Archives – July, 2014

Ο Ιούλιος μήνας σημαντικής κινητικότητας στο χώρο της ανοικτότητας και του ψηφιακού περιεχομένου

Αρκετές εξελίξεις διαδραματίστηκαν τον μήνα που μας πέρασε σε ευρωπαϊκό επίπεδο αναφορικά με τα Πνευματικά Δικαιώματα και την ανοικτή πρόσβαση στη επιστημονική γνώση και τον πολιτισμό. Ακολουθεί μία σύντομη επισκόπηση των κύριων εξελίξεων:

  • Με μότο, «ο πολιτισμός μπορεί να αλλάξει ζωές», η Europeana δημοσίευσε τη Στρατηγική της 2014-2020. Στη στρατηγική, η Europeana θέτει 3 προτεραιότητες για την περαιτέρω ανάπτυξή της: τη βελτίωση των μεταδεδομένων που συλλέγει, το άνοιγμα των μεταδεδομένων για περαιτέρω αξιοποίηση και τη δημιουργία αξίας για όλους τους εμπλεκόμενους: τους φορείς, τους χρήστες, τις δημιουργικές βιομηχανίες, τους προγραμματιστές. Επίσης, διατυπώνει τα σχέδιά της για την μετατροπή της από πύλη σε πλατφόρμα, σε μία ενιαία, δηλαδή, υποδομή περιεχομένου και υπηρεσιών πάνω στην οποία άλλοι μπορούν να δημιουργήσουν προϊόντα προστιθέμενης αξίας.
  • Η Europeana επίσης αφιέρωσε τον μήνα Ιούλιο στον Δημόσιο Τομέα, πραγματοποιώντας μία σειρά από δράσεις και αφιερώματα στο blog της, με σκοπό να ευαισθητοποιήσει τους πολιτιστικούς φορείς στην κατεύθυνση της σωστής σήμανσης του περιεχομένου τους το οποίο ανήκει στο Δημόσιο Τομέα με τη χρήση του Public Domain Mark. Αξίζει να δει κανείς την παρουσίαση που έκανε ο καθ. James Boyle στο Βασιλικό Μουσείο της Ολλανδίας αναφορικά με τη σημασία των μουσείων, των βιβλιοθηκών και των αρχείων ως θεματοφυλάκων του Δημοσίου Τομέα.

Οι περισσότερες εξελίξεις όμως, προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή:

  • Στις 2 Ιουλίου, η Επιτροπή δημοσίευσε την Ανακοίνωση «Προς μία Ακμάζουσα Οικονομία Βασιζόμενη στα Δεδομένα» η οποία εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ανάληψης δράσης από την Επιτροπή για τη δημιουργία ενός ρυθμιστικού πλαισίου και ευνοϊκών συνθηκών ώστε η Ευρώπη να μπορέσει να ενισχύσει την καινοτομία που βασίζεται στην παραγωγή αξίας από την αξιοποίηση των μεγάλων συνόλων δεδομένων και της υπολογιστικής νέφους. Η ανακοίνωση «σκιαγραφεί τα χαρακτηριστικά της μελλοντικής οικονομίας που βασίζεται στα δεδομένα και παραθέτει ορισμένα επιχειρησιακά συμπεράσματα για τη στήριξη και την επιτάχυνση της μετάβασης προς την εν λόγω οικονομία.» Η ανακοίνωση προδιαγράφει ένα πακέτο μέτρων για την ενίσχυση της οικονομίας που βασίζεται στα δεδομένα όπως την ενίσχυση των δεξιοτήτων των επαγγελματιών του χώρου, των συμπράξεων μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα και των πολιτικών των ανοικτών δεδομένων.
  • Στο πλαίσιο των τελευταίων, η Επιτροπή δημοσίευσε Οδηγίες αναφορικά με τις προτεινόμενες άδειες χρήσης, τα σύνολα δεδομένων και τις χρεώσεις για την περαιτέρω χρήση κειμένων και δεδομένων που ανήκουν στο Δημόσιο Τομέα. Οι Οδηγίες συστήνουν καθαρά τη χρήση των πλέον ανοικτών αδειών Creative Commons Universal Public Domain Dedication (CC0) και Creative Commons Αναφορά στο Δημιουργό (CCBY) για την ανοικτή διάθεση των δεδομένων που ανήκουν στο δημόσιο τομέα.
  • Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε, ακόμη, την Ανακοίνωση «Προς μία ενιαία αντιμετώπιση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην Ευρώπη» η οποία υπογραμμίζει τη σημασία της πολιτιστικής κληρονομιάς για την ανάπτυξη της κοινωνικής συνοχής στην Ευρώπη μέσω της αξιοποίησής της στην εκπαίδευση αλλά και ως μοχλού οικονομικής ανάπτυξης, ιδίως για τις περιφέρειες και ως πόλου έλξης τουριστών. Η ανακοίνωση χαρτογραφεί τα χρηματοδοτικά εργαλεία και τις προτεραιότητες που η Επιτροπή θέτει για την ενίσχυση της ανάπτυξης στον χώρο του πολιτισμού, για τη βελτίωση των δεξιοτήτων των εργαζομένων σε αυτή και την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών για τους πολίτες. Δυστυχώς, περιορισμένη αναφορά γίνεται στις ευκαιρίες που προκύπτουν από τη μαζική ψηφιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, την ενίσχυση της Europeana και τους τρόπους αντιμετώπισης των εμποδίων που εγείρονται από τους περιορισμούς που εγείρει το ισχύον καθεστώς των πνευματικών δικαιωμάτων για την πρόσβαση ιδίως στο πολιτιστικό περιεχόμενο του 20ου αιώνα.
  • Από το Δεκέμβριο έως το Μάρτιο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διεξήγαγε μία ανοικτή διαβούλευση αναφορικά με την προοπτική της αναθεώρησης του θεσμικού πλαισίου που αφορά τα Πνευματικά Δικαιώματα στην Ευρώπη. Για τη διαβούλευση γράψαμε ένα σχετικό blog post. Πρόσφατα δημοσιεύθηκε η εκατοντασέλιδη αναφορά των απαντήσεων της διαβούλευσης. Η διαβούλευση άλλωστε συγκέντρωσε 9.500 απαντήσεις και πάνω από 11.000 μηνύματα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από πολιτιστικούς φορείς, εκδότες, πολίτες, οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, κ.λ.π.. Η διαβούλευση αφορούσε ζητήματα όπως η εδαφικότητα στην πρόσβαση σε περιεχόμενο, η εναρμόνιση των δικαιωμάτων αλλά και των εξαιρέσεων στο copyright, κ.λ.π..
  • Η Ευρωπαία Επίτροπος υπεύθυνη για την Ψηφιακή Ατζέντα Nellie Kroes, από τη μεριά της, καθώς οδεύει προς το τέλος της θητείας της στην Επιτροπή, έχει εντείνει την ανοικτή υποστήριξή της  στην αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου που αφορά τα πνευματικά δικαιώματα στην Ευρώπη,  υποστηρίζοντας ότι αυτό είναι αναχρονιστικό και ότι ούτε ανταποκρίνεται στις ευκαιρίες που εγείρει η ψηφιακή εποχή, ούτε παρέχει ένα δίκαιο σύστημα αποζημίωσης των δημιουργών.
  • Η Επιτροπή πραγματοποιεί, τέλος, ανοικτή διαβούλευση με θέμα «Επιστήμη 2.0: Η Επιστήμη σε Μετάβαση». Η διαβούλευση αναγνωρίζει ότι η επιστήμη βρίσκεται σε μία διαδικασία συστημικής αλλαγής αναφορικά με τον τρόπο που διεξάγεται, οργανώνεται και τον τρόπο με τον οποίο τα αποτελέσματά της διαχέονται και αξιοποιούνται, και καλεί τους εμπλεκόμενους φορείς, κυρίως πανεπιστήμια, ερευνητικούς φορείς, χρηματοδότες, φορείς χάραξης έρευνας, βιβλιοθήκες, εκδότες, επιχειρήσεις) να υποδείξουν ενδεχόμενους τομείς στους οποίους η Επιτροπή χρειάζεται να παρέμβει.  Στο ενδιαφέρον κείμενο που συνοδεύει τη διαβούλευση παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά του αναδυόμενου τοπίου στην έρευνα, όπως η χρήση επιστημονικών blogs μέσω των οποίων ανακοινώνονται τα ευρήματα ερευνών σε πρώιμο στάδιο και μέσω των οποίων επιχειρείται η εκδημοκρατικοποίηση της έρευνας, η συμμετοχική και γεωγραφικά απομακρυσμένη διεξαγωγή της έρευνας που πραγματοποιείται στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, η ανάδειξη της σημασίας και των δυνατοτήτων που προκύπτουν από τις τεχνικές εξόρυξης γνώσης από μεγάλα σύνολα δεδομένων και κειμένων, η ανάδειξη της σημασίας της ανοικτής πρόσβασης στις επιστημονικές εκδόσεις και η διαφαινόμενη ανάγκη για εναλλακτικά συστήματα αξιολόγησης των ερευνητών και του αντικτύπου της έρευνάς τους, πέρα από τις παραδοσιακές επιστημονικές αναφορές στις δημοσιεύσεις τους.

Leave a Comment July 24, 2014

Επιστολή διαμαρτυρίας ευρωπαϊκών ερευνητικών οργανισμών για τη νέα πολιτική εξόρυξης δεδομένων του Elsevier

18 από τους μεγαλύτερες ενώσεις βιβλιοθηκών, πανεπιστημίων και ερευνητικών ιδρυμάτων υπέγραψαν πρόσφατα μία επιστολή διαμαρτυρίας προς τον εκδοτικό οίκο Elsevier αναφορικά με τους νέους όρους διάθεσης του συνδρομητικού περιεχομένου του εκδότη για μαζική εξόρυξη δεδομένων και περιεχομένου (Text and Data Mining-TDM).

Η δυνατότητα εφαρμογής τεχνικών μαζικής εξόρυξης σε μεγάλες συσσωρεύσεις ερευνητικών δεδομένων και περιεχομένου ανοίγει τον δρόμο για σημαντικές ανακαλύψεις στην επιστημονική έρευνα. Η δυνατότητα αυτή όμως δεν είναι εξίσου αναγνωρισμένη νομικά σε όλη την Ευρώπη παρά μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο το οποίο έχει θεσπίσει εξαίρεση στη νομοθεσία, επιτρέποντας στους ερευνητές να πραγματοποιούν συγκομιδή των δεδομένων και του περιεχομένου και να εφαρμόζουν τεχνικές εξόρυξης δεδομένων στο περιεχόμενο των εκδοτών στο οποίο έχουν πρόσβαση, για το οποίο, δηλαδή, έχουν ήδη πληρώσει, χωρίς να χρειάζεται η άδεια του εκδότη.

Με τους νέους όρους πρόσβασης του Elsevier, οι ερευνητές χρειάζεται να δηλώσουν τα στοιχεία τους και να αποδεχτούν τους όρους της άδειας χρήσης πριν μπορέσουν να έχουν πρόσβαση μέσω μίας Υπολογιστικής Επιφάνειας Διεπαφής (API) στο περιεχόμενο για επεξεργασία. Oι φορείς εκπροσώπησης των ερευνητών, των ερευνητικών κέντρων και των πανεπιστημίων υποστηρίζουν ότι αυτό προσθέτει περιττή δυσκολία στους ερευνητές και καλούν τον Elsevier να αποσύρει την πολιτική του. Προσθέτουν, ακόμη, ότι η εξαίρεση για την μαζική εξόρυξη των δεδομένων και του περιεχομένου πρέπει να γενικευτεί στην ευρωπαϊκή νομοθεσία, όπως άλλωστε ισχύει και στις ΗΠΑ.

Συγκεκριμένα, οι ενστάσεις τις οποίες εγείρουν οι φορείς είναι οι εξής:

  • Ότι η αναγκαστική υπογραφή μίας άδειας χρήσης αντίκειται στην εξαίρεση την οποία έχει θεσπίσει το Ηνωμένο Βασίλειο και ότι εγείρει περιττές νομικές υποχρεώσεις για τους ερευνητές
  • Ότι τα ερευνητικά κέντρα έχουν ήδη πληρώσει για την πρόσβαση στο περιεχόμενο και τα δεδομένα και ότι δε θα έπρεπε να εγείρονται επιπλέον περιορισμοί στην πρόσβαση σε αυτό
  • Ότι πρέπει να προστατευθεί η ακαδημαϊκή και ερευνητική ελευθερία στην επεξεργασία των δεδομένων
  • Ότι δεν πρέπει να εγείρονται περιορισμοί στους ερευνητές ως προς τις μεθόδους πρόσβασης και επεξεργασίας του περιεχομένου και των δεδομένων

Η επιστολή είναι μέρος μίας ευρύτερης καμπάνιας υποστήριξης της υιοθέτησης μίας εξαίρεσης στην ευρωπαϊκή νομοθεσία για την προστασία της εξόρυξης των ερευνητικών δεδομένων, με το σλόγκαν, «το δικαίωμα στην ανάγνωση είναι το δικαίωμα στην εξόρυξη» (the right to read is the right to mine).

Οι υπογράφοντες την επιστολή είναι οι εξής φορείς:

Περισσότερες πληροφορίες: http://libereurope.eu/news/european-research-organisations-call-on-elsevier-to-withdraw-tdm-policy/

Leave a Comment July 10, 2014


Μαζί διαμορφώνουμε το “τοπίο” της Ανοικτής Πρόσβασης στην Ελλάδα

Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), ως φορέας που δραστηριοποιείται σε θέματα τεκμηρίωσης και διάθεσης ψηφιακού επιστημονικού περιεχομένου, πρωτοστατεί στην προώθηση της Ανοικτής Πρόσβασης. Με στόχο την υιοθέτηση της Ανοικτής Πρόσβασης από όσο το δυνατόν περισσότερους ελληνικούς φορείς για τη διάχυση των ερευνητικών αποτελεσμάτων τους, αλλά και την ανάπτυξη διαλόγου για την επίλυση θεμάτων που σχετίζονται με την Ανοικτή Πρόσβαση, διαμορφώσαμε ένα χώρο συζήτησης και προβληματισμού με τη μορφή ενός blog.... Περισσότερα

RSS Εγγραφή

Σύνδεση

Πρόσφατα άρθρα

Πρόσφατα σχόλια

Ετικέτες

Αρχείο άρθρων

Σύνδεσμοι

RSS RSS (openaccess.gr)