Archives – December, 2015

Διαμόρφωση Εθνικής Πολιτικής Ανοικτής Πρόσβασης στην Κύπρο

Η Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Κύπρου, ως Εθνικό Γραφείο Ανοικτής Πρόσβασης του πανευρωπαϊκού προγράμματος OpenAIRE και Key Node του Ευρωπαϊκού προγράμματος PASTEUR4OA, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας Κύπρου και τη Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Συντονισμού και Ανάπτυξης, διαμόρφωσαν το πρώτο κείμενο Εθνικής Πολιτικής για την Ανοικτή Πρόσβαση της Κύπρου.

Το κείμενο, χρησιμοποιώντας ως βάση υποστηρικτικό υλικό που παρείχαν στους τοπικούς φορείς οι συντονιστές του προγράμματος PASTEUR4OA, διαμορφώθηκε και προνοεί όπως όλες οι δημοσιεύσεις που παράγονται από έργα που χρηματοδοτήθηκαν από εθνικούς πόρους, κατατεθούν σε ιδρυματικά ή άλλα αποθετήρια. Παράλληλα, γίνεται ενθάρρυνση για διάθεση των ερευνητικών  δεδομένων που συλλέχθηκαν στα πλαίσια του έργου.

Το κείμενο παρουσιάστηκε από τη Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Συντονισμού και Ανάπτυξης, τον Οκτώβριο του 2015, σε διήμερη εκδήλωση που οργανώθηκε με τη στήριξη των ευρωπαϊκών προγραμμάτων FOSTER και OPENAIRE2020, στα πλαίσια της Διεθνούς εβδομάδας Ανοικτής Πρόσβασης, στο οποίο παρευρέθηκαν ερευνητές, φοιτητές, διοικητικό προσωπικό των φορέων έρευνας και των τοπικών ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, χρηματοδότες έρευνας καθώς επίσης Βιβλιοθηκονόμοι/Επιστήμονες Πληροφόρησης.

Παράλληλα, συζητήθηκε στις δυο συναντήσεις της Κυπριακής Ομάδας Εργασίας Ανοικτής Πρόσβασης στην παρουσία των συντονιστών του προγράμματος PASTEUR4OA και προωθήθηκε για δημόσια διαβούλευση σε σχετικούς φορείς και ινστιτούτα έρευνας καθώς και στα ακαδημαϊκά ιδρύματα της χώρας. Η δημόσια διαβούλευση ολοκληρώθηκε στις 30 Νοεμβρίου. Με το τέλος της επεξεργασίας των σχολίων που στάλθηκαν από τους συμμετέχοντες της δημόσιας διαβούλευσης, το κείμενο θα προωθηθεί στο υπουργικό συμβούλιο της Κυπριακής Δημοκρατίας για έγκριση και προώθηση της εφαρμογής του. Η διαδικασία αναμένεται να ολοκληρωθεί στις αρχές του έτους 2016.

Η εφαρμογή της πολιτικής, αναμένεται να ανοίξει νέους δρόμους για τη διάχυση της γνώσης που παράγεται μέσα από ερευνητικά προγράμματα που χρηματοδοτούνται από εθνικά κονδύλια.

Το παραπάνω blogpost είναι της Σύλβιας Κουκουνίδου, Coordinator of Digital and Archives Office, Library-University of Cyprus, OpenAire 2020 NOAD

December 3, 2015

Το NWO εισάγει αυστηρότερους κανόνες για την Ανοικτή Πρόσβαση στις δημοσιεύσεις από την 1η Δεκεμβρίου 2015

logo_header

Ο ολλανδικός οργανισμός για την επιστημονική έρευνα (NWO) εισάγει αυστηρότερους κανόνες για την Ανοικτή Πρόσβαση, καθιστώντας υποχρεωτική την άμεση Ανοικτή Πρόσβαση από 1η Δεκεμβρίου για όλες τις δημοσιεύσεις που απορρέουν από έργα που χρηματοδοτεί μετά την ημερομηνία αυτή.

Το NWO ζητούσε ήδη από τους ερευνητές που χρηματοδοτεί να δίνουν Ανοικτή Πρόσβαση στις δημοσιεύσεις τους το συντομότερο δυνατό. Η πρόσφατη απόφαση για άμεση παροχή Ανοικτής Πρόσβασης τη στιγμή της δημοσίευσης ωστόσο καθιστά την παροχή Ανοικτής Πρόσβασης τυπική προϋπόθεση. Το NWO καθίσταται το πρώτο εθνικό συμβούλιο έρευνας σε παγκόσμιο επίπεδο που λαμβάνει τέτοια απόφαση.

Το NWO παρέχει οικονομική στήριξη για την μετάβαση στην Ανοικτή Πρόσβαση μέσω της κάλυψης του κόστους δημοσίευσης άρθρων και βιβλίων μέσω του Χρυσού Δρόμου από το ταμείο ενίσχυσης των δημοσιεύσεων με Ανοικτή Πρόσβαση.  Καθώς το NWO θέλει να ενισχύσει τον Χρυσό Δρόμο, οι πόροι του ταμείου θα χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη των τελών δημοσίευσης (article processing charges) άρθρων σε περιοδικά Ανοικτής Πρόσβασης ή βιβλίων τα οποία είναι ανοικτά διαθέσιμα τη στιγμή της δημοσίευσης.

Οι ερευνητές ικανοποιούν τους όρους του NWO εφόσον:

  • Δημοσιεύσουν άρθρα σε περιοδικά Ανοικτής Πρόσβασης ή βιβλία τα οποία παρέχουν Ανοικτή Πρόσβαση τη στιγμή της δημοσίευσης
  • Δημοσιεύσουν σε συνδρομητικά περιοδικά στα οποία δίνεται Ανοικτή Πρόσβαση μέσω ανάληψης του κόστους από τον συγγραφέα ή μέσω συμφωνιών μεταξύ των ολλανδικών πανεπιστημίων και των εκδοτών
  • Αντίγραφο της δημοσίευσης που έχει κατατεθεί σε αποθετήριο είναι διαθέσιμο σε όλους τη στιγμή της δημοσίευσης

Η απόφαση αφορά τα ερευνητικά έργα που χρηματοδούνται πλήρως ή μερικώς από το NWΟ. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης το NWO μπορεί σε ακραίες περιπτώσεις να αρνηθεί την καταβολή μέρους ή του συνόλου της χρηματοδότησης ή να μειώσει το ύψος της χρηματοδότησης.

Η απόφαση αυτή του NWO εναρμονίζεται πλήρως με τις διεθνείς εξελίξεις στο πεδίο της Ανοικτής Πρόσβασης. Παράλληλα, συμβάλει στην επίτευξη του στόχου που έχει θέσει το ολλανδικό υπουργείο παιδείας, πολιτισμού και επιστημών σύμφωνα με τον οποίο το 100% των δημοσιεύσεων που χρηματοδοτούνται με δημόσιους πόρους θα πρέπει να είναι ανοικτά προσβάσιμα. Η μετάβαση στην Ανοικτή Πρόσβαση στην Ολλανδία επιδιώκεται μέσω μιας ευρύτερης συνεργασίας μεταξύ φορέων όπως το NWO, η ολλανδική Ένωση Πανεπιστημίων, η Βασιλική Ακαδημία των Τεχνών και των Επιστημών και το υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού και Επιστημών.

Περισσότερες πληροφορίες: http://www.nwo.nl/en/news-and-events/news/2015/from-as-soon-as-possible-to-immediate-open-access.html

December 2, 2015

OpenAIRE2020: Workshop “Sharing research data and open access to publications in H2020”

OPENAIRE 2020

Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) συμμετείχε στο πρώτο workshop με τίτλο “Sharing research data and open access to publications in H2020”που διοργάνωσε το έργο OpenAire στη Γάνδη, στις 18 Νοεμβρίου 2015. Το workshop παρείχε το πλαίσιο για την ανταλλαγή απόψεων, εμπειριών καθώς και συζήτησης μεταξύ των Εθνικών Σημείων Επαφής των προγραμμάτων του Ορίζοντα 2020 (NCPs), των Εθνικών Σημείων Επαφής για την Ανοικτή Πρόσβαση (NOADs) και των Εθνικών Σημείων Αναφοράς (NPRs) με στόχο την καλύτερη υποστήριξη των ερευνητών σε σχέση με τις υποχρεώσεις τους για την παροχή Ανοικτής Πρόσβασης στις δημοσιεύσεις και την πιλοτική δράση για την Ανοικτή Πρόσβαση στα επιστημονικά δεδομένα, σε επιλεγμένες θεματικές περιοχές του Ορίζοντα.

Το workshop επεδίωξε ειδικότερα να απαντήσει σε θέματα που αφορούν το περιεχόμενο της Ανοικτής Πρόσβασης, τη συμμόρφωση των ερευνητών με τις υποχρεώσεις που σχετίζονται με την Ανοικτή Πρόσβαση σε πρακτικό επίπεδο, καθώς και τα εργαλεία που υπάρχουν στη διάθεση των ερευνητών, με ιδιαίτερη αναφορά στις υπηρεσίες του OpenAire. Παράλληλα, επισημάνθηκαν τα ζητήματα εκείνα στα οποία πρέπει να δοθεί προσοχή κατά τη διαδικασία υποβολής και υλοποίησης των έργων, όπως και μετά τη λήξη τους.

Τα οφέλη της Ανοικτής Επιστήμης συνδέονται συνήθως με την αποτροπή περιπτώσεων λογοκλοπής ή περιορισμού δημοσίευσης άρθρων χαμηλής ποιότητας. Όπως ωστόσο τόνισε ο Lennart Martens από το Πανεπιστήμιο της Γάνδης, περισσότερη έμφαση πρέπει να δοθεί στις θετικές πτυχές που απορρέουν από την παροχή Ανοικτής Πρόσβασης όπως η μεγαλύτερη προσβασιμότητα, η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του έργου των ερευνητών, η ενίσχυση της καινοτόμου έρευνας και η επισήμανση του γεγονότος ότι η διάρκεια ζωής των δεδομένων είναι μεγαλύτερη αυτής των δημοσιεύσεων.

Η Caroline Colin παρουσίασε εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στοιχεία για τη συμμετοχή στην πιλοτική δράση για την Ανοικτή Πρόσβαση στα επιστημονικά δεδομένα με βάση τις υποβολές στις πρώτες προσκλήσεις του Ορίζοντα. Όπως προκύπτει από την επεξεργασία των σχετικών στοιχείων, από τις συνολικά 3699 συμφωνίες επιχορήγησης (grant agreements) το ποσοστό εξαίρεσης ήταν 34,4% (149/431 προτάσεις), στοιχείο που μεταφράζεται σε συμμετοχή στην πιλοτική δράση για την Ανοικτή Πρόσβαση στα επιστημονικά δεδομένα σε ποσοστό 65,4%. Την ίδια στιγμή, η συμμετοχή σε εθελοντική βάση από άλλες περιοχές ανήλθε σε 11,9% (409/3268 προτάσεις). Συνολικά, τα στοιχεία δεν παρουσιάζουν σημαντική διαφοροποίηση από αυτά του 2014 και αξιολογούνται ως ιδιαίτερα ενθαρρυντικά, λαμβάνοντας υπόψη ότι η συμμετοχή σε ποσοστό 100% όχι μόνο δεν είναι εφικτή, αλλά ούτε και επιθυμητή (ορισμένα έργα δεν παράγουν άλλωστε δεδομένα). Την ίδια στιγμή, συμμετοχή στην πιλοτική δράση σημαίνει συνδιαμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτικής. Ως προς τους λόγους μη συμμετοχής, ο βασικότερος (σε ποσοστό 35,3%) αφορά θέματα προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας.

Σημαντικό εργαλείο στην παροχή Ανοικτής Πρόσβασης στα επιστημονικά δεδομένα αποτελεί το Σχέδιο Διαχείρισης Δεδομένων (Data Management Plan/DMP). Όπως επισημάνθηκε το DMP αποτελεί ένα εργαλείο επικοινωνίας, όχι απλά διαχείρισης. Κατά τη διαδικασία διαχείρισης των δεδομένων είναι σημαντικό να γίνονται κατανοητά τα ακόλουθα: η αποθήκευση των δεδομένων δεν συνεπάγεται απαραίτητα τη διαφύλαξή τους, η διαφύλαξη δεν διασφαλίζει από μόνη της την ανεύρεση, η ανεύρεση δεν διασφαλίζει από μόνη της την προσβασιμότητας και η προσβασιμότητα δεν διασφαλίζει από μόνη της την κατανόηση, ενώ η τελευταία δεν διασφαλίζει από μόνη της τη χρήση.

Επιπρόσθετα, η κατάθεση των δεδομένων πρέπει να συνοδεύεται από την κατάθεση των μεταδεδομένων τους, την απαραίτητη τεκμηρίωση που θα επιτρέπει με τη σειρά της την κατανόηση τους και τη συνδυαστική επεξεργασία τους με άλλα σύνολα δεδομένων, όπως και του απαραίτητου λογισμικού ή εναλλακτικά πληροφοριών για αυτό. Ως προς την επιλογή του αποθετηρίου σημαντικά στοιχεία αποτελούν η ύπαρξη πιστοποίησης, ο βαθμός στον οποίο εξυπηρετεί τις ανάγκες του ερευνητή, η χορήγηση μοναδικού προσδιοριστή στα δεδομένα και η παροχή κατευθυντήριων οδηγιών σχετικά με τον ενδεδειγμένο τρόπο αναφοράς των δεδομένων.

Αναφορικά με την πιλοτική δράση για τη χρηματοδότηση δημοσιεύσεων με Ανοικτή Πρόσβαση που απορρέουν από έργα του 7ου Προγράμματος Πλαισίου (7ου ΠΠ) που έχουν ολοκληρωθεί, τα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει το OpenAire και παρουσίασε ο Pablo de Castro, οι κυριότεροι εκδότες που έχουν λάβει χρηματοδότηση είναι ο NPG/Macmillan και η Plos, ενώ δημοφιλέστερα περιοδικά αναδεικνύονται το Plos One (Plos) και το Scientific Reports (NPG). Ως προς το μέσο κόστος χρηματοδότησης (APC) ανέρχεται σε 1352 ευρώ.

Σε σχέση με την πιλοτική δράση για τη χρηματοδότηση περιοδικών που δεν έχουν article processing charges (APC) και στόχο τη χρηματοδότηση τεχνικών βελτιώσεων, οι κυριότερες προκλήσεις αφορούν τον προσδιορισμό των τεχνικών και διοικητικών μηχανισμών που θα καταστήσουν δυνατή τη χρηματοδότησή τους και τη διασφάλιση ότι οι επιλέξιμοι ερευνητές θα υποβάλλουν τις δημοσιεύσεις τους στα εν λόγω περιοδικά.

Στη διάρκεια του workshop έγινε ειδική αναφορά στην εκτενή υποστήριξη που παρέχει το OpenAire μέσα από τις διάφορες υπηρεσίες και τα εργαλεία του όπως –μεταξύ άλλων- οι Οδηγοί και τα Factsheets, η εκπαίδευση μέσω των workshops και των webinars και η υποστήριξη μέσω του Helpdesk και φυσικά το Zenodo.

Περισσότερες πληροφορίες για το workshop, παρουσιάσεις και βίντεο στο https://www.openaire.eu/ghent-workshop15

December 1, 2015


Μαζί διαμορφώνουμε το “τοπίο” της Ανοικτής Πρόσβασης στην Ελλάδα

Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), ως φορέας που δραστηριοποιείται σε θέματα τεκμηρίωσης και διάθεσης ψηφιακού επιστημονικού περιεχομένου, πρωτοστατεί στην προώθηση της Ανοικτής Πρόσβασης. Με στόχο την υιοθέτηση της Ανοικτής Πρόσβασης από όσο το δυνατόν περισσότερους ελληνικούς φορείς για τη διάχυση των ερευνητικών αποτελεσμάτων τους, αλλά και την ανάπτυξη διαλόγου για την επίλυση θεμάτων που σχετίζονται με την Ανοικτή Πρόσβαση, διαμορφώσαμε ένα χώρο συζήτησης και προβληματισμού με τη μορφή ενός blog.... Περισσότερα

RSS Εγγραφή

Σύνδεση

Πρόσφατα άρθρα

Πρόσφατα σχόλια

Ετικέτες

Αρχείο άρθρων

Σύνδεσμοι

RSS RSS (openaccess.gr)