blog.openaccess.gr

Τα οφέλη και οι υπηρεσίες της Ανοικτής Πρόσβασης για νέους ερευνητές σε σεμινάριο του ΕΚΤ

Το Σεμινάριο «Η Ανοικτή Πρόσβαση στην υπηρεσία των νέων ερευνητών» αποτέλεσε κεντρική εκδήλωση των δράσεων του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) στο πλαίσιο της Διεθνούς Εβδομάδας Ανοικτής Πρόσβασης. Στόχος του Σεμιναρίου ήταν η ενημέρωση των νέων ερευνητών για τα οφέλη της Ανοικτής Πρόσβασης και τις διεθνείς εξελίξεις, καθώς και για τις υποδομές Ανοικτής Πρόσβασης που αναπτύσσονται από το ΕΚΤ και λοιπούς φορείς για την υποστήριξη της Ανοικτής Πρόσβασης σε δημοσιεύσεις και επιστημονικά δεδομένα. Πανεπιστημιακοί, ερευνητές, εκπρόσωποι βιβλιοθηκών και δημοσίων φορέων έρευνας παρουσίασαν τις απόψεις τους για την Ανοικτή Πρόσβαση στις επιστημονικές δημοσιεύσεις και τα ερευνητικά δεδομένα και συζήτησαν τις εμπειρίες και τους προβληματισμούς τους για τις τρέχουσες εξελίξεις σχετικά με την υιοθέτηση της Ανοικτής Πρόσβασης και της Ανοικτής Επιστήμης στην Ελλάδα και την Ευρώπη.

Κατά τη διάρκεια του πρώτου μέρους της εκδήλωσης, έγινε εισαγωγή στις έννοιες της Ανοικτής Επιστήμης και της Ανοικτής Πρόσβασης, αναλύθηκαν οι υποχρεώσεις που θέτει το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 στους ερευνητές, αλλά και τα βήματα που έχουν σημειωθεί στην Ελλάδα για τη μετάβαση σε ένα περιβάλλον Ανοικτής Πρόσβασης, τόσο σε επίπεδο πολιτικών όσο και σε επίπεδο υποδομών και παρεχόμενων υπηρεσιών. Η συμμετοχή ερευνητών από διαφορετικά επιστημονικά πεδία και με διαφορετικό βαθμό εξοικείωσης με την Ανοικτή Πρόσβαση αποτέλεσαν τη βάση για μια ιδιαίτερα γόνιμη συζήτηση, στο δεύτερο μέρος της εκδήλωσης, η οποία ανέδειξε ιδιαίτερα ενδιαφέροντα σημεία. Για παράδειγμα, το ζήτημα της ανοικτότητας των δεδομένων φαίνεται να αντιμετωπίζεται διαφορετικά μεταξύ βιολόγων οι οποίοι εμφανίζονται περισσότερο εξοικειωμένοι με τις σχετικές πρακτικές, έναντι των αρχαιολόγων οι οποίοι διατηρούν ακόμα επιφυλάξεις ή των κοινωνικών επιστημών οι οποίοι βασίζονται σε αρκετές περιπτώσεις σε δημόσια δεδομένα τα οποία είναι ήδη ανοικτά. Η ανάγκη εκπαίδευσης της ερευνητικής κοινότητας για τη σημασία των αποθετηρίων και η κατανόηση του κόστους του υφιστάμενου μοντέλου συνδρομών αναδείχθηκαν ως εξίσου σημαντικά στοιχεία για την ενίσχυση της Ανοικτής Πρόσβασης. Στο πλαίσιο αυτό, η αξιοποίηση από το διδακτικό προσωπικό περιοδικών ανοικτής πρόσβασης, καθώς και λοιπών υπηρεσιών μέσω των οποίων οι φοιτητές μπορούν να έχουν ανοικτή πρόσβαση σε υλικό, συνιστά σημαντικό στοιχείο για την υιοθέτηση του μοντέλου της Ανοικτής Πρόσβασης. Τέλος, η εξοικείωση των ερευνητών με ζητήματα όπως τα πνευματικά δικαιώματα και οι αδειοδοτήσεις εξακολουθούν να αποτελούν πρόκληση και ως εκ τούτου αναδεικνύουν την ανάγκη για ενίσχυση των δράσεων ενημέρωσής τους.

Δείτε το βίντεο και τις παρουσιάσεις του Σεμιναρίου: http://www.ekt.gr/el/events/program/20341 

November 23, 2016

Έκθεση της Science Europe για τις πολιτικές Ανοικτής Πρόσβασης των μελών της

Η πρόσφατη έκθεση της Science Europe “Open Access Publishing Policies in Science Europe Member Organisations: Key Results from Science Europe and Global Research Council Surveys” παρουσιάζει τις προσπάθειες που έχουν γίνει από δημόσιους φορείς και χρηματοδότες έρευνας για την υιοθέτηση πολιτικών ανοικτής πρόσβασης στη βάση των αποτελεσμάτων των ερευνών που διεξήγαγε το 2012 και το 2014. Η έκθεση κάνει επίσης αναφορά στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι φορείς κατά τη διαδικασία μετάβασης σε καθεστώς πλήρους ανοικτής πρόσβασης στις δημοσιεύσεις έως το 2020, σε ευθυγράμμιση με τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Υπουργών της ΕΕ (Μάιος 2016).

Όπως προκύπτει από την έκθεση, το σύνολο των οργανισμών που μετείχαν στην έρευνα έχουν υιοθετήσει πολιτικές ανοικτής πρόσβασης (υποχρεωτικές ή μη) ή βρίσκονται σε διαδικασία υιοθέτησης σχετικών πολιτικών. Μικρός αριθμός φορέων έδειξε αποκλειστική προτίμηση για τον πράσινο δρόμο, ενώ κανένας δεν είχε αποκλειστική προτίμηση στον χρυσό δρόμο. Τα αποθετήρια γίνονται αντιληπτά ως βασικά εργαλεία για τη διασφάλιση της ευρείας διάχυσης και της μακροχρόνιας διατήρησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων. Τα τέλη δημοσίευσης θεωρούνται επιλέξιμα κόστη από τους χρηματοδότες έρευνας ή τμήμα του ερευνητικού προϋπολογισμού στην περίπτωση των φορέων έρευνας, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις οι τελευταίοι έχουν συνάψει συμφωνίες με εκδότες με στόχο τη μείωση του σχετικού κόστους.

Η αναθεώρηση των πολιτικών, αν και δεν είναι συχνή, σχετίζεται με την επέκταση της πολιτικής για την κάλυψη άλλων τύπων δημοσιεύσεων όπως οι μονογραφίες ή τη συμπερίληψη των επιστημονικών δεδομένων ή ως αποτέλεσμα της ανάγκης ευθυγράμμισης με τις ευρωπαϊκές και διεθνείς συστάσεις.

Η παρακολούθηση της εφαρμογής των πολιτικών εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση, ενώ η συνεργασία με τους εκδότες αναδεικνύεται ιδιαίτερα σημαντική. Την ίδια στιγμή, η έλλειψη επαρκούς ενημέρωσης αποτελεί εμπόδιο στην υιοθέτηση της ανοικτής πρόσβασης, στοιχείο που επιβεβαιώνει την ανάγκη λήψης μέτρων. Στο πλαίσιο αυτό, οι δράσεις για νέους ερευνητές είναι απαραίτητες για την αλλαγή του τρόπου με τον οποίο η ερευνητική κοινότητα προσεγγίζει την ανοικτή πρόσβαση.

Συνολικά, η μελέτη επιβεβαιώνει την ανάγκη συντονισμένης δράσης τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο για την υιοθέτηση της ανοικτής πρόσβασης και τη μετάβαση στην «Ανοικτή Επιστήμη».

Η έκθεση είναι διαθέσιμη εδώ: http://scieur.org/oa-survey

November 14, 2016