Archives – August, 2013

Νέα μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επιβεβαιώνει ότι η Ανοικτή Πρόσβαση αποτελεί πλέον γεγονός

Μία νέα μελέτη που χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαιώνει ότι η Ανοικτή Πρόσβαση στα αποτελέσματα της έρευνας αποτελεί πλέον γεγονός.

Σύμφωνα με την τελευταία μελέτη, πάνω από το 40% των άρθρων που δημοσιεύθηκαν παγκοσμίως την περίοδο 2004-2011 σε περιοδικά με διαδικασίες αξιολόγησης, είναι σήμερα διαθέσιμα στο διαδίκτυο χάρη στην ανοικτή πρόσβαση. Το ποσοστό είναι διπλάσιο σε σχέση με τις εκτιμήσεις προηγούμενων ερευνών.

Η επίτροπος Έρευνας, Καινοτομίας και Επιστημών της ΕΕ Μόιρα Γκέγκεν-Κουίν δήλωσε σχετικά: «Τα πορίσματα της έκθεσης επισημαίνουν ότι η ανοικτή πρόσβαση αποτελεί πλέον γεγονός. Η προσβασιμότητα των αποτελεσμάτων επιστημονικών ερευνών συμβάλλει στην επιστημονική πρόοδο και ενισχύει την οικονομία μας που βασίζεται στη γνώση.»

Η έκθεση εξετάζει τη διαθεσιμότητα επιστημονικών δημοσιεύσεων σε 22 γνωστικά πεδία στις χώρες του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας, τη Βραζιλία, τον Καναδά, την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ. Σε αρκετές χώρες και κλάδους, πάνω από το 50% των επιστημονικών εργασιών είναι σήμερα προσβάσιμες δωρεάν. Η δωρεάν προσβασιμότητα των περισσότερων άρθρων έχει επιτευχθεί στους τομείς των γενικών επιστημών και της τεχνολογίας, της βιοϊατρικής έρευνας, της βιολογίας, των μαθηματικών και της στατιστικής. Οι κλάδοι στους οποίους η ανοικτή πρόσβαση είναι λιγότερο διαδεδομένη είναι οι κοινωνικές, οι ανθρωπιστικές και οι εφαρμοσμένες επιστήμες, καθώς και οι κλάδοι της μηχανολογίας και της τεχνολογίας.

Η μελέτη διενεργήθηκε από την Science-Metrix, μια εταιρεία συμβούλων που δραστηριοποιείται στον τομέα της αξιολόγησης ερευνών. Δύο ακόμη εκθέσεις της ίδιας εταιρείας δημοσιεύθηκαν ταυτόχρονα και εξετάζουν τις πολιτικές ανοικτής πρόσβασης καθώς και το ζήτημα της ανοικτής πρόσβασης στα επιστημονικά δεδομένα.

Όσον αφορά τις πολιτικές ανοικτής πρόσβασης, η έκθεση συμπεραίνει ότι οι περισσότεροι από τους 48 μεγαλύτερους χρηματοδότες επιστημονικών ερευνών κρίνουν αποδεκτές και τις δύο μορφές ανοικτής πρόσβασης: τόσο τις δημοσιεύσεις ανοικτής πρόσβασης σε περιοδικά (γνωστές ως «χρυσή» και «υβριδική» ανοικτή πρόσβαση) όσο και την αυτο-αρχειοθέτηση (γνωστή ως «πράσινη» ανοικτή πρόσβαση). Σε ποσοστό μεγαλύτερο του 75% δέχονται οι περίοδοι απαγόρευσης της πρόσβασης, δηλαδή οι περίοδοι ανάμεσα στη δημοσίευση και τη δωρεάν διάθεση του έργου, να κυμαίνονται από 6 έως 12 μήνες.

Η τρίτη έρευνα διαπιστώνει, ωστόσο, ότι σήμερα οι πολιτικές ανοικτής πρόσβασης σε επιστημονικά δεδομένα εξακολουθούν υπολείπονται των πολιτικών ανοικτής πρόσβασης σε δημοσιεύσεις. Η ανοικτή πρόσβαση στα δεδομένα ερευνών εξελίσσεται ταχύτατα σε ένα περιβάλλον όπου οι πολίτες, οι φορείς, οι κυβερνήσεις, οι μη κερδοσκοπικές οργανώσεις και οι ιδιωτικές εταιρείες συνεργάζονται για την ανάπτυξη υποδομών, προτύπων, πρωτοτύπων και επιχειρηματικών μοντέλων.

Στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020», δηλ. του χρηματοδοτικού προγράμματος της ΕΕ για την έρευνα και την καινοτομία την περίοδο 2014-2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ξεκινήσει ένα πιλοτικό σχέδιο ανοικτής πρόσβασης στα δεδομένα που συλλέγονται σε έρευνες οι οποίες χρηματοδοτούνται με πόρους του δημοσίου, χωρίς να αγνοεί τους εύλογους προβληματισμούς σχετικά με τα εμπορικά συμφέροντα, την ιδιωτικότητα και την ασφάλεια των δικαιούχων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αναδείξει την ανοικτή πρόσβαση στις επιστημονικές δημοσιεύσεις σε γενική αρχή του προγράμματος “Ορίζοντας 2020”. Από το 2014 και μετά, κάθε άρθρο που θα συντάσσεται με χρηματοδότηση του “Ορίζοντα 2020” θα πρέπει να είναι προσβάσιμο με τους εξής τρόπους:

  • ο εκδότης θα φροντίζει ώστε τα άρθρα να είναι άμεσα διαθέσιμα στο διαδίκτυο («χρυσή» και «υβριδική» ανοικτή πρόσβαση), οι δε προκαταρκτικές δαπάνες δημοσίευσης θα μπορούν να επιστραφούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ή
  • οι ερευνητές θα φροντίζουν ώστε τα άρθρα τους να είναι διαθέσιμα μέσω ενός αρχείου ανοικτής πρόσβασης, το αργότερο έξι μήνες (12 μήνες για τα άρθρα στους κλάδους των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών) μετά τη δημοσίευση («πράσινη» ανοικτή πρόσβαση).

Σύνδεσμοι προς τις τρεις μελέτες:

http://www.science-metrix.com/pdf/SM_EC_OA_Availability_2004-2011.pdf

http://www.science-metrix.com/pdf/SM_EC_OA_Policies.pdf

http://www.science-metrix.com/pdf/SM_EC_OA_Data.pdf

Ο ιστότοπος του προγράμματος «Ορίζοντας 2020»:

http://ec.europa.eu/research/horizon2020/index_en.cfm

Leave a Comment August 28, 2013

Σεμινάριο για τα επιστημονικά δεδομένα από το ευρωπαϊκό έργο OpenAIRE

Το πρόσφατο σεμινάριο του ευρωπαϊκού έργου OpenAIRE, που πραγματοποιήθηκε στις 28 Μαΐου στη Γάνδη, είχε ως στόχο τη διερεύνηση του ρόλου των βιβλιοθηκών αναφορικά με τη συλλογή, διαχείριση και μακροχρόνια διατήρηση των επιστημονικών δεδομένων.

Τα επιστημονικά δεδομένα, ως επί το πλείστον, συλλέγονται και αναλύονται από τους ερευνητές, ενώ στο κοινό δημοσιοποιούνται μόνο τα αποτελέσματα της έρευνας μέσα από τις επιστημονικές δημοσιεύσεις που πραγματοποιούν οι ερευνητές.

Γίνεται όμως, ολοένα και πιο αντιληπτό ότι η δημοσίευση των πρωτογενών ερευνητικών δεδομένων είναι σημαντική για πολλούς λόγους. Υπάρχουν, π.χ. περιοχές έρευνας όπου τα δεδομένα που έχουν συλλεχθεί είναι μοναδικά και η επανάληψη του πειράματος δεν μπορεί να αναπαραχθεί ακριβώς μέσα στις ίδιες συνθήκες. Είναι, ακόμη, σημαντικά για την επανάληψη και επαλήθευση ενός πειράματος, για χρήση στην εξελικτική διερεύνηση ενός ζητήματος και στη διεπιστημονική έρευνα. Τα επιστημονικά δεδομένα έχουν μία αυτούσια σημασία και χρήζουν επιμέλειας, μακροχρόνιας διατήρησης και ανάδειξης.

Τα επιστημονικά δεδομένα παρουσιάζουν μία μεγάλη πολυπλοκότητα ανάλογα με τον επιστημονικό τομέα από τον οποίο προέρχονται και τις πρακτικές έρευνας που ακολουθούνται, και μπορεί να περιλαμβάνουν ετερογενή δεδομένα, όπως μετρήσεις, χάρτες, ακόμη και οπτικοακουστικό υλικό. Όπως ειπώθηκε στο σεμινάριο, τα αποθετήρια έχουν να διαχειριστούν τόσο διαφορετικά δεδομένα όπως πληροφορίες που αφορούν τη δημόσια υγεία, 3D αναπαραστάσεις δεινοσαύρων ή βίντεο που καταγράφουν καβούρια σε μάχη.

Στο σεμινάριο παρουσιάστηκαν παραδείγματα επιστημονικών ροών εργασίας, μέθοδοι διαχείρισης επιστημονικών δεδομένων, έργα και αποθετήρια όπως το Zenodo που εξειδικεύονται στη διαχείριση επιστημονικών δεδομένων, κλπ.

Ορισμένα από τα ζητήματα και τα συμπεράσματα που αναδείχθηκαν στο σεμινάριο είναι τα εξής:

  • η προώθηση της σημασίας της σωστής τεκμηρίωσης των βάσεων δεδομένων από τους ίδιους τους ερευνητές
  • η απόδοση μοναδικών προσδιοριστών από τα αποθετήρια στις βάσεις δεδομένων ώστε να διευκολύνεται η αναφορά σε αυτά, η ευρεσιμότητα και η επανάχρησή τους
  • η ευαισθητοποίηση των ερευνητών για τη σημασία της κατάθεσης των δεδομένων της έρευνάς τους σε αποθετήρια ανοικτής πρόσβασης
  • η δημιουργία προτυποποιημένων μεθόδων διαχείρισης των επιστημονικών δεδομένων
  • η αναφορά στοn δημιουργό της βάσης δεδομένων ως κίνητρο για την κατάθεση των δεδομένων

Οι ερευνητές θα πρέπει να κάνουν την τεκμηριωμένη κατάθεση των δεδομένων τους μέρος της ερευνητικής τους διαδικασίας. Οι βιβλιοθήκες θα πρέπει να φροντίζουν για τις μεθόδους, τα εργαλεία και τη διαδικασία της διαχείρισης, συντήρησης και ανάδειξης των δεδομένων. Θα πρέπει, ακόμη, να προσφέρουν καθοδήγηση και βοήθεια αναφορικά με τα νομικά ζητήματα που μπορεί να εγείρονται και που μπορεί να αφορούν πνευματικά ή προσωπικά δεδομένα. Τέλος, η ανάδειξη των στατιστικών της χρήσης των δεδομένων από άλλους ερευνητές μπορεί να αποτελέσει σημαντικό κίνητρο δημοσίευσης των δεδομένων.

Τα βίντεο των παρουσιάσεων του σεμιναρίου είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο: https://www.openaire.eu/en/component/content/article/9-news-events/462-recordings-available-dealing-with-data

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η παρουσίαση της Sarah Callaghan από την Βρετανικό Κέντρο Ατμοσφαιρικών Δεδομένων: https://vimeo.com/68046392

Διαβάστε επίσης: «Ten recommendations for libraries to get started with research data management»: http://www.libereurope.eu/sites/default/files/The%20research%20data%20group%202012%20v7%20final.pdf

Leave a Comment August 2, 2013


Μαζί διαμορφώνουμε το “τοπίο” της Ανοικτής Πρόσβασης στην Ελλάδα

Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), ως φορέας που δραστηριοποιείται σε θέματα τεκμηρίωσης και διάθεσης ψηφιακού επιστημονικού περιεχομένου, πρωτοστατεί στην προώθηση της Ανοικτής Πρόσβασης. Με στόχο την υιοθέτηση της Ανοικτής Πρόσβασης από όσο το δυνατόν περισσότερους ελληνικούς φορείς για τη διάχυση των ερευνητικών αποτελεσμάτων τους, αλλά και την ανάπτυξη διαλόγου για την επίλυση θεμάτων που σχετίζονται με την Ανοικτή Πρόσβαση, διαμορφώσαμε ένα χώρο συζήτησης και προβληματισμού με τη μορφή ενός blog.... Περισσότερα

RSS Εγγραφή

Σύνδεση

Πρόσφατα άρθρα

Πρόσφατα σχόλια

Ετικέτες

Αρχείο άρθρων

Σύνδεσμοι

RSS RSS (openaccess.gr)