Archives – October, 2012
Η νέα μελέτη που δημοσιεύεται σήμερα στο BMC Medicine με τίτλο “Anatomy of open access publishing: a study of longitudinal development and internal structure” (Laakso και Björk) εκτιμά ότι μέσα στο 2011, και ενώ βρίσκονταν σε εξέλιξη μακροπρόθεσμοι μετασχηματισμοί στη δομή της Ανοικτής Πρόσβασης, δημοσιεύτηκαν περίπου 340.000 άρθρα σε 6.713 επιστημονικά περιοδικά με άμεση ανοικτή πρόσβαση (full immediate OA journals). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, ο αριθμός των επιστημονικών δημοσιεύσεων σε περιοδικά ανοικτής πρόσβασης, που ωστόσο επιβάλλουν κάποιες χρεώσεις (hybrid OA journals), είναι εξίσου εντυπωσιακός: μέσα στο 2011 δημοσίευτηκαν 166.700 άρθρα (αριθμός που αντιστοιχεί στο 49% των συνολικών δημοσιεύσεων με ανοικτή πρόσβαση). Αυτή η αύξηση συνδέεται με την αύξηση των εμπορικών εκδοτών που τώρα εμφανίζονται να αποκτούν ρόλο κλειδί στον χώρο της Ανοικτής Πρόσβασης.
Επιπλέον, η άνοδος στον αριθμό των δημοσιεύσεων ανοικτής πρόσβασης αφορά όλα τα επιστημονικά πεδία. Ειδικά στον τομέα της βιοιατρικής, ο αριθμός των δημοσιεύσεων σημειώνει απότομη αύξηση: ενώ το 2000 καταγράφονται 7.400 άρθρα, το 2011 αυξάνονται σε 120.900. Συνολικά, παρατηρείται ότι την τελευταία δεκαετία, η δημοσίευση με Aνοικτή Πρόσβαση έχει σταθερά αυξήσει το μερίδιο της για όλα τα ακαδημαϊκά περιοδικά, κατά 1% περίπου το χρόνο.
Τα συμπεράσματα της μελέτης καταλήγουν ότι το μοντέλο δημοσίευσης με ανοικτή πρόσβαση φαίνεται να αποτελεί μία βιώσιμη εναλλακτική λύση στο κυρίαρχο μοντέλο ακαδημαϊκής δημοσίευσης. Το ερώτημα ωστόσο παραμένει σχετικά με το αν η ανοικτή δημοσίευση θα αποτελέσει το κυρίαρχο μοντέλο: “Όπως σε αρκετούς τομείς και αγορές το διαδίκτυο έχει επανατοποθετήσει τους κανόνες του παιχνιδιού, έτσι και στον τομέα των δημοσιεύσεων αναμένουμε να παρακολουθήσουμε πώς θα σταθεροποιηθεί η δυναμική αυτή” καταλήγει η μελέτη. Το πλήρες κείμενο της μελέτης, καθώς και αναλυτικά γραφήματα και εκτιμήσεις, μπορείτε να διαβάσετε εδώ.
October 24, 2012
Την εβδομάδα 22-28 Οκτωβρίου, το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) γιορτάζει μαζί με πλήθος από άλλους οργανισμούς, κέντρα και φορείς από όλο τον κόσμο, τη διεθνή Eβδομάδα Ανοικτής Πρόσβασης (Οpen Αccess Week), ένα παγκόσμιο γεγονός που στοχεύει να μας μυήσει στα οφέλη της ελεύθερης, άμεσης και ανοικτής πρόσβασης στα αποτελέσματα της επιστημονικής έρευνας.
Οι εκδηλώσεις, που όπως και σε όλο τον κόσμο φέτος έχουν θέμα “Set the default to open access”, δίνουν τη δυνατότητα στους ερευνητές να ενημερωθούν για τις διεθνείς εξελίξεις στην Ανοικτή Πρόσβαση, τις δράσεις του ΕΚΤ και τις πολιτικές και πρακτικές που αναπτύσσει ο φορέας προκειμένου να συμβάλλει στην ελεύθερη διάδοση της γνώσης. Δεδομένου ότι οι υποστηρικτές της ανοικτής πρόσβασης (χρηματοδότες της έρευνας, ινστιτούτα, ακαδημαϊκοί, καθηγητές, φοιτητές κ.α.) αυξάνονται ολοένα και περισσότερο, στόχος των φετινών εκδηλώσεων είναι να εμπνεύσουν την ευρεία συμμετοχή των ερευνητών σε ενέργειες που προωθούν την ανοικτή πρόσβαση στον ακαδημαϊκό και ερευνητικό χώρο.
Κεντρική εκδήλωση των φετινών δράσεων του ΕΚΤ στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών (ΕΙΕ) είναι το “Σεμινάριο για την Ανοικτή Πρόσβαση αι το αποθετήριο Ήλιος του ΕΙΕ”, που απευθύνεται κατά κύριο λόγο στους ερευνητές του ΕΙΕ και θα πραγματοποιηθεί στο αμφιθέατρο “Λεωνίδας Ζέρβας” την Πέμπτη 25/10 (11.00-13.00). Η κεντρική αυτή εκδήλωση θα πλαισιωθεί με σειρά ενημερωτικών δράσεων, καθόλη τη διάρκεια της εβδομάδας. Περισσότερες λεπτομέρειες για το Σεμινάριο και τις ενημερωτικές δράσεις του ΕΚΤ διαβάστε στο openaccess.gr
October 23, 2012
Το πρώτο ελεύθερο ελληνικό ψηφιακό ραδιόφωνο διανύει με επιτυχία τον 5ο μήνα λειτουργίας του και συγκεντρώνει σήμερα περισσότερους από 480 χρήστες που αναπαράγουν δημόσια στους χώρους τους μουσική από το διαδίκτυο. Το ψηφιακό ραδιόφωνο λειτουργεί στο πλαίσιο των δράσεων της ΕΕΛ/ΛΑΚ (Εταιρεία Ελεύθερου Λογισμικού/Λογισμικού Ανοιχτού Κώδικα) και υποστηρίζεται από άδειες Creative Commons.
Οι άδειες Creative Commons επιτρέπουν την ελεύθερη διανομή, νόμιμη αναπαραγωγή και περαιτέρω χρήση του ψηφιακού περιεχομένου (μουσική, κείμενο, οπτικο-ακουστικά και καλλιτεχνικά έργα) από το κοινό, χωρίς να δημιουργούνται απαιτήσεις από φορείς συλλογικής διαχείρισης των πνευματικών δικαιωμάτων.
Έτσι, οι επισκέπτες του ψηφιακού μουσικού ραδιοφώνου μπορούν να αναπαράγουν μουσική όλο το εικοσιτετράωρο καθώς και να εγγραφούν ως μέλη για να αποκτήσουν μία σειρά από πρόσθετα προνόμια: πρόσβαση σε λίστες με διαφορετικά είδη μουσικής που ανανεώνονται συχνά, δυνατότητα παρακολούθησης του ιστορικού της υπηρεσίας, πρόσβαση στα αρχεία καταγραφής (logs) των playlist, δυνατότητα επεξεργασίας του προφίλ τους κ.ά.
Η ΕΕΛ/ΛΑΚ δραστηριοποιείται με στόχο να συμβάλλει στην προώθηση και ανάπτυξη του Ελεύθερου Λογισμικού, του Ανοικτού Περιεχομένου και των Τεχνολογιών Ανοικτής Αρχιτεκτονικής στο χώρο της εκπαίδευσης, του δημόσιου τομέα και των επιχειρήσεων στην Ελλάδα, ενώ παράλληλα φιλοδοξεί να αποτελέσει κέντρο γνώσης και πλατφόρμα διαλόγου για τις ανοιχτές τεχνολογίες. Στην ΕΕΛ/ΛΑΚ συμμετέχει και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης.
Σε επόμενη φάση και στο πλαίσιο αναβάθμισης και βελτίωσης του ψηφιακού ραδιοφώνου, οι χρήστες θα αποκτήσουν πρόσβαση σε μια σειρά από νέες υπηρεσίες. Περισσότερες πληροφορίες υπάρχουν διαθέσιμες στον δικτυακό τόπο ccradio.ellak.gr.
October 15, 2012
Μπορεί η μελέτη που παρουσίασε το καλοκαίρι το Finch Group να κάνει ιδιαίτερα εκτενή αναφορά στις δημοσιεύσεις ανοικτής πρόσβασης, ωστόσο μόνο 3 από τις 111 σελίδες αναφέρονται στις μονογραφίες/βιβλία ανοικτής πρόσβασης. Η μελέτη διαπιστώνει ότι οι τιμές των βιβλίων αυξάνονται ολοένα όπως και τα έξοδα των βιβλιοθηκών, γεγονός που προκαλεί ανησυχίες για το μέλλον. Παράλληλα, παρατηρεί ότι η μετάβαση προς την ανοικτή πρόσβαση για τα βιβλία και μονογραφίες βρίσκεται σε αρχικό στάδιο σε σχέση με τις δημοσιεύσεις ανοικτής πρόσβασης, καθώς οι εκδότες μονογραφιών ανοικτής πρόσβασης είναι ακόμα λίγοι και λειτουργούν κατά κύριο λόγο με χορηγίες και υποστηρικτικές ενέργειες. Με αυτά τα δεδομένα, η μελέτη συστήνει συνεργασία και πειραματισμό.
Mε επιτυχία κινείται σε αυτή την κατεύθυνση από το 2008 η Open Book Publishers, μια μη κερδοσκοπική εκδοτική εταιρεία που θέτει ως στόχο την προώθηση της Ανοικτής Πρόσβασης στις μονογραφίες και τα βιβλία και έχει ήδη αποδείξει ότι η ανοικτή πρόσβαση είναι οικονομικά εφικτή και για αυτές τις μορφές εκδοτικής δραστηριότητας. Όσο αφορά την επίτευξη οικονομικής βιωσιμότητας στο χώρο των ανοικτών ηλεκτρονικών εκδόσεων, η Open Book Publishers έχει καταφέρει ανάλογα αποτελέσματα με το PLoS ONE στο χώρο των ηλεκτρονικών δημοσιεύσεων.
Η Open Book Publishers δεν απαιτεί από τους συγγραφείς να επωμιστούν τα έξοδα για τη δημοσίευση των έργων τους αλλά εξασφαλίζει ότι θα καταθέσουν αίτηση για χρηματοδότηση ώστε να καλύψουν το κόστος δημοσίευσης. Συχνά το κόστος καλύπτεται από μια σειρά από άλλες πηγές ή από τη διάθεση της μονογραφίας σε επιπρόσθετες εκδοχές PDF, iPad, Kindle και σε έντυπη μορφή. Η Open Book Publishers διαθέτει περισσότερες απο 1.5 εκατομμύρια σελίδες βιβλίων στο διαδίκτυο και σήμερα καταγράφει περισσότερες απο 150,000 επισκέψεις στο περιεχόμενο αυτό.
Ενώ το Finch group θεωρεί ότι οι παραδοσιακοί εκδότες είναι αυτοί που θα συντονίσουν τις κινήσεις για τις ανοικτές μονογραφίες, Ο Dr. Gatti, καθηγητής στο Trinity College του Cambridge και συνιδρυτής του Open Book Publishers προτείνει στα πανεπιστήμια και στα ερευνητικά ιδρύματα να θέσουν σε εφαρμογή τις δικές τους διαδικασίες που διευκολύνουν την ανοικτή δημοσίευση –πιθανόν μέσα από τις βιβλιοθήκες τους και τις ακαδημαϊκές κοινότητες που συντονίζουν την διαδικασία αξιολόγησης–. Για περισσότερες λεπτομέρειες παραπέμπουμε ως πηγή το σχετικό δημοσίευμα εδώ.
October 15, 2012
Επτά ακόμα πανεπιστήμια και οργανισμοί από το Καμερούν, την Αιθιοπία, την Κένυα, την Ουγκάντα, την Ουκρανία και τη Δημοκρατία της Κεντρικής Αφρικής έρχονται να προστεθούν στη λίστα των οργανισμών που έχουν υπογράψει την Διακήρυξη του Βερολίνου για την Ανοικτή Πρόσβαση στη γνώση στους τομείς των θετικών και ανθρωπιστικών επιστημών (Berlin Declaration on Open Access to Knowledge in the Sciences and Humanities). Το δίκτυο του EIFL, που σήμερα απαριθμεί περισσότερους από 390 συνεργαζόμενους φορείς, επιστημονικά και ερευνητικά ιδρύματα σε 60 χώρες, επεκτείνεται διαρκώς και θέτει ως προτεραιότητα να διευκολύνει τη μετάβαση σε ανοικτή πρόσβαση για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Περισσότερες πληροφορίες θα διαβάσετε εδώ.
October 11, 2012
Ένα σημαντικό ελληνικό επιστημονικό περιοδικό, το “Historein“, εκδίδεται πλέον και ηλεκτρονικά με την υποστήριξη του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ). Στον νέο δικτυακό τόπο www.historeinonline.org διατίθενται με Ανοικτή Πρόσβαση περισσότερα από 130 επιστημονικά άρθρα Ιστοριογραφίας και Θεωρίας της Ιστορίας. Με τη μετάβαση του περιοδικού σε ηλεκτρονική έκδοση, εγκαινιάζεται μια νέα περίοδος για τη λειτουργία του, καθώς η διαχείριση της εκδοτικής του διαδικασίας γίνεται πλήρως διαδικτυακά με τη χρήση του συστήματος Open Journal Systems που υποστηρίζει το ΕΚΤ.
Το “Historein/Iστορείν” είναι μια επιστημονική έκδοση της Εταιρείας Μελέτης της Ιστοριογραφίας και Θεωρίας της Ιστορίας (ΕΜΙΘΙ), που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1999 και μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί έντεκα τόμοι. Το περιοδικό διαθέτει πολυμελές διεθνές επιστημονικό συμβούλιο, εφαρμόζει αξιολόγηση από κριτές (peer review) στα προς δημοσίευση άρθρα και δημοσιεύει μελέτες καθώς και βιβλιοκρισίες, στην αγγλική γλώσσα. Το περιοδικό εκδίδεται ετησίως και η έντυπη έκδοση κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νεφέλη.
Η online έκδοση του “Historein/Iστορείν” εντάσσεται στη δραστηριότητα του ΕΚΤ που αφορά τις ηλεκτρονικές επιστημονικές εκδόσεις (ePublishing), η οποία αναπτύσσεται μέσω συνεργασιών με έγκριτους επιστημονικούς εκδότες, ερευνητικούς, ακαδημαϊκούς και πολιτιστικούς φορείς στον ελληνικό χώρο που παρέχουν το περιεχόμενό τους. Ο κατάλογος των ηλεκτρονικών εκδόσεων ανανεώνεται συνεχώς, καθώς το ΕΚΤ προχωρά σε νέες συνεργασίες για τη διεύρυνση του ελληνικού επιστημονικού ψηφιακού περιεχομένου που είναι ανοικτά προσβάσιμο στο διαδίκτυο. Με τις δράσεις αυτές το ΕΚΤ συμμετέχει ενεργά στη διαμόρφωση ενός νέου περιβάλλοντος στις επιστημονικές εκδόσεις, που ευνοεί την άμεση δημοσίευση των αποτελεσμάτων της έρευνας στο διαδίκτυο. Στόχος είναι η ενίσχυση της πρόσβασης στην ελληνική επιστημονική παραγωγή και η διατήρησή της. Περισσότερες λεπτομέρειες τόσο για το περιοδικό όσο και για την εκδοτική δραστηριότητα του ΕΚΤ στα πλαίσια του Εθνικού Πληροφοριακού Συστήματος για την Έρευνα και Τεχνολογία(ΕΠΣΕΤ), μπορείτε να διαβάσετε στα νέα του ΕΠΣΕΤ.
October 11, 2012
Η συλλογή της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Λεβαδείας διαθέτει μέρος της ψηφιακής της συλλογής ανοικτά στους χρήστες του διαδικτύου μέσω της διαδικτυακής υπηρεσίας ΑΒΕΚΤ e-opac που αναπτύσσει το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης. Στη διεύθυνση eopac-liblivadia.abekt.gr διατίθενται με ανοικτή πρόσβαση περισσότερες από 51.790 σελίδες και 238 ψηφιακά αρχεία για φυλλομέτρηση και ανάγνωση.
Με την υποστήριξη της εφαρμογής ABEKT e-opac , η οποία συνδυάζει τα χαρακτηριστικά ενός παραδοσιακού καταλόγου OPAC (Online Public Access Catalogue) βιβλιοθήκης και μιας εφαρμογής για τη διαχείριση και τη διάθεση πλήρους ψηφιακού περιεχομένου, οι επισκέπτες της ψηφιακής βιβλιοθήκης μπορούν να πλοηγηθούν σε έργα ευρείας θεματολογίας από την ελληνική ιστορία και λογοτεχνία, έργα από σημαντικούς Βοιωτούς συγγραφείς, αλλά και λογοτεχνικά έργα με ιδιαίτερα τοπικό χαρακτήρα (όπως “Παλιές Αρχόντισσες” του Τάκη Λάππα, “Ταξίδι στη νοσταλγία της ομορφιάς” του Γεώργιου Π.Κωσταγιάννη, “Η Θήβα στο μεσοπόλεμο” του Γιάννη Λ. Λάμπρου κ.ά.).
Εκτός από ποικιλία βιβλίων, ο επισκέπτης θα ανακαλύψει και ιστορικά μελετήματα, εβδομαδιαίες τοπικές εφημερίδες, εικονογραφημένες επιθεωρήσεις με ιστορικό ενδιαφέρον. Τα 238 ψηφιακά τεκμήρια είναι μοναδικά έργα που εκδόθηκαν από το 1919 έως το 2006. Εξειδικευμένα εργαλεία πλοήγησης ανά θέμα, ανά συγγραφέα ή ανά έτος έκδοσης καθώς και εργαλεία σύνθετης αναζήτησης, μετατρέπουν την περιήγηση στη συλλογή σε μία ευχάριστη εμπειρία. Περισσότερες λεπτομέρειες μπορείτε να διαβάσετε στα “‘Νέα” του epset.gr.
October 3, 2012
