Tag: open science
Στις 25 Απριλίου 2018, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε την αναθεώρηση της Σύστασης του 2012 για την πρόσβαση στις επιστημονικές πληροφορίες και τη διαφύλαξή τους ως τμήμα της στρατηγικής για την Ψηφιακή Ενιαία Αγορά. Η αναθεώρηση επιβεβαιώνει τη σημασία που αποδίδει η Επιτροπή στην Ανοικτή Επιστήμη και περιγράφει τις πολιτικές για την ανοικτή πρόσβαση στις δημοσιεύσεις και τα δεδομένα τις οποίες καλούνται να υιοθετήσουν τα κράτη μέλη. Όπως επεσήμανε ο Carlos Moedas, Ευρωπαίος Επίτροπος για την Έρευνα, την Επιστήμη και την Καινοτομία, η αναθεωρημένη Σύσταση παρέχει ισχυρή καθοδήγηση στα κράτη μέλη προκειμένου να επιτύχουν τον στόχο της άμεσης ανοικτής πρόσβασης έως το 2020.
Η αναθεωρημένη Σύσταση λαμβάνει υπόψη τις εξελίξεις των τελευταίων ετών όπως η διαχείριση των επιστημονικών δεδομένων (καθώς και η εφαρμογή των αρχών FAIR/ Findable-Accessible-Interoperable-Reusable στη διαχείριση των επιστημονικών δεδομένων), η άντληση κειμένων και δεδομένων (Text and Data Mining) και τα τεχνικά πρότυπα τα οποία επιτρέπουν την επανάχρηση της επιστημονικής πληροφορίας. Δίνει επίσης σημασία στις υποδομές, καθώς και στην καλλιέργεια των απαιτούμενων δεξιοτήτων μέσω της ανάπτυξης σχετικών προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης των ερευνητών, αλλά και την υιοθέτηση κινήτρων και ανταμοιβών σε όσους συμβάλλουν μέσω των πρακτικών τους στην προώθηση του παραδείγματος της Ανοικτής Επιστήμης. Ιδιαίτερη επίσης σημασία έχει η αναφορά στην ανάγκη διασφάλισης διαφάνειας στις συμφωνίες με τους εκδότες (είτε αυτό αφορά τα big deals ή offsetting deals).
Συνολικά, η Σύσταση του 2018 παρέχει έναν οδικό χάρτη ο οποίος υιοθετεί μια ολιστική προσέγγιση, καθώς δεν περιορίζεται μόνο στις δημοσιεύσεις και τα δεδομένα, αλλά εξετάζει επίσης ζητήματα που αφορούν τις υποδομές, την εκπαίδευση, την παροχή κινήτρων. Τα κράτη μέλη καλούνται από την πλευρά τους να συντονίσουν τις δράσεις για την προώθηση των θεμάτων που περιλαμβάνονται στη Σύσταση καταρτίζοντας εθνικά σχέδια δράσης με συγκεκριμένους στόχους, καθώς και να υποβάλουν έκθεση με την πρόοδο που έχει συντελεστεί 18 μήνες μετά τη δημοσίευση της Σύστασης και στη συνέχεια κάθε δυο έτη.
Περισσότερες πληροφορίες: https://ec.europa.eu/info/news/new-commission-guidance-supports-eu-member-states-transition-open-science-2018-apr-25_en
May 2, 2018
Η Ένωση των Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων (EUA) η οποία εκπροσωπεί περισσότερα από 800 πανεπιστήμια και υποστηρίζει ενεργά την ανοικτή πρόσβαση στα αποτελέσματα της δημόσιας χρηματοδοτούμενης έρευνας, υιοθέτησε στις 27 Οκτωβρίου 2017 μια πολιτική δήλωση για την Ανοικτή Επιστήμη. Η EUA απευθύνεται μέσω της δήλωσής της στους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τις εθνικές κυβερνήσεις με στόχο την ενίσχυση της μετάβασης σε ένα περιβάλλον ανοικτής επιστημονικής επικοινωνίας.
Η δήλωση απηχεί τις συστάσεις που έχει απευθύνει η EUA στα μέλη της, οι οποίες βασίζονται στις υφιστάμενες καλές πρακτικές για την ανοικτή πρόσβαση στις δημοσιεύσεις, τη διαχείριση των ερευνητικών δεδομένων και την εξόρυξη κειμένου και δεδομένων (TDM), και είναι πλήρως εναρμονισμένες με τις ευρωπαϊκές πολιτικές. Η EUA υποστηρίζει ενεργά τις ευρωπαϊκές πολιτικές για την ανοικτή πρόσβαση σε δημοσιεύσεις και δεδομένα, τις ευρωπαϊκές υποδομές για την υποστήριξη της Ανοικτής Επιστήμης (όπως το OpenAIRE), καθώς και τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Νέφους Ανοικτής Επιστήμης (EOSC). Η δήλωση κάνει αναφορά (μεταξύ άλλων) στη σημασία πολιτικής υποστήριξης της ανοικτής πρόσβασης στις δημοσιεύσεις και τα δεδομένα, τις υποδομές, τις δεξιότητες, διαδικασίες αξιολόγησης, τη δημιουργία κινήτρων.
Το πλήρες κείμενο είναι διαθέσιμο εδώ: http://www.eua.be/activities-services/news/newsitem/2017/10/27/eua-publishes-statement-for-eu-institutions-and-national-governments-on-open-science
Περισσότερες πληροφορίες για την EUA εδώ: http://www.eua.be/
November 6, 2017
Η Εβδομάδα Ανοικτής Πρόσβασης είναι μια διεθνής σειρά εκδηλώσεων και δράσεων η οποία πραγματοποιείται την τελευταία εβδομάδα του Οκτώβρη κάθε έτους. Η Εβδομάδα Ανοικτής Πρόσβασης παρέχει στα μέλη της ακαδημαϊκής και ερευνητικής κοινότητας την ευκαιρία να ενημερωθούν για τα οφέλη της Ανοικτής Πρόσβασης και να ανταλλάξουν εμπειρίες, ενισχύοντας με τον τρόπο αυτό την καθιέρωση της Ανοικτής Πρόσβασης ως του νέου τρόπου διεξαγωγής της έρευνας.
Συμπληρώνοντας 10 έτη, το θέμα της φετινής εβδομάδας η οποία εορτάζεται μεταξύ 23 και 29 Οκτωβρίου “Open in order to …..” συνιστά μια πρόσκληση διερεύνησης των δυνατοτήτων που παρέχει η ανοικτή πρόσβαση (είτε αναφερόμαστε σε ερευνητές, είτε σε φορείς ή χρηματοδότες έρευνας κλπ.) καθώς και των δράσεων που απαιτούνται για αξιοποίηση των ωφελειών αυτών.
Στο πλαίσιο της εβδομάδας ανοικτής πρόσβασης 2017, το OpenAIRE διοργανώνει μια σειρά από webinars πάνω σε επιμέρους πτυχές της ανοικτής πρόσβασης, όπως εισαγωγή στις βασικές έννοιες, νομικά ζητήματα και ανοικτή πρόσβαση, διαδραστικό webinar για τα σχέδια διαχείρισης δεδομένων (Data Management Plans) κτλ. Τα webinars απευθύνονται σε κοινό με διαφορετικό βαθμό εξοικείωσης με την ανοικτή πρόσβαση και από διαφορετικούς τομείς.
Περισσότερες πληροφορίες για τις θεματικές και την εγγραφή εδώ: https://www.openaire.eu/register-now-ffor-openaire-open-access-week-webinars
Περισσότερα για την Διεθνή Εβδομάδα Ανοικτής Πρόσβασης: http://www.openaccessweek.org/
Περισσότερα για το OpenAIRE: https://www.openaire.eu/
October 20, 2017
Η ελεύθερη πρόσβαση σε επιστημονικές δημοσιεύσεις και δεδομένα συμβάλλει καθοριστικά στην επιστημονική επικοινωνία και αποτελεί βασικό προσανατολισμό των ευρωπαϊκών πολιτικών για την έρευνα. Με στόχο την ενίσχυση της προσπάθειας αυτής, το ευρωπαϊκό έργο OPERAS –D (Design) στο οποίο το ΕΚΤ συμμετέχει ως βασικός εταίρος- επιδιώκει την ανάπτυξη, σε επιχειρησιακό και τεχνικό επίπεδο, μιας ευρωπαϊκής υποδομής, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις Κοινωνικές και Ανθρωπιστικές Επιστήμες (ΑΚΕ).
Σημαντικό βήμα στην ανάπτυξη της ευρωπαϊκής υποδομής αποτελεί η μελέτη της υφιστάμενης κατάστασης, των ευρωπαϊκών και διεθνών εξελίξεων στο πεδίο της επιστημονικής επικοινωνίας και των κυριότερων προκλήσεων στη διαδικασία μετάβασης στο παράδειγμα της Ανοικτής Πρόσβασης. Τα παραπάνω αναλύονται στην έκθεση που δημοσίευσε το OPERAS-D, το συντονισμό της οποίας είχε το ΕΚΤ. Η έκθεση περιγράφει το τοπίο των ακαδημαϊκών εκδόσεων στις ΑΚΕ, αναδεικνύει εκδοτικά μοντέλα ανοικτής πρόσβασης στην Ευρώπη και εκτός με έμφαση στην επιχειρησιακή τους διάσταση, στους συμμετέχοντες και στην ανάδειξη καλών πρακτικών.
Η ανάλυση επιβεβαίωσε τον πολυκερματισμό και την ποικιλομορφία των πρωτοβουλιών, καθώς περιλαμβάνουν από πανεπιστημιακές εκδόσεις μέχρι μικρότερες εκδοτικές προσπάθειες που προσφέρουν διαφορετικές υπηρεσίες και βασίζονται σε διαφορετικές πηγές χρηματοδότησης. Στο τομέα των ΑΚΕ ειδικότερα, η απουσία συντονισμού και κοινών προτύπων δημιουργούν πρόσθετα εμπόδια στην μετάβαση των ΑΚΕ στην Ανοικτή Επιστήμη, παρά την ύπαρξη σημαντικών και καινοτόμων πρωτοβουλιών. Παράλληλα, οι πρόσφατες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες όπως το Ευρωπαϊκό Νέφος για την Ανοικτή Επιστήμη και η Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα Ανοικτής Πρόσβασης μπορούν να αποτελέσουν ένα πρώτο βήμα για την ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής υποδομής για τη διάχυση των ερευνητικών αποτελεσμάτων.
Στο πλαίσιο αυτό, το δίκτυο OPERAS (open access in the European research area through scholarly communication)–μέλη του οποίου υλοποιούν το έργο OPERAS-D- αναπτύσσει λύσεις για ζητήματα διασυνδεσιμότητας και διαλειτουργικότητας των υφιστάμενων υποδομών. Παράλληλα, εφαρμόζει νέες προσεγγίσεις και εργαλεία μέτρησης του αντίκτυπου και αξιολόγησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων που διατίθενται με ανοικτή πρόσβαση, εισάγοντας τις ΑΚΕ στο νέο οικοσύστημα των ψηφιακών ερευνητικών υποδομών που θα συμπεριληφθούν στο Ευρωπαϊκό Νέφος Ανοικτής Επιστήμης.
Δείτε περισσότερα για το δίκτυο OPERAS εδώ: http://operas.hypotheses.org/
August 29, 2017
Αναγνωρίζοντας τη σημασία της εκπαίδευσης και των δεξιοτήτων στην υιοθέτηση της Ανοικτής Επιστήμης από τους ερευνητές, η Ομάδα Εργασίας για την εκπαίδευση και τις δεξιότητες στην Ανοικτή Επιστήμη επεξεργάστηκε σειρά συστάσεων προκειμένου να διασφαλίσει ότι οι ερευνητές διαθέτουν τις απαραίτητες δεξιότητες για την υιοθέτηση και εφαρμογή της Ανοικτής Επιστήμης, οι οποίες αποτυπώνονται σε σχετική έκθεση που δημοσιεύθηκε πρόσφατα. Οι συστάσεις απευθύνονται σε διαμορφωτές πολιτικής σε εθνικό, περιφερειακό και ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και σε χρηματοδότες και φορείς έρευνας, αλλά και στους ίδιους τους ερευνητές. Η έκθεση υιοθετεί μια ευρύτερη προσέγγιση, αναδεικνύοντας ζητήματα που σχετίζονται με την ύπαρξη των απαραίτητων υποδομών, την τεχνική υποστήριξη, τις ιδρυματικές πολιτικές και τα οποία κρίνονται ως κεντρικά για τη μετάβαση στο παράδειγμα της Ανοικτής Επιστήμης.
Η έκθεση βασίστηκε στις απαντήσεις που έδωσαν ερευνητές σε πανευρωπαϊκή έρευνα που διεξήχθη την άνοιξη του 2017 και είχε ως στόχο την αποτύπωση της τρέχουσας κατάστασης μέσω ερωτήσεων (μεταξύ άλλων) για τις πολιτικές, την κατάρτιση, τους μηχανισμούς υποστήριξης και ανταμοιβής των ερευνητών. Στην έρευνα συμμετείχαν 1.277 ερευνητές, 50% των οποίων ήταν υποψήφιοι διδάκτορες.
Κεντρικό μήνυμα της έκθεσης είναι η ανάγκη αλλαγής κουλτούρας της ερευνητικής κοινότητας, καθώς η ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών (ψηφιακές δεξιότητες, Ευρωπαϊκό Νέφος για την Ανοικτή Επιστήμη) συντελέστηκε πρόσφατα. Η αλλαγή απαιτεί την υιοθέτηση μιας περιεκτικής και πολυδιάστατης προσέγγισης η οποία θα περιλαμβάνει τη συνεχή εκπαίδευση σε θέματα Ανοικτής Επιστήμης, την ενίσχυση των δεξιοτήτων μέσω της ύπαρξης τεχνικών υποδομών και υποστήριξης των ερευνητών, τη βελτίωση των κινήτρων και της αναγνώρισης για τους ερευνητές που υιοθετούν την Ανοικτή Επιστήμη μέσω της χρήσης altmetrics, τη συνεχή ευαισθητοποίηση σε θέματα Ανοικτής Επιστήμης, την ευθυγράμμιση των πολιτικών σε συνδυασμό με την εφαρμογή μηχανισμών για την παρακολούθηση της εφαρμογής αυτών και την ενίσχυση της συμμετοχής της κοινωνίας.
Η έκθεση προβαίνει ειδικότερα στις ακόλουθες συστάσεις:
– Πολιτικές για την Ανοικτή Επιστήμη: επικαιροποίηση των πολιτικών για την ευθυγράμμισή τους με τις αρχές της Ανοικτής Επιστήμης, ανάδειξη των δεξιοτήτων ως αναπόσπαστο τμήμα του Ορίζοντα 2020 και του 9ου Προγράμματος Πλαισίου
– Ανάπτυξη κατευθυντήριων γραμμών για την εφαρμογή της Ανοικτής Επιστήμης: ενίσχυση του συντονισμού μεταξύ φορέων που παρέχουν εκπαίδευση και κατάρτιση με στόχο την καταπολέμηση του πολυκερματισμού και των επικαλύψεων, ανάπτυξη οδικού χάρτη για την Ανοικτή Επιστήμη από φορείς και χρηματοδότες έρευνας
– Ευαισθητοποίηση σε θέματα Ανοικτής Επιστήμης: ενημέρωση- ευαισθητοποίηση σε θέματα ανοικτής πρόσβασης στις δημοσιεύσεις, ανοικτής πρόσβασης στα επιστημονικά δεδομένα, ανοικτής εκπαίδευσης, επιστήμης των πολιτών, καθώς και σχετικών πρωτοβουλιών (πχ open access button), ενημέρωση για τις κατευθυντήριες γραμμές των φορέων και χρηματοδοτών έρευνας για την Ανοικτή Επιστήμη
– Εκπαίδευση των ερευνητών για την Ανοικτή Επιστήμη: έμφαση στη συνεχή βελτίωση και τον εκσυγχρονισμό της παρεχόμενης εκπαίδευσης, ανάπτυξη προγραμμάτων που απευθύνονται στις διαφορετικές βαθμίδες και ανάγκες των ερευνητών
– Παροχή υποστήριξης για την Ανοικτή Επιστήμη: υποστήριξη μέσω τεχνικών υποδομών, εργαλείων και κατάλληλα εκπαιδευμένου προσωπικού, έμφαση στην χρήση σχεδίου διαχείρισης δεδομένων
– Η Ανοικτή Επιστήμη ως κριτήριο εξέλιξης των ερευνητών: αναγνώριση και ανταμοιβή των ερευνητών που υιοθετούν σχετικές πρακτικές, ανάδειξη της Ανοικτής Επιστήμης ως κριτηρίου στην αξιολόγηση ερευνητικών προτάσεων που υποβάλλονται σε χρηματοδότες έρευνας.
Η έκθεση είναι διαθέσιμη εδώ: https://cdn1.euraxess.org/sites/default/files/policy_library/ec-rtd_os_skills_report_final_complete_2207_1.pdf
Περισσότερα για την Ανοικτή Επιστήμη: https://ec.europa.eu/research/openscience/index.cfm
August 23, 2017
To Open Science Fair 2017 (6 – 8 Σεπτεμβρίου 2017, Αθήνα, Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος) είναι ένα διεθνές συνέδριο που έχει ως στόχο να παρουσιάσει τα στοιχεία που απαιτούνται για τη μετάβαση στην Ανοικτή Επιστήμη:
- ηλεκτρονικές υποδομές και υπηρεσίες (European Open Science Cloud),
- πολιτικές ως καθοδήγηση για καλές πρακτικές (Open Access, FAIR data, Citizen Science),
- νέα επιχειρησιακά μοντέλα δημοσίευσης της έρευνας,
- ερευνητικές ροές και νέους τύπους δραστηριοτήτων, όπως τρόποι εναλλακτικής αξιολόγησης ερευνητικών αποτελεσμάτων (open peer review), διάδοση και εκτίμηση αντίκτυπου των ερευνητικών αποτελεσμάτων (research impact/research assessment in open science), τεχνικές εξόρυξης ερευνητικών αποτελεσμάτων (text and data mining for open science).
Το OSFair2017 απευθύνεται κυρίως σε ερευνητές, ερευνητικά ιδρύματα και βιβλιοθήκες, φορείς χάραξης πολιτικής και χρηματοδότησης, παρόχους επιστημονικού ή συναφούς περιεχομένου/εκδότες, νεοφυείς επιχειρήσεις στο χώρο της έρευνας.
Οι εγγραφές έχουν ήδη ξεκινήσει και η περίοδος προ-εγγραφών λήγει την 17η Ιουλίου 2017.
Το OSFair2017 διοργανώνεται από το Τμήμα Πληροφορικής του ΕΚΠΑ, το Ε.Κ. ΑΘΗΝΑ με τη σύμπραξη της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος με την χορηγία 4 Ευρωπαϊκών έργων του H2020 πρωτοπόρων στον τομέα της ανοικτής επιστήμης: OpenAIRE, OpenUP, OpenMinTeD, και FOSTER.
Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επισκεφθείτε την επίσημη σελίδα του συνεδρίου opensciencefair.eu και να παρακολουθείτε τις τελευταίες ανακοινώσεις μας στο twitter: @osfair2017
July 6, 2017
Η Ημερίδα που διοργάνωσε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) την Πέμπτη 15 Ιουνίου 2017 για την Ανοικτή Επιστήμη έθεσε το πλαίσιο για μια γόνιμη συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των κυριότερων φορέων που συμμετέχουν στη μετάβαση στο παράδειγμα της Ανοικτής Επιστήμης/ Ανοικτής Πρόσβασης. Η ευρεία συμμετοχή και οι παρεμβάσεις των συμμετεχόντων ανέδειξαν το αυξανόμενο ενδιαφέρον της ελληνικής κοινότητας για την ανοικτή επιστήμη/ ανοικτή πρόσβαση και επιβεβαίωσαν τόσο τη σημασία διοργάνωσης ανάλογων δράσεων όσο και τη σημασία της διεξαγωγής διαλόγου ως βασική προϋπόθεση για την υιοθέτηση εθνικής στρατηγικής. Ιδιαίτερα ενθαρρυντικό στοιχείο αποτέλεσε η παρουσία σημαντικού αριθμού νέων ερευνητών, δημιουργώντας θετικές προοπτικές για τη μετάβαση στο μοντέλο της Ανοικτής Επιστήμης στη χώρα μας.
Σε συνέχεια της εισαγωγικής παρουσίασης από την Νένα Μάλλιου για το ΕΚΤ και την υποστήριξη της Ανοικτής Επιστήμης ως βασικού άξονα της στρατηγικής του, μέσω της ανάπτυξης υποδομών και υπηρεσιών (όπως τα θεματικά και ιδρυματικά αποθετήρια επιστήμης και πολιτισμού, η υπηρεσία ηλεκτρονικών εκδόσεων, καθώς και η διοργάνωση δράσεων εκπαίδευσης και ενημέρωσης), το πρώτο μέρος της Ημερίδας επικεντρώθηκε στην παρουσίαση των ευρωπαϊκών και εθνικών εξελίξεων με στόχο την ανάδειξη των κυριότερων τάσεων και την αποτίμηση της θέσης της Ελλάδας στο συνεχώς εξελισσόμενο πλαίσιο. Η Βικτωρία Τσουκαλά (εμπειρογνώμονας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή) ορίζοντας την Ανοικτή Επιστήμη ως την αλλαγή του μοντέλου διεξαγωγής της έρευνας, της επιστήμης και της καινοτομίας μέσω της χρήσης της τεχνολογίας, αναφέρθηκε στα βασικά στοιχεία της Ανοικτής Επιστήμης καθώς και στα αναμενόμενα οφέλη για την έρευνα, την οικονομία, αλλά και την κοινωνία. Ακολούθως παρουσίασε την εξέλιξη της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την Ανοικτή Πρόσβαση σε δημοσιεύσεις και επιστημονικά δεδομένα, ενώ ολοκλήρωσε δίνοντας έμφαση στις πρόσφατες εξελίξεις που αφορούν την απόφαση του Συμβουλίου (2016) για την περαιτέρω ενίσχυση της παροχής άμεσης ανοικτής πρόσβασης στις δημοσιεύσεις έως το 2020, καθώς και την πρωτοβουλία για το Ευρωπαϊκό Νέφος, πυλώνας του οποίου είναι το Ευρωπαϊκό Νέφος για την Ανοικτή Επιστήμη (EOSC).
Η Ναταλία Μανωλά (ΕΚ Αθηνά & ΕΚΠΑ) παρουσίασε το ευρωπαϊκό έργο OpenAIRE μέσω του οποίου διευκολύνεται η επιστημονική επικοινωνία και η μετάβαση στην Ανοικτή Επιστήμη. Το OpenAIRE αποτελείται από 50 εταίρους ειδικούς σε θέματα ανοικτής πρόσβασης, πληροφορικής και νομικοί, ενώ ιδιαίτερης σημασίας είναι το δίκτυο των 33 εθνικών κόμβων (National Open Access Desks/NOAD), το οποίο συμβάλλει στην ευθυγράμμιση των πολιτικών ανοικτής πρόσβασης, παρέχει εκπαίδευση και κατάρτιση, καθώς και τεχνική υποστήριξη. Ολοκληρώνοντας την παρουσίασή της, η Ν. Μανωλά επεσήμανε τη σημασία συνεργασίας μεταξύ των εθνικών φορέων τόσο σε επίπεδο πολιτικής όσο και στον τομέα των υποδομών. Η παρουσίαση των ευρωπαϊκών εξελίξεων ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση της Μαρίνας Αγγελάκη (ΕΚΤ) και την ανάδειξη των βασικών συμπερασμάτων που προέκυψαν από την υλοποίηση του ευρωπαϊκού έργου PASTEUR4OA (συντονιστής του οποίου υπήρξε το ΕΚΤ) για την υποστήριξη της ευθυγράμμισης των πολιτικών ανοικτής πρόσβασης των κρατών μελών με το ευρωπαϊκό πλαίσιο όπως αυτό περιγράφεται στην Οδηγία του 2012 και τον Ορίζοντα 2020. Κεντρικό σημείο της παρουσίασης ήταν η ανάδειξη των διαφορετικών στρατηγικών που ακολουθούν τα κράτη για την υιοθέτηση πολιτικών ανοικτής πρόσβασης, καθώς και τις διαφορετικές προκλήσεις με τις οποίες βρίσκονται αντιμέτωπα στην προσπάθειά τους αυτή. Ειδικότερα για τις χώρες της ΝΑ Ευρώπης επισημάνθηκε η χαμηλή προτεραιότητα που λαμβάνουν τα ζητήματα ανοικτής πρόσβασης στους φορείς έρευνας, η αδυναμία κατανόησης των ωφελειών για τους ερευνητές, τους φορείς και χρηματοδότες έρευνας, την κοινωνία κτλ. Με γνώμονα τις προκλήσεις αυτές, η παρουσίαση ολοκληρώθηκε με την ανάδειξη της πληθώρας των υπηρεσιών και εργαλείων που ανέπτυξε το έργο για την υποστήριξη των χρηματοδοτών και φορέων έρευνας και επισημάνθηκε ότι η παροχή της υποστήριξης αυτής συνεχίζεται από τον Ιούλιο του 2016 μέσω του OpenAIRE.
Καθώς η συζήτηση για την ανοικτή πρόσβαση θέτει νέα ερωτήματα για το μέλλον των συνδρομών των βιβλιοθηκών και τη δυνατότητα μετάβασης σε ένα μοντέλο πλήρους ανοικτής πρόσβασης, συζήτηση η οποία γίνεται ολοένα και πιο επιτακτική λόγω των περιορισμών στους προϋπολογισμούς των βιβλιοθηκών, η Ιωάννα Σαραντοπούλου (ΕΚΤ) επιχείρησε να απαντήσει στα ερωτήματα αυτά μέσω της ανάδειξης πρωτοβουλιών σε άλλα κράτη, επισημαίνοντας ότι οι βιβλιοθήκες και οι εκδοτικοί οίκοι δεν πρέπει να χάσουν τον ρόλο τους, ιδιαίτερα τη στιγμή που οι εξελίξεις οδηγούν στη διαμόρφωση ενός νέου πλαισίου που επηρεάζει το σύνολο των παικτών στο χώρο των επιστημονικών εκδόσεων.
Αναγνωρίζοντας επίσης τη σημασία ανάδειξης των σημαντικών βημάτων που έχουν γίνει στη χώρα μας, η Μαρία Νταουντάκη (Πολυτεχνείο Κρήτης) παρουσίασε τη διαδικασία υιοθέτησης πολιτικής ανοικτής πρόσβασης από τον φορέα (σε ισχύ από το 2014). Η πολιτική του Πολυτεχνείου Κρήτης έχει εθελοντικό χαρακτήρα, ενώ δεν γίνεται αναφορά στα επιστημονικά δεδομένα, στοιχεία που την διαφοροποιούν από το ευρωπαϊκό πλαίσιο. Ωστόσο, αποτελεί το βασικό εργαλείο αποτίμησης και αξιολόγησης της πνευματικής παραγωγής του Πολυτεχνείου Κρήτης. Αναγνωρίζοντας επίσης το χαμηλό ακόμα βαθμό συμμόρφωσης των μελών ΔΕΠ (συνέπεια του μη υποχρεωτικού χαρακτήρα της πολιτικής) η Μ. Νταουντάκη τόνισε τα σημαντικά βήματα που πρέπει ακόμα να γίνουν. Η Έλενα Διομήδη- Παρπούνα (Πανεπιστήμιο Κύπρου) παρουσίασε την εθνική πολιτική της Κύπρου, δίνοντας έμφαση στο ρόλο της σχετικής ομάδας εργασίας που συστάθηκε προς το σκοπό αυτό, καθώς και την αξιοποίηση των εργαλείων του PASTEUR4OA και λοιπών ευρωπαϊκών έργων. Στα θετικά σημεία αναγνωρίστηκε η ύπαρξη των κατάλληλων υποδομών (ιδρυματικά αποθετήρια), η ύπαρξη πολιτικών από την πλευρά των χρηματοδοτών έρευνας, καθώς και το καλό κλίμα συνεργασίας μεταξύ των συμμετεχόντων, στοιχείο που έχει οδηγήσει στη διαδικασία υιοθέτησης πολιτικής από το Πανεπιστήμιο Κύπρου και το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Πρόκληση εξακολουθεί να παραμένει ο μη υποχρεωτικός χαρακτήρας της πολιτικής.
Όπως αναδείχθηκε μέσω της συζήτησης που ακολούθησε η ύπαρξη υποδομών (στην Ελλάδα) αποτελεί ένα πρώτο σημαντικό βήμα για τη μετάβαση στην Ανοικτή Επιστήμη, το οποίο προκειμένου να μην μείνει μετέωρο οφείλει να πλαισιωθεί από την υιοθέτηση σχετικών πολιτικών. Η υιοθέτηση πολιτικών από φορείς έρευνας τα τελευταία χρόνια (αξιοποιώντας τη διεθνή εμπειρία) αποτελεί ένα ιδιαίτερα θετικό βήμα το οποίο αναγνωρίστηκε από το σύνολο των συμμετεχόντων, όπως και η σημασία έμπρακτης υποστήριξης της ανοικτής πρόσβασης μέσα και από δράσεις όπως η διοργάνωση της εν λόγω ημερίδας.
Το δεύτερο μέρος της Ημερίδας είχε ως στόχο την υποστήριξη της ερευνητικής κοινότητας στη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις του Ορίζοντα 2020 μέσω σειράς παρουσιάσεων για τις διαθέσιμες υπηρεσίες και εργαλεία. O Jose Carvalho (Πανεπιστήμιο του Minho) παρουσίασε τα εκπαιδευτικά εργαλεία για την ανοικτή πρόσβαση που έχει αναπτύξει το ευρωπαϊκό έργο FOSTER. Στην εκπαίδευση έχουν λάβει συνολικά μέρος περισσότεροι από 6.300 ερευνητές, ενώ η ηλεκτρονική διάθεση του υλικού επιτρέπει την αξιοποίησή του από ακόμα μεγαλύτερο αριθμό. Στην παρουσίασή της, Η Marjan Grootweld (Data Archiving and Networked Services/DANS) εστίασε στο Σχέδιο Διαχείρισης Δεδομένων (Data Management Plan), που αποτελεί μια από τις υποχρεώσεις των ερευνητών που χρηματοδοτούνται από τον Ορίζοντα 2020. Ξεκινώντας από τον ορισμό των ερευνητικών δεδομένων και του Σχεδίου Διαχείρισης των Δεδομένων, παρουσίασε στη συνέχεια το online εργαλείο που έχει αναπτύξει το Digital Curation Centre (DCC). Έδωσε επίσης συμβουλές για την αναζήτηση του κατάλληλου αποθετηρίου και παρουσίασε το υποστηρικτικό υλικό του OpenAIRE για την παροχή ανοικτής πρόσβασης στα δεδομένα. Η πρακτική άσκηση που ακολούθησε έδωσε την ευκαιρία στους συμμετέχοντες να δουν σημαντικά ζητήματα/ ερωτήματα στα οποία καλούνται να απαντήσουν κατά τη διεξαγωγή της έρευνάς τους και τη διαμόρφωση του Σχεδίου Διαχείρισης Δεδομένων.
Σε μια διαφορετική παρέμβαση η Gwen Franck (Liber) παρουσίασε την πιλοτική δράση για τη χρηματοδότηση δημοσιεύσεων ανοικτής πρόσβασης που απορρέουν από έργα του 7ου Προγράμματος Πλαισίου που έχουν λήξει εντός της τελευταίας διετίας και η οποία έχει λάβει παράταση έως τα τέλη Φεβρουαρίου του 2018 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η δράση έχει μέχρι στιγμής χρηματοδοτήσει 801 δημοσιεύσεις, ενώ 100 δημοσιεύσεις έχουν χρηματοδοτηθεί κατόπιν απευθείας συμφωνίας με τους εκδότες. Αυτό μεταφράζεται σε 1.279.712 ευρώ. Στην Ελλάδα χρηματοδοτήθηκαν συνολικά 19 δημοσιεύσεις που αντιστοιχούν σε 24.500 ευρώ και μέσο κόστος ανά δημοσίευση 1.290 ευρώ. Στη διάρκεια της παρέμβασης παρουσιάστηκε με αναλυτικό τρόπο η διαδικασία υποβολής αιτήματος. Η Μαρίνα Αγγελάκη, παρουσίασε τις δράσεις του ΕΚΤ ως OpenAIRE NOAD για την υποστήριξη της ερευνητικής κοινότητας μέσω της λειτουργίας του helpdesk, της διοργάνωσης webinars, των factsheets, των ημερίδων. Τέλος, ο Στέλιος Κρηνίδης (ΕΚΕΤΑ) ολοκλήρωσε τις παρεμβάσεις του δεύτερου μέρους παρουσιάζοντας την εμπειρία του ερευνητή και ειδικότερα τα διασυνεδεδεμένα δεδομένα και τη διαχείριση των δεδομένων στον τομέα της ενέργειας, όπως προέκυψε μέσω του ευρωπαϊκού έργου Encompass.
Η Ημερίδα διοργανώθηκε στο πλαίσιο των δράσεων που υλοποιεί το ΕΚΤ ως OpenAIRE NOAD.
Οι παρουσιάσεις και οι ομιλίες της Ημερίδας είναι διαθέσιμες εδώ: http://www.ekt.gr/el/events/program/20876
June 30, 2017
Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), εταίρος στο ευρωπαϊκό έργο OpenAIRE2020 και Εθνικό Σημείο Υποστήριξης και Ενημέρωσης για την Ανοικτή Πρόσβαση στον Ορίζοντα 2020 (OpenAIRE NOAD), διοργανώνει Ημερίδα για την Ανοικτή Επιστήμη την Πέμπτη 15 Ιουνίου 2017, στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Αμφιθέατρο Λ. Ζέρβας, Βασ. Κωνσταντίνου 48).
Το πρώτο μέρος της Ημερίδας θα επικεντρωθεί στην παρουσίαση των ευρωπαϊκών και εθνικών πρωτοβουλιών για την προώθηση του παραδείγματος της Ανοικτής Επιστήμης και της Ανοικτής Πρόσβασης (με την τελευταία να αποτελεί τμήμα της Ανοικτής Επιστήμης) καθώς και στη διερεύνηση τρόπων αξιοποίησης των καλών πρακτικών και των εμπειριών άλλων κρατών.
Το δεύτερο μέρος, θα επικεντρωθεί στην παρουσίαση υπηρεσιών και εργαλείων που επιτρέπουν την εξοικείωσή τους με το μοντέλο της Ανοικτής Πρόσβασης, καθώς και τη συμμόρφωση των ερευνητών με τις ευρωπαϊκές πολιτικές για την Ανοικτή Πρόσβαση στις δημοσιεύσεις και τα ερευνητικά δεδομένα.
Η εκδήλωση διοργανώνεται στο πλαίσιο του OpenAIRE το οποίο υποστηρίζει την ανοικτή επιστημονική επικοινωνία και την βελτίωση της αναζήτησης και επανάχρησης των επιστημονικών δημοσιεύσεων και δεδομένων. Το ΕΚΤ υπό την ιδιότητά του ως OpenAIRE NOAD υποστηρίζει την ελληνική ακαδημαϊκή, ερευνητική κοινότητα για την συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις του Ορίζοντα 2020 για την Ανοικτή Πρόσβαση σε δημοσιεύσεις και επιστημονικά δεδομένα μέσω υπηρεσιών όπως δράσεις ενημέρωσης και πληροφόρησης (ενημερωτικές ημερίδες, webinars), ανάπτυξη και διάχυση ενημερωτικού υλικού, συμβουλευτικές υπηρεσίες.
Περισσότερες πληροφορίες για το OpenAIRE
Περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα και την εγγραφή σας στην εκδήλωση στο site του ΕΚΤ
May 19, 2017
Το Σεμινάριο «Η Ανοικτή Πρόσβαση στην υπηρεσία των νέων ερευνητών» αποτέλεσε κεντρική εκδήλωση των δράσεων του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) στο πλαίσιο της Διεθνούς Εβδομάδας Ανοικτής Πρόσβασης. Στόχος του Σεμιναρίου ήταν η ενημέρωση των νέων ερευνητών για τα οφέλη της Ανοικτής Πρόσβασης και τις διεθνείς εξελίξεις, καθώς και για τις υποδομές Ανοικτής Πρόσβασης που αναπτύσσονται από το ΕΚΤ και λοιπούς φορείς για την υποστήριξη της Ανοικτής Πρόσβασης σε δημοσιεύσεις και επιστημονικά δεδομένα. Πανεπιστημιακοί, ερευνητές, εκπρόσωποι βιβλιοθηκών και δημοσίων φορέων έρευνας παρουσίασαν τις απόψεις τους για την Ανοικτή Πρόσβαση στις επιστημονικές δημοσιεύσεις και τα ερευνητικά δεδομένα και συζήτησαν τις εμπειρίες και τους προβληματισμούς τους για τις τρέχουσες εξελίξεις σχετικά με την υιοθέτηση της Ανοικτής Πρόσβασης και της Ανοικτής Επιστήμης στην Ελλάδα και την Ευρώπη.
Κατά τη διάρκεια του πρώτου μέρους της εκδήλωσης, έγινε εισαγωγή στις έννοιες της Ανοικτής Επιστήμης και της Ανοικτής Πρόσβασης, αναλύθηκαν οι υποχρεώσεις που θέτει το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 στους ερευνητές, αλλά και τα βήματα που έχουν σημειωθεί στην Ελλάδα για τη μετάβαση σε ένα περιβάλλον Ανοικτής Πρόσβασης, τόσο σε επίπεδο πολιτικών όσο και σε επίπεδο υποδομών και παρεχόμενων υπηρεσιών. Η συμμετοχή ερευνητών από διαφορετικά επιστημονικά πεδία και με διαφορετικό βαθμό εξοικείωσης με την Ανοικτή Πρόσβαση αποτέλεσαν τη βάση για μια ιδιαίτερα γόνιμη συζήτηση, στο δεύτερο μέρος της εκδήλωσης, η οποία ανέδειξε ιδιαίτερα ενδιαφέροντα σημεία. Για παράδειγμα, το ζήτημα της ανοικτότητας των δεδομένων φαίνεται να αντιμετωπίζεται διαφορετικά μεταξύ βιολόγων οι οποίοι εμφανίζονται περισσότερο εξοικειωμένοι με τις σχετικές πρακτικές, έναντι των αρχαιολόγων οι οποίοι διατηρούν ακόμα επιφυλάξεις ή των κοινωνικών επιστημών οι οποίοι βασίζονται σε αρκετές περιπτώσεις σε δημόσια δεδομένα τα οποία είναι ήδη ανοικτά. Η ανάγκη εκπαίδευσης της ερευνητικής κοινότητας για τη σημασία των αποθετηρίων και η κατανόηση του κόστους του υφιστάμενου μοντέλου συνδρομών αναδείχθηκαν ως εξίσου σημαντικά στοιχεία για την ενίσχυση της Ανοικτής Πρόσβασης. Στο πλαίσιο αυτό, η αξιοποίηση από το διδακτικό προσωπικό περιοδικών ανοικτής πρόσβασης, καθώς και λοιπών υπηρεσιών μέσω των οποίων οι φοιτητές μπορούν να έχουν ανοικτή πρόσβαση σε υλικό, συνιστά σημαντικό στοιχείο για την υιοθέτηση του μοντέλου της Ανοικτής Πρόσβασης. Τέλος, η εξοικείωση των ερευνητών με ζητήματα όπως τα πνευματικά δικαιώματα και οι αδειοδοτήσεις εξακολουθούν να αποτελούν πρόκληση και ως εκ τούτου αναδεικνύουν την ανάγκη για ενίσχυση των δράσεων ενημέρωσής τους.
Δείτε το βίντεο και τις παρουσιάσεις του Σεμιναρίου: http://www.ekt.gr/el/events/program/20341
November 23, 2016
Η πρόσφατη έκθεση της Science Europe “Open Access Publishing Policies in Science Europe Member Organisations: Key Results from Science Europe and Global Research Council Surveys” παρουσιάζει τις προσπάθειες που έχουν γίνει από δημόσιους φορείς και χρηματοδότες έρευνας για την υιοθέτηση πολιτικών ανοικτής πρόσβασης στη βάση των αποτελεσμάτων των ερευνών που διεξήγαγε το 2012 και το 2014. Η έκθεση κάνει επίσης αναφορά στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι φορείς κατά τη διαδικασία μετάβασης σε καθεστώς πλήρους ανοικτής πρόσβασης στις δημοσιεύσεις έως το 2020, σε ευθυγράμμιση με τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Υπουργών της ΕΕ (Μάιος 2016).
Όπως προκύπτει από την έκθεση, το σύνολο των οργανισμών που μετείχαν στην έρευνα έχουν υιοθετήσει πολιτικές ανοικτής πρόσβασης (υποχρεωτικές ή μη) ή βρίσκονται σε διαδικασία υιοθέτησης σχετικών πολιτικών. Μικρός αριθμός φορέων έδειξε αποκλειστική προτίμηση για τον πράσινο δρόμο, ενώ κανένας δεν είχε αποκλειστική προτίμηση στον χρυσό δρόμο. Τα αποθετήρια γίνονται αντιληπτά ως βασικά εργαλεία για τη διασφάλιση της ευρείας διάχυσης και της μακροχρόνιας διατήρησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων. Τα τέλη δημοσίευσης θεωρούνται επιλέξιμα κόστη από τους χρηματοδότες έρευνας ή τμήμα του ερευνητικού προϋπολογισμού στην περίπτωση των φορέων έρευνας, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις οι τελευταίοι έχουν συνάψει συμφωνίες με εκδότες με στόχο τη μείωση του σχετικού κόστους.
Η αναθεώρηση των πολιτικών, αν και δεν είναι συχνή, σχετίζεται με την επέκταση της πολιτικής για την κάλυψη άλλων τύπων δημοσιεύσεων όπως οι μονογραφίες ή τη συμπερίληψη των επιστημονικών δεδομένων ή ως αποτέλεσμα της ανάγκης ευθυγράμμισης με τις ευρωπαϊκές και διεθνείς συστάσεις.
Η παρακολούθηση της εφαρμογής των πολιτικών εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση, ενώ η συνεργασία με τους εκδότες αναδεικνύεται ιδιαίτερα σημαντική. Την ίδια στιγμή, η έλλειψη επαρκούς ενημέρωσης αποτελεί εμπόδιο στην υιοθέτηση της ανοικτής πρόσβασης, στοιχείο που επιβεβαιώνει την ανάγκη λήψης μέτρων. Στο πλαίσιο αυτό, οι δράσεις για νέους ερευνητές είναι απαραίτητες για την αλλαγή του τρόπου με τον οποίο η ερευνητική κοινότητα προσεγγίζει την ανοικτή πρόσβαση.
Συνολικά, η μελέτη επιβεβαιώνει την ανάγκη συντονισμένης δράσης τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο για την υιοθέτηση της ανοικτής πρόσβασης και τη μετάβαση στην «Ανοικτή Επιστήμη».
Η έκθεση είναι διαθέσιμη εδώ: http://scieur.org/oa-survey
November 14, 2016
Previous page
