Το γερμανικό project DEAL στο οποίο μετέχουν περισσότεροι από 60 ακαδημαϊκοί φορείς της χώρας και του οποίου ηγείται η Σύνοδος των Πρυτάνεων, ανακοίνωσε την ακύρωση των συνδρομών των μελών του στα επιστημονικά περιοδικά του Elsevier από την 1η Ιανουαρίου 2017.
Η εν λόγω απόφαση αποτελεί απάντηση στην άρνηση του Elsevier να υιοθετήσει επιχειρησιακά μοντέλα με περισσότερη διαφάνεια μέσω των οποίων θα ενισχύονταν η ανοικτή πρόσβαση στις δημοσιεύσεις. Η πρόσφατη πρόταση του Elsevier η οποία έγινε στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για μια εθνικής εμβέλειας συμφωνία μέσω της οποίας θα δίνονταν πρόσβαση σε μεγαλύτερο όγκο περιεχομένου και θα κάλυπτε περισσότερους φορείς κρίθηκε ότι δεν συνάδει με τις αρχές της Ανοικτής Πρόσβασης και ως εκ τούτου δεν έγινε αποδεκτή, οδηγώντας στη διακοπή των σχετικών διαπραγματεύσεων.
Η απόφαση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία τόσο επειδή ο Elsevier είναι γνωστός για την αρνητική στάση του απέναντι στην ανοικτή πρόσβαση, όσο και από το γεγονός ότι εκδίδει μερικά από τα πλέον διακεκριμένα επιστημονικά περιοδικά. Σε πρακτικό επίπεδο, η διακοπή των διαπραγματεύσεων και κυριότερα η ακύρωση των συνδρομών σημαίνει ότι ερευνητές κορυφαίων πανεπιστημίων της Γερμανίας, όπως αυτό του Gottingen, δεν θα έχουν πλέον πρόσβαση σε μεμονωμένο e-πακέτα κυρίως στον τομέα των οικονομικών επιστημών.
Αναγνωρίζοντας τις επιπτώσεις της απόφασης αυτής τόσο στην διεξαγωγή της έρευνας όσο και στη διδασκαλία, οι συμμετέχοντες θεωρούν ότι στην παρούσα συγκυρία η πίεση που ασκείται μέσω της ανάληψης κοινής δράσης από την πλευρά των ερευνητικών φορέων συνιστά τον μόνο τρόπο επίτευξης ενός θετικού αποτελέσματος για την ακαδημαϊκή κοινότητα της Γερμανίας.
Περισσότερα:
https://www.sub.uni-goettingen.de/en/news/details/voraussichtlich-keine-volltexte-von-zeitschriften-des-elsevier-verlags-ab-dem-112017/
https://www.elsevier.com/about/press-releases/research-and-journals/elsevier-and-german-hochschulrektorenkonferenz-in-ongoing-conversations
December 19, 2016
Στις 2 Ιουλίου η Ένωση των Ολλανδικών Πανεπιστημίων (VSNU) ανακοίνωσε την πρόθεσή της να μποϋκοτάρει τον Elsevier, το μεγαλύτερο επιστημονικό εκδότη παγκοσμίως. Από τον περασμένο Οκτώβρη είχε συσταθεί ειδική επιτροπή με επικεφαλής τους Koen Becking και Gerard Meijer από το Πανεπιστήμιο του Tilburg, με στόχο να διαπραγματευθεί με επιστημονικούς εκδότες την υλοποίηση πολιτικών ανοικτής πρόσβασης στο πλαίσιο του «Χρυσού Δρόμου» της ανοικτής πρόσβασης. Οι διαπραγματεύσεις είχαν θετική έκβαση με τους περισσότερους εκδότες- όχι όμως και με τον Elsevier.
Η Ένωση των Ολλανδικών Πανεπιστημίων ζήτησε αρχικά από τους επιστήμονες, οι οποίοι κατέχουν θέσεις υπευθύνου έκδοσης στα περιοδικά του Elsevier, να εγκαταλείψουν τις θέσεις αυτές. Το επόμενο βήμα που σχεδιάζεται είναι να ζητηθεί από τους αξιολογητές να μην προσφέρουν υπηρεσίες στον Elsevier και στη συνέχεια, να ζητηθεί από τους επιστήμονες να σταματήσουν να δημοσιεύουν σε περιοδικά του Elsevier, ως μέτρα άσκησης πίεσης προς τον εκδότη.
Οι διαπραγματεύσεις με τους εκδότες για τις συνδρομές στα επιστημονικά περιοδικά γίνονται συνήθως μεμονωμένα από κάθε πανεπιστημίο και συγκεκριμένα με τη συμμετοχή των εκπροσώπων των βιβλιοθηκών, οι οποίοι έχουν γνώση της περιπλοκότητας τέτοιων συμβάσεων με εκδότες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως, οι διαπραγματεύσεις έγιναν από τους αντιπρυτάνεις των πανεπιστημίων, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να εγείρουν συγκεκριμένες απαιτήσεις και από τις ερευνητικές κοινότητες των πανεπιστημίων που εκπροσωπούν.
Ο Elsevier είναι ο μεγαλύτερος ακαδημαϊκός εκδότης στον κόσμο. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων του, τα έσοδά του ανήλθαν το 2014 σε 2.048εκ. λίρες, με τα κέρδη να υπολογίζονται στα 762 εκ. λίρες. Αυτό σημαίνει ότι το περιθώριο κέρδους του εκδότη κυμαίνεται στο 37%. Για ένα άρθρο, δηλαδή, που έχει κόστος δημοσίευσης (article processing charge) της τάξης των 3.000 δολαρίων τα οποία επιφορτίζεται ο φορολογούμενος, τα 1.170 πηγαίνουν κατευθείαν στους μετόχους του Elsevier.
Η Ολλανδική κυβέρνηση έχει πάρει σαφή θέση υπέρ του «Χρυσού Δρόμου» για την Ανοικτή Πρόσβαση με στόχο να καταστήσει διαθέσιμες όλες τις δημοσιεύσεις που παράγονται από Ολλανδούς επιστήμονες με Ανοικτή Πρόσβαση έως το 2024. Στο πλαίσιο του «Χρυσού Δρόμου» το πανεπιστήμιο καλύπτει τα έξοδα της δημοσίευσης των αποτελεσμάτων της έρευνας στα επιστημονικά περιοδικά, υποχρεώνοντας τον εκδότη να τα διαθέτει στη συνέχεια με ανοικτή πρόσβαση προς οποιονδήποτε, κάτι το οποίο δεν ισχύει σήμερα, καθότι το περισσότερο επιστημονικό περιεχόμενο διατίθεται σε συνδρομητικές βάσεις δεδομένων, για την πρόσβαση στις οποίες τα πανεπιστήμια πληρώνουν υψηλά ετήσια τέλη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι δράσεις μποϋκοτάζ στον εκδότη είχαν ξεκινήσει νωρίτερα. Το 2012, ο διάσημος μαθηματικός από το Cambridge, Tim Gowers, ξεκίνησε τη δράση «Το κόστος της γνώσης» η οποία έχει συγκεντρώσει πάνω από 15.000 υπογραφές ερευνητών, οι οποίοι συμφωνούν να μην γράφουν, να μην αξιολογούν και να μην επιμελούνται δημοσιεύσεις στα περιοδικά του Elsevier. Με αυτό τον τρόπο, οι ερευνητές, όπως και τα πανεπιστήμια διαμαρτύρονται για τα πολύ υψηλά κόστη των συνδρομών σε επιστημονικές βάσεις και μεμονωμένα περιοδικά.
Σε άρθρο του στο blog του London School of Economics ο Cameron Neylon υπολογίζει το κόστος της μετάβασης σε ένα μοντέλο ανοικτής πρόσβασης συγκρίνοντας το τι ισχύει στην Ολλανδία και την Αγγλία, και υποστηρίζει ότι η διακοπή των συνδρομών μπορεί να δημιουργήσει πρόσκαιρα προβλήματα στην πρόσβαση στην επιστημονική πληροφόρηση, σε βάθος χρόνου, όμως, η εξοικονόμηση χρημάτων θα μπορούσε να εξασφαλίσει πλήρη ανοικτή πρόσβαση στο σύνολο των επιστημονικών δημοσιεύσεων.
Πηγές:
https://universonline.nl/2015/07/02/dutch-universities-start-their-elsevier-boycott-plan
https://unlockingresearch.blog.lib.cam.ac.uk/?p=192
http://blogs.lse.ac.uk/impactofsocialsciences/2014/11/26/let-it-go-cancelling-subscriptions-funding-transitions/
July 6, 2015
18 από τους μεγαλύτερες ενώσεις βιβλιοθηκών, πανεπιστημίων και ερευνητικών ιδρυμάτων υπέγραψαν πρόσφατα μία επιστολή διαμαρτυρίας προς τον εκδοτικό οίκο Elsevier αναφορικά με τους νέους όρους διάθεσης του συνδρομητικού περιεχομένου του εκδότη για μαζική εξόρυξη δεδομένων και περιεχομένου (Text and Data Mining-TDM).
Η δυνατότητα εφαρμογής τεχνικών μαζικής εξόρυξης σε μεγάλες συσσωρεύσεις ερευνητικών δεδομένων και περιεχομένου ανοίγει τον δρόμο για σημαντικές ανακαλύψεις στην επιστημονική έρευνα. Η δυνατότητα αυτή όμως δεν είναι εξίσου αναγνωρισμένη νομικά σε όλη την Ευρώπη παρά μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο το οποίο έχει θεσπίσει εξαίρεση στη νομοθεσία, επιτρέποντας στους ερευνητές να πραγματοποιούν συγκομιδή των δεδομένων και του περιεχομένου και να εφαρμόζουν τεχνικές εξόρυξης δεδομένων στο περιεχόμενο των εκδοτών στο οποίο έχουν πρόσβαση, για το οποίο, δηλαδή, έχουν ήδη πληρώσει, χωρίς να χρειάζεται η άδεια του εκδότη.
Με τους νέους όρους πρόσβασης του Elsevier, οι ερευνητές χρειάζεται να δηλώσουν τα στοιχεία τους και να αποδεχτούν τους όρους της άδειας χρήσης πριν μπορέσουν να έχουν πρόσβαση μέσω μίας Υπολογιστικής Επιφάνειας Διεπαφής (API) στο περιεχόμενο για επεξεργασία. Oι φορείς εκπροσώπησης των ερευνητών, των ερευνητικών κέντρων και των πανεπιστημίων υποστηρίζουν ότι αυτό προσθέτει περιττή δυσκολία στους ερευνητές και καλούν τον Elsevier να αποσύρει την πολιτική του. Προσθέτουν, ακόμη, ότι η εξαίρεση για την μαζική εξόρυξη των δεδομένων και του περιεχομένου πρέπει να γενικευτεί στην ευρωπαϊκή νομοθεσία, όπως άλλωστε ισχύει και στις ΗΠΑ.
Συγκεκριμένα, οι ενστάσεις τις οποίες εγείρουν οι φορείς είναι οι εξής:
- Ότι η αναγκαστική υπογραφή μίας άδειας χρήσης αντίκειται στην εξαίρεση την οποία έχει θεσπίσει το Ηνωμένο Βασίλειο και ότι εγείρει περιττές νομικές υποχρεώσεις για τους ερευνητές
- Ότι τα ερευνητικά κέντρα έχουν ήδη πληρώσει για την πρόσβαση στο περιεχόμενο και τα δεδομένα και ότι δε θα έπρεπε να εγείρονται επιπλέον περιορισμοί στην πρόσβαση σε αυτό
- Ότι πρέπει να προστατευθεί η ακαδημαϊκή και ερευνητική ελευθερία στην επεξεργασία των δεδομένων
- Ότι δεν πρέπει να εγείρονται περιορισμοί στους ερευνητές ως προς τις μεθόδους πρόσβασης και επεξεργασίας του περιεχομένου και των δεδομένων
Η επιστολή είναι μέρος μίας ευρύτερης καμπάνιας υποστήριξης της υιοθέτησης μίας εξαίρεσης στην ευρωπαϊκή νομοθεσία για την προστασία της εξόρυξης των ερευνητικών δεδομένων, με το σλόγκαν, «το δικαίωμα στην ανάγνωση είναι το δικαίωμα στην εξόρυξη» (the right to read is the right to mine).
Οι υπογράφοντες την επιστολή είναι οι εξής φορείς:
Περισσότερες πληροφορίες: http://libereurope.eu/news/european-research-organisations-call-on-elsevier-to-withdraw-tdm-policy/
July 10, 2014
