OpenAIRE2020: Workshop “Sharing research data and open access to publications in H2020”
December 1, 2015
Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) συμμετείχε στο πρώτο workshop με τίτλο “Sharing research data and open access to publications in H2020”που διοργάνωσε το έργο OpenAire στη Γάνδη, στις 18 Νοεμβρίου 2015. Το workshop παρείχε το πλαίσιο για την ανταλλαγή απόψεων, εμπειριών καθώς και συζήτησης μεταξύ των Εθνικών Σημείων Επαφής των προγραμμάτων του Ορίζοντα 2020 (NCPs), των Εθνικών Σημείων Επαφής για την Ανοικτή Πρόσβαση (NOADs) και των Εθνικών Σημείων Αναφοράς (NPRs) με στόχο την καλύτερη υποστήριξη των ερευνητών σε σχέση με τις υποχρεώσεις τους για την παροχή Ανοικτής Πρόσβασης στις δημοσιεύσεις και την πιλοτική δράση για την Ανοικτή Πρόσβαση στα επιστημονικά δεδομένα, σε επιλεγμένες θεματικές περιοχές του Ορίζοντα.
Το workshop επεδίωξε ειδικότερα να απαντήσει σε θέματα που αφορούν το περιεχόμενο της Ανοικτής Πρόσβασης, τη συμμόρφωση των ερευνητών με τις υποχρεώσεις που σχετίζονται με την Ανοικτή Πρόσβαση σε πρακτικό επίπεδο, καθώς και τα εργαλεία που υπάρχουν στη διάθεση των ερευνητών, με ιδιαίτερη αναφορά στις υπηρεσίες του OpenAire. Παράλληλα, επισημάνθηκαν τα ζητήματα εκείνα στα οποία πρέπει να δοθεί προσοχή κατά τη διαδικασία υποβολής και υλοποίησης των έργων, όπως και μετά τη λήξη τους.
Τα οφέλη της Ανοικτής Επιστήμης συνδέονται συνήθως με την αποτροπή περιπτώσεων λογοκλοπής ή περιορισμού δημοσίευσης άρθρων χαμηλής ποιότητας. Όπως ωστόσο τόνισε ο Lennart Martens από το Πανεπιστήμιο της Γάνδης, περισσότερη έμφαση πρέπει να δοθεί στις θετικές πτυχές που απορρέουν από την παροχή Ανοικτής Πρόσβασης όπως η μεγαλύτερη προσβασιμότητα, η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του έργου των ερευνητών, η ενίσχυση της καινοτόμου έρευνας και η επισήμανση του γεγονότος ότι η διάρκεια ζωής των δεδομένων είναι μεγαλύτερη αυτής των δημοσιεύσεων.
Η Caroline Colin παρουσίασε εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στοιχεία για τη συμμετοχή στην πιλοτική δράση για την Ανοικτή Πρόσβαση στα επιστημονικά δεδομένα με βάση τις υποβολές στις πρώτες προσκλήσεις του Ορίζοντα. Όπως προκύπτει από την επεξεργασία των σχετικών στοιχείων, από τις συνολικά 3699 συμφωνίες επιχορήγησης (grant agreements) το ποσοστό εξαίρεσης ήταν 34,4% (149/431 προτάσεις), στοιχείο που μεταφράζεται σε συμμετοχή στην πιλοτική δράση για την Ανοικτή Πρόσβαση στα επιστημονικά δεδομένα σε ποσοστό 65,4%. Την ίδια στιγμή, η συμμετοχή σε εθελοντική βάση από άλλες περιοχές ανήλθε σε 11,9% (409/3268 προτάσεις). Συνολικά, τα στοιχεία δεν παρουσιάζουν σημαντική διαφοροποίηση από αυτά του 2014 και αξιολογούνται ως ιδιαίτερα ενθαρρυντικά, λαμβάνοντας υπόψη ότι η συμμετοχή σε ποσοστό 100% όχι μόνο δεν είναι εφικτή, αλλά ούτε και επιθυμητή (ορισμένα έργα δεν παράγουν άλλωστε δεδομένα). Την ίδια στιγμή, συμμετοχή στην πιλοτική δράση σημαίνει συνδιαμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτικής. Ως προς τους λόγους μη συμμετοχής, ο βασικότερος (σε ποσοστό 35,3%) αφορά θέματα προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας.
Σημαντικό εργαλείο στην παροχή Ανοικτής Πρόσβασης στα επιστημονικά δεδομένα αποτελεί το Σχέδιο Διαχείρισης Δεδομένων (Data Management Plan/DMP). Όπως επισημάνθηκε το DMP αποτελεί ένα εργαλείο επικοινωνίας, όχι απλά διαχείρισης. Κατά τη διαδικασία διαχείρισης των δεδομένων είναι σημαντικό να γίνονται κατανοητά τα ακόλουθα: η αποθήκευση των δεδομένων δεν συνεπάγεται απαραίτητα τη διαφύλαξή τους, η διαφύλαξη δεν διασφαλίζει από μόνη της την ανεύρεση, η ανεύρεση δεν διασφαλίζει από μόνη της την προσβασιμότητας και η προσβασιμότητα δεν διασφαλίζει από μόνη της την κατανόηση, ενώ η τελευταία δεν διασφαλίζει από μόνη της τη χρήση.
Επιπρόσθετα, η κατάθεση των δεδομένων πρέπει να συνοδεύεται από την κατάθεση των μεταδεδομένων τους, την απαραίτητη τεκμηρίωση που θα επιτρέπει με τη σειρά της την κατανόηση τους και τη συνδυαστική επεξεργασία τους με άλλα σύνολα δεδομένων, όπως και του απαραίτητου λογισμικού ή εναλλακτικά πληροφοριών για αυτό. Ως προς την επιλογή του αποθετηρίου σημαντικά στοιχεία αποτελούν η ύπαρξη πιστοποίησης, ο βαθμός στον οποίο εξυπηρετεί τις ανάγκες του ερευνητή, η χορήγηση μοναδικού προσδιοριστή στα δεδομένα και η παροχή κατευθυντήριων οδηγιών σχετικά με τον ενδεδειγμένο τρόπο αναφοράς των δεδομένων.
Αναφορικά με την πιλοτική δράση για τη χρηματοδότηση δημοσιεύσεων με Ανοικτή Πρόσβαση που απορρέουν από έργα του 7ου Προγράμματος Πλαισίου (7ου ΠΠ) που έχουν ολοκληρωθεί, τα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει το OpenAire και παρουσίασε ο Pablo de Castro, οι κυριότεροι εκδότες που έχουν λάβει χρηματοδότηση είναι ο NPG/Macmillan και η Plos, ενώ δημοφιλέστερα περιοδικά αναδεικνύονται το Plos One (Plos) και το Scientific Reports (NPG). Ως προς το μέσο κόστος χρηματοδότησης (APC) ανέρχεται σε 1352 ευρώ.
Σε σχέση με την πιλοτική δράση για τη χρηματοδότηση περιοδικών που δεν έχουν article processing charges (APC) και στόχο τη χρηματοδότηση τεχνικών βελτιώσεων, οι κυριότερες προκλήσεις αφορούν τον προσδιορισμό των τεχνικών και διοικητικών μηχανισμών που θα καταστήσουν δυνατή τη χρηματοδότησή τους και τη διασφάλιση ότι οι επιλέξιμοι ερευνητές θα υποβάλλουν τις δημοσιεύσεις τους στα εν λόγω περιοδικά.
Στη διάρκεια του workshop έγινε ειδική αναφορά στην εκτενή υποστήριξη που παρέχει το OpenAire μέσα από τις διάφορες υπηρεσίες και τα εργαλεία του όπως –μεταξύ άλλων- οι Οδηγοί και τα Factsheets, η εκπαίδευση μέσω των workshops και των webinars και η υποστήριξη μέσω του Helpdesk και φυσικά το Zenodo.
Περισσότερες πληροφορίες για το workshop, παρουσιάσεις και βίντεο στο https://www.openaire.eu/ghent-workshop15
Filed under: Uncategorized
