blog.openaccess.gr

Ο Ιούλιος μήνας σημαντικής κινητικότητας στο χώρο της ανοικτότητας και του ψηφιακού περιεχομένου

Αρκετές εξελίξεις διαδραματίστηκαν τον μήνα που μας πέρασε σε ευρωπαϊκό επίπεδο αναφορικά με τα Πνευματικά Δικαιώματα και την ανοικτή πρόσβαση στη επιστημονική γνώση και τον πολιτισμό. Ακολουθεί μία σύντομη επισκόπηση των κύριων εξελίξεων:

• Με μότο, «ο πολιτισμός μπορεί να αλλάξει ζωές», η Europeana δημοσίευσε τη Στρατηγική της 2014-2020. Στη στρατηγική, η Europeana θέτει 3 προτεραιότητες για την περαιτέρω ανάπτυξή της: τη βελτίωση των μεταδεδομένων που συλλέγει, το άνοιγμα των μεταδεδομένων για περαιτέρω αξιοποίηση και τη δημιουργία αξίας για όλους τους εμπλεκόμενους: τους φορείς, τους χρήστες, τις δημιουργικές βιομηχανίες, τους προγραμματιστές. Επίσης, διατυπώνει τα σχέδιά της για την μετατροπή της από πύλη σε πλατφόρμα, σε μία ενιαία, δηλαδή, υποδομή περιεχομένου και υπηρεσιών πάνω στην οποία άλλοι μπορούν να δημιουργήσουν προϊόντα προστιθέμενης αξίας.

• Η Europeana επίσης αφιέρωσε τον μήνα Ιούλιο στον Δημόσιο Τομέα, πραγματοποιώντας μία σειρά από δράσεις και αφιερώματα στο blog της, με σκοπό να ευαισθητοποιήσει τους πολιτιστικούς φορείς στην κατεύθυνση της σωστής σήμανσης του περιεχομένου τους το οποίο ανήκει στο Δημόσιο Τομέα με τη χρήση του Public Domain Mark. Αξίζει να δει κανείς την παρουσίαση που έκανε ο καθ. James Boyle στο Βασιλικό Μουσείο της Ολλανδίας αναφορικά με τη σημασία των μουσείων, των βιβλιοθηκών και των αρχείων ως θεματοφυλάκων του Δημοσίου Τομέα.

Οι περισσότερες εξελίξεις όμως, προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή:

• Στις 2 Ιουλίου, η Επιτροπή δημοσίευσε την Ανακοίνωση «Προς μία Ακμάζουσα Οικονομία Βασιζόμενη στα Δεδομένα» η οποία εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ανάληψης δράσης από την Επιτροπή για τη δημιουργία ενός ρυθμιστικού πλαισίου και ευνοϊκών συνθηκών ώστε η Ευρώπη να μπορέσει να ενισχύσει την καινοτομία που βασίζεται στην παραγωγή αξίας από την αξιοποίηση των μεγάλων συνόλων δεδομένων και της υπολογιστικής νέφους. Η ανακοίνωση «σκιαγραφεί τα χαρακτηριστικά της μελλοντικής οικονομίας που βασίζεται στα δεδομένα και παραθέτει ορισμένα επιχειρησιακά συμπεράσματα για τη στήριξη και την επιτάχυνση της μετάβασης προς την εν λόγω οικονομία.» Η ανακοίνωση προδιαγράφει ένα πακέτο μέτρων για την ενίσχυση της οικονομίας που βασίζεται στα δεδομένα όπως την ενίσχυση των δεξιοτήτων των επαγγελματιών του χώρου, των συμπράξεων μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα και των πολιτικών των ανοικτών δεδομένων.

• Στο πλαίσιο των τελευταίων, η Επιτροπή δημοσίευσε Οδηγίες αναφορικά με τις προτεινόμενες άδειες χρήσης, τα σύνολα δεδομένων και τις χρεώσεις για την περαιτέρω χρήση κειμένων και δεδομένων που ανήκουν στο Δημόσιο Τομέα. Οι Οδηγίες συστήνουν καθαρά τη χρήση των πλέον ανοικτών αδειών Creative Commons Universal Public Domain Dedication (CC0) και Creative Commons Αναφορά στο Δημιουργό (CCBY) για την ανοικτή διάθεση των δεδομένων που ανήκουν στο δημόσιο τομέα.

• Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε, ακόμη, την Ανακοίνωση «Προς μία ενιαία αντιμετώπιση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην Ευρώπη» η οποία υπογραμμίζει τη σημασία της πολιτιστικής κληρονομιάς για την ανάπτυξη της κοινωνικής συνοχής στην Ευρώπη μέσω της αξιοποίησής της στην εκπαίδευση αλλά και ως μοχλού οικονομικής ανάπτυξης, ιδίως για τις περιφέρειες και ως πόλου έλξης τουριστών. Η ανακοίνωση χαρτογραφεί τα χρηματοδοτικά εργαλεία και τις προτεραιότητες που η Επιτροπή θέτει για την ενίσχυση της ανάπτυξης στον χώρο του πολιτισμού, για τη βελτίωση των δεξιοτήτων των εργαζομένων σε αυτή και την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών για τους πολίτες. Δυστυχώς, περιορισμένη αναφορά γίνεται στις ευκαιρίες που προκύπτουν από τη μαζική ψηφιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, την ενίσχυση της Europeana και τους τρόπους αντιμετώπισης των εμποδίων που εγείρονται από τους περιορισμούς που εγείρει το ισχύον καθεστώς των πνευματικών δικαιωμάτων για την πρόσβαση ιδίως στο πολιτιστικό περιεχόμενο του 20^ου αιώνα.

• Από το Δεκέμβριο έως το Μάρτιο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διεξήγαγε μία ανοικτή διαβούλευση αναφορικά με την προοπτική της αναθεώρησης του θεσμικού πλαισίου που αφορά τα Πνευματικά Δικαιώματα στην Ευρώπη. Για τη διαβούλευση γράψαμε ένα σχετικό blog post. Πρόσφατα δημοσιεύθηκε η εκατοντασέλιδη αναφορά των απαντήσεων της διαβούλευσης. Η διαβούλευση άλλωστε συγκέντρωσε 9.500 απαντήσεις και πάνω από 11.000 μηνύματα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από πολιτιστικούς φορείς, εκδότες, πολίτες, οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, κ.λ.π.. Η διαβούλευση αφορούσε ζητήματα όπως η εδαφικότητα στην πρόσβαση σε περιεχόμενο, η εναρμόνιση των δικαιωμάτων αλλά και των εξαιρέσεων στο copyright, κ.λ.π..

• Η Ευρωπαία Επίτροπος υπεύθυνη για την Ψηφιακή Ατζέντα Nellie Kroes, από τη μεριά της, καθώς οδεύει προς το τέλος της θητείας της στην Επιτροπή, έχει εντείνει την ανοικτή υποστήριξή της  στην αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου που αφορά τα πνευματικά δικαιώματα στην Ευρώπη,  υποστηρίζοντας ότι αυτό είναι αναχρονιστικό και ότι ούτε ανταποκρίνεται στις ευκαιρίες που εγείρει η ψηφιακή εποχή, ούτε παρέχει ένα δίκαιο σύστημα αποζημίωσης των δημιουργών.

• Η Επιτροπή πραγματοποιεί, τέλος, ανοικτή διαβούλευση με θέμα «Επιστήμη 2.0: Η Επιστήμη σε Μετάβαση». Η διαβούλευση αναγνωρίζει ότι η επιστήμη βρίσκεται σε μία διαδικασία συστημικής αλλαγής αναφορικά με τον τρόπο που διεξάγεται, οργανώνεται και τον τρόπο με τον οποίο τα αποτελέσματά της διαχέονται και αξιοποιούνται, και καλεί τους εμπλεκόμενους φορείς, κυρίως πανεπιστήμια, ερευνητικούς φορείς, χρηματοδότες, φορείς χάραξης έρευνας, βιβλιοθήκες, εκδότες, επιχειρήσεις) να υποδείξουν ενδεχόμενους τομείς στους οποίους η Επιτροπή χρειάζεται να παρέμβει.  Στο ενδιαφέρον κείμενο που συνοδεύει τη διαβούλευση παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά του αναδυόμενου τοπίου στην έρευνα, όπως η χρήση επιστημονικών blogs μέσω των οποίων ανακοινώνονται τα ευρήματα ερευνών σε πρώιμο στάδιο και μέσω των οποίων επιχειρείται η εκδημοκρατικοποίηση της έρευνας, η συμμετοχική και γεωγραφικά απομακρυσμένη διεξαγωγή της έρευνας που πραγματοποιείται στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, η ανάδειξη της σημασίας και των δυνατοτήτων που προκύπτουν από τις τεχνικές εξόρυξης γνώσης από μεγάλα σύνολα δεδομένων και κειμένων, η ανάδειξη της σημασίας της ανοικτής πρόσβασης στις επιστημονικές εκδόσεις και η διαφαινόμενη ανάγκη για εναλλακτικά συστήματα αξιολόγησης των ερευνητών και του αντικτύπου της έρευνάς τους, πέρα από τις παραδοσιακές επιστημονικές αναφορές στις δημοσιεύσεις τους.

Leave a Comment July 24, 2014

1η Ιανουαρίου 2014- το έργο του Κωστή Παλαμά εισέρχεται στον Δημόσιο Χώρο

Η 1^η Ιανουαρίου είναι η ημέρα εορτασμού του Δημόσιου Χώρου (Public Domain). Πρόκειται για την ημέρα εορτασμού όλων εκείνων των μικρότερων ή μεγαλύτερων έργων της επιστήμης και της τέχνης, της λογοτεχνίας, της ποίησης, του κινηματογράφου, του θεάτρου, κ.λπ., των οποίων τα πνευματικά δικαιώματα εκπνέουν και γίνονται Κοινό Κτήμα, περιέρχονται, δηλαδή, στην κοινή δεξαμενή της γνώσης και της τέχνης που αποτελεί έμπνευση και εφαλτήριο για κάθε νέα ανθρώπινη δημιουργία.

Η Πνευματική Ιδιοκτησία στις περισσότερες δικαιοδοσίες του δυτικού κόσμου, σήμερα, διαρκεί μέχρι 70 χρόνια μετά τον θάνατο του δημιουργού του έργου. Η Πνευματική Ιδιοκτησία για τη διάρκεια της ισχύς της προστατεύει το ηθικό και το περιουσιακό δικαίωμα του δημιουργού (και των κληρονόμων του) που απορρέουν από το έργο. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, οποιαδήποτε μετάφραση, προσαρμογή, παρωδία, αναπαραγωγή, κ.λπ., χρειάζεται την άδεια του δημιουργού ή του κατόχου των πνευματικών δικαιωμάτων.

Τα έργα πνευματικής ιδιοκτησίας περιέρχονται στον Δημόσιο Χώρο μετά την πάροδο της ισχύος των πνευματικών δικαιωμάτων, οπότε και οποιοσδήποτε χρήστης μπορεί να τα αξιοποιήσει με οποιονδήποτε τρόπο επιθυμεί είτε για τη δημιουργία ενός νέου έργου, είτε, ακόμη, για την εμπορική εκμετάλλευσή του. Ο νομοθέτης αναγνωρίζει, δηλαδή, το δικαίωμα των πολιτών να απολαμβάνουν ελεύθερα τα έργα τέχνης, λόγου και επιστήμης μετά την πάροδο της ισχύος των πνευματικών δικαιωμάτων.

Τα τελευταία χρόνια, με τις δραματικές αλλαγές κυρίως που έχουν επιφέρει τα ψηφιακά μέσα και το διαδίκτυο, και τις ανάγκες για γρήγορη και άμεση ενημέρωση και πρόσβαση στη γνώση, αλλά και με τις νέες δυνατότητες που ανοίγονται με τα νέα μέσα (π.χ. μαζική ψηφιοποίηση, μαζική επεξεργασία κειμένων για την εξαγωγή νέας γνώσης) γίνεται πολλή συζήτηση για το κατά πόσο το ισχύον καθεστώς των πνευματικών δικαιωμάτων ανταποκρίνεται στις ανάγκες της ψηφιακής εποχής και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ξεκινήσει διαβούλευση για την επανεξέταση του σχετικού ρυθμιστικού πλαισίου.

Την 1^η Ιανουαρίου περιέρχεται στον Δημόσιο Χώρο το έργο δημιουργών που απεβίωσαν το 1943, μεταξύ των οποίων και  το έργο του μεγάλου εθνικού ποιητή, 14 φορές υποψήφιου για το Νόμπελ Λογοτεχνίας, Κωστή Παλαμά. Ο Κωστής Παλαμάς γεννήθηκε στην Πάτρα το 1859 και πέθανε το 1943 στην Αθήνα, έχοντας αφήσει πίσω του συνολικά σαράντα ποιητικές συλλογές, μεταξύ των οποίων το σπουδαίο έργο “ο Δωδεκάλογος του Γύφτου”, τους στίχους του Ολυμπιακού Ύμνου, καθώς και θεατρικά έργα, κριτικά και ιστορικά δοκίμια, συγκριτικές μελέτες και βιβλιοκριτικές με τα οποία σφράγισε την πνευματική και πολιτική ζωή της χώρας. Ο Κωστής Παλαμάς υπήρξε, ακόμη, θερμός υπέρμαχος της δημοτικής γλώσσας στην οποία έγραψε τα μεγαλύτερα από τα έργα του.

Από την 1^η Ιανουαρίου μπορείτε να συνεισφέρετε στην ανοικτή διάδοση του έργου του Κ. Παλαμά με τη μεταγραφή των έργων του στα Βικιβιβλία, την ανοικτή συλλογή βιβλίων του Ιδρύματος της Βικιπαίδειας.

Σχετικά με την Ημέρα Εορτασμού του Δημόσιου Χώρου:

http://en.wikipedia.org/wiki/Public_Domain_Day

Η εικόνα είναι λεπτομέρεια του πίνακα “Οι ποιητές” (π. 1919) του Γεώργιου Ροϊλου (1867-1928). Διατίθεται με άδεια CC-BY. Πηγή: http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Roilos-georgios-poets-parnassos-literary-club.jpg

Leave a Comment December 16, 2013