Το δεύτερο μέρος της ανάρτησης σχετικά με τις ομάδες και τα κείμενα εργασίας του δικτύου OPERAS εστιάζει στις τεχνικές διαστάσεις της επιστημονικής επικοινωνίας στο ψηφιακό περιβάλλον. Καταγράφοντας τις σύγχρονες τάσεις και τις προκλήσεις που δημιουργεί η εισαγωγή ψηφιακών πρακτικών διεξαγωγής και διάχυσης της έρευνας, τα εν λόγω κείμενα εργασίας προσεγγίζουν σημαντικά ζητήματα διαχείρισης των ψηφιακών υποδομών φιλοξενίας επιστημονικών εκδόσεων. Επίσης, υπογραμμίζουν τη σημασία υιοθέτησης κοινών μεθόδων και προτύπων από τους ερευνητές, τους εκδότες και τους διαχειριστές υποδομών, ως την πλέον βιώσιμη προσέγγιση για τη δημιουργία ενός συνεκτικού και δυναμικού ψηφιακού περιβάλλοντος έρευνας και επικοινωνίας.
Common standards (Συντονισμός Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης)
Οι θεμελιώδεις πρακτικές της επιστημονικής έρευνας εξαρτώνται άμεσα από τον βαθμό διαθεσιμότητας των πρωτογενών τεκμηρίων και των δημοσιευμένων εργασιών. Στο ψηφιακό περιβάλλον, η διευρυμένη πρόσβαση σε πρωτογενείς πηγές έρευνας και δημοσιεύσεις καθίσταται δυνατή με την εισαγωγή πρακτικών ανοικτής επιστημονικής επικοινωνίας και την αξιοποίηση των δυνατοτήτων διάχυσης και επεξεργασίας που προσφέρουν οι ψηφιακές εφαρμογές. Το κείμενο εργασίας για τα κοινά πρότυπα διερευνά τις πρακτικές, τα μέσα και τα τεχνικές προδιαγραφές που έχουν καθιερωθεί ως αποτέλεσμα της μετάβασης στο ψηφιακό περιβάλλον έρευνας. Παράλληλα, διακρίνει τα βασικά πεδία εφαρμογής κοινών προτύπων και ενδεδειγμένων πρακτικών (ποιότητα περιεχομένου, διαλειτουργικότητα, διαθεσιμότητα και δυνατότητα επεξεργασίας), εστιάζοντας ιδιαίτερα στις προδιαγραφές για τις υποδομές επιστημονικών εκδόσεων στις Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες (ΑΚΕ)
Platforms and services (Συντονισμός OAPEN)
Μέρος των δραστηριοτήτων του δικτύου OPERAS αφορά την παροχή στοχευμένων υπηρεσιών προς την επιστημονική κοινότητα, με έμφαση στις ΑΚΕ. Οι ψηφιακές υπηρεσίες έρευνας καλούνται να καλύψουν ένα ευρύ φάσμα αναγκών και να προσαρμοστούν σε συγκεκριμένες πρακτικές αναζήτησης, σύνθεσης και διάχυσης περιεχομένου. Προς την κατεύθυνση αυτή, η ομάδα εργασίας επεξεργάζεται κοινές αρχές και κανόνες που μπορούν να διαμορφώσουν ένα κοινό πλαίσιο για τον σχεδιασμό και τη διάθεση των υπηρεσιών προς την επιστημονική κοινότητα. Όπως επισημαίνεται στο κείμενο εργασίας, οι βασικές προκλήσεις σχετίζονται με τη διαχείριση, τη βιωσιμότητα και την επάρκεια των υπηρεσιών, που θα πρέπει να ανταποκρίνονται στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον έρευνας, αποφεύγοντας τις επικαλύψεις. Στο πλαίσιο αυτό, περιγράφονται και οι βασικές υπηρεσίες που το OPERAS θα μπορούσε να παρέχει στους ερευνητές των ΑΚΕ.
Tools (Συντονισμός OpenEdition)
Αρχικός στόχος της συγκεκριμένης ομάδας εργασίας ήταν η αξιολόγηση και κατάρτιση μιας λίστας ψηφιακών εργαλείων/εφαρμογών και των δράσεων που πρέπει να γίνουν ώστε να μεγιστοποιηθεί ο βαθμός αξιοποίησής τους από το OPERAS, στο πλαίσιο της μελλοντικής παροχής υπηρεσιών προς ερευνητές. Προκρίνεται η χρήση εργαλείων που βασίζονται σε ανοικτό λογισμικό και υποστηρίζονται από κοινότητες τεχνικών ή/και χρηστών. Υπό αυτή την οπτική, η περαιτέρω ανάπτυξη υπαρχόντων εργαλείων έρευνας και η συγκρότηση σχετικής «εργαλειοθήκης» φαίνεται να είναι οι ενδεδειγμένες λύσεις για την κάλυψη των αναγκών και εξελίξεων στον τομέα των επιστημονικών δημοσιεύσεων. Το κείμενο εργασίας διακρίνει τρία στάδια στη διαδικασία έκδοσης: αξιολόγηση, (συνεργατική) επεξεργασία κειμένων και δημοσίευση. Παράλληλα, αναλύονται οι τρέχουσες και αναδυόμενες πρακτικές σε κάθε ένα από τα πεδία αυτά, προτείνεται μια λίστα κριτηρίων για την επιλογή του κατάλληλου κατά περίπτωση εργαλείου και καταγράφονται οι λύσεις που ήδη εφαρμόζονται από τους εταίρους του OPERAS.
Το δίκτυο OPERAS , στο οποίο συμμετέχει το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), αποτελείται από 38 εταίρους (ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια, εκδότες, φορείς υποστήριξης και χρηματοδότησης της έρευνας). Στόχος του OPERAS είναι η ενίσχυση της πρόσβασης στην επιστημονική πληροφορία μέσω καινοτόμων και λειτουργικών ερευνητικών υποδομών για τις Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες (ΑΚΕ), που εφαρμόζουν νέες προσεγγίσεις και εργαλεία αξιολόγησης και μέτρησης του αντίκτυπου των ερευνητικών αποτελεσμάτων και εισάγουν τις ΑΚΕ στο νέο οικοσύστημα των ψηφιακών ερευνητικών υποδομών.
September 20, 2018
Το δίκτυο OPERAS, στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του για την ενίσχυση της Ανοικτής Επιστήμης, συγκρότησε 7 ομάδες εργασίας με αντικείμενο την κατάθεση προτάσεων για την βελτίωση των υφιστάμενων πρακτικών, προτύπων, και επιχειρησιακών μοντέλων που εφαρμόζονται στην επιστημονική επικοινωνία. Οι ομάδες εργασίας, οι οποίες συντονίζονται από τους βασικούς εταίρους του δικτύου, παρουσίασαν τα πρώτα τους συμπεράσματα αρχικά στο συνέδριο OPERAS Conference “Open Scholarly Communication in Europe. Addressing the Coordination Challenge” και, στη συνέχεια, με τη μορφή κειμένων εργασίας – απευθύνοντας παράλληλα ανοικτή πρόσκληση συμμετοχής σε φορείς που επιθυμούν να συμβάλουν στην περαιτέρω διαμόρφωση των προτάσεων του δικτύου για την ενίσχυση της Ανοικτής Επιστήμης. Στο παρόν, πρώτο τμήμα της σχετικής ανάρτησης, περιγράφονται το αντικείμενο και τα συμπεράσματα τεσσάρων ομάδων εργασίας:
Advocacy (Συντονισμός Max Weber Stiftung)
Στόχος της συγκεκριμένης ομάδας εργασίας είναι να αναδείξει τη σημασία της εισαγωγής των μεθόδων της Ανοικτής Επιστήμης στους τομείς των Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών και, αντίστροφα, τη συμβολή των επιστημών αυτών στην ανάδειξη βιώσιμων μοντέλων ανοικτής επιστημονικής επικοινωνίας. Το σχετικό κείμενο εργασίας τονίζει την ανάγκη για την εισαγωγή μεθόδων επιστημονικής δημοσίευσης που ανταποκρίνονται στις τρέχουσες ανάγκες για ελεύθερη πρόσβαση, διαφάνεια και χρήση ελεύθερων εργαλείων έρευνας. Το κείμενο εργασίας προσφέρει κατανοητές και τεκμηριωμένες απαντήσεις σε ζητήματα αξιολόγησης και διάχυσης της έρευνας, κατοχύρωσης αξιόπιστων μεθόδων και κινήτρων για την υιοθέτηση πρακτικών ανοικτής πρόσβασης και πνευματικής ιδιοκτησίας.
Best Practices (Συντονισμός OAPEN)
Η υιοθέτηση καλών πρακτικών στις ηλεκτρονικές επιστημονικές δημοσιεύσεις καλύπτει ένα μεγάλο εύρος ζητημάτων που σχετίζονται με την αξιοπιστία της δημοσιευμένης πληροφορίας, την κατοχύρωση πνευματικών δικαιωμάτων και τη διαφύλαξη του περιεχομένου. Σκοπός της συγκεκριμένης ομάδας εργασίας είναι να κωδικοποιήσει τις αποσπασματικές ροές έκδοσης επιστημονικού περιεχομένου και να προτείνει συγκεκριμένα μοντέλα αποδοτικών εκδοτικών εγχειρημάτων. Προς την κατεύθυνση αυτή, το σχετικό κείμενο εργασίας αναζητά κριτήρια βιωσιμότητας και προτείνει εναλλακτικές τεχνικές και διαχειριστικές λύσεις μετάβασης στην ανοικτή πρόσβαση, λαμβάνοντας υπόψη τις υφιστάμενες ιδιαιτερότητες στους τομείς των ΑΚΕ.
(Το κείμενο εργασίας είναι υπό έκδοση)
Open Access Business Models (Συντονισμός UCL Press)
Συμπληρωματικά προς την υιοθέτηση ενδεδειγμένων πρακτικών, η εξεύρεση κατάλληλων επιχειρησιακών μοντέλων για τις επιστημονικές εκδόσεις παίζει καθοριστικό ρόλο στην εδραίωση των αρχών της Ανοικτής Επιστήμης στις ΑΚΕ. Αντικείμενο των εργασιών της συγκεκριμένης ομάδας είναι η καταγραφή των πολλαπλών προσεγγίσεων στον τομέα αυτό, από τη σκοπιά των εκδοτών και με έμφαση στις λύσεις που έχουν αναπτύξει τα μέλη του δικτύου OPERAS. Το κείμενο εργασίας περιγράφει τα βασικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των διάφορων εναλλακτικών μοντέλων για τις εκδόσεις ανοικτής πρόσβασης και εξερευνά νέες συνεργατικές πρωτοβουλίες και κοινοπρακτικά μοντέλα που κάνουν την εμφάνισή τους στην Ευρώπη και την Αμερική. Περιγράφοντας τις βασικές δομές, τα υπέρ και κατά, καθώς και τη δυναμική των διάφορων επιχειρησιακών μοντέλων, το κείμενο εργασίας αναγνωρίζει τα κατά περίπτωση πλεονεκτήματά τους, καθώς και τις δυνατότητες που ανοίγει για τους εκδότες η μετάβαση στην ανοικτή πρόσβαση.
Multilingualism (Συντονισμός University of Coimbra – UC Digitalis)
Σε διεθνές επίπεδο, η επιστημονική επικοινωνία είναι αδιαμφισβήτητα συνδεδεμένη με την πρωτοκαθεδρία της αγγλικής γλώσσας. Παρόλα αυτά, η ανάγκη δημοσίευσης στα αγγλικά ως προϋπόθεση για τη μεγιστοποίηση της αναγνωσιμότητας των εκδόσεων οδηγεί σε υποαντιπροσώπευση συγκεκριμένων κλάδων, ιδιαίτερα στις ΑΚΕ. Έτσι, μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις που καλείται να διαχειριστεί η συγκεκριμένη ομάδα εργασίας αναφέρεται στην υποστήριξη των ερευνητών που επιθυμούν να δημοσιεύουν στη δική τους γλώσσα και να ενισχύσουν παράλληλα το διεθνές δίκτυο συνεργασιών τους. Το κείμενο εργασίας εντοπίζει πεδία παρέμβασης για την υποστήριξη των ερευνητών αυτών, ιδιαίτερα στη μετάφραση των δημοσιεύσεων, την ανάπτυξη εργαλείων πολυγλωσσικής αναζήτησης και την προώθηση των εθνικών γλωσσών στην Επιστήμη.
Το δίκτυο OPERAS αποτελείται από 38 εταίρους (ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια, εκδότες, φορείς υποστήριξης και χρηματοδότησης της έρευνας). Στόχος του OPERAS είναι η ενίσχυση της πρόσβασης στην επιστημονική πληροφορία μέσω καινοτόμων και λειτουργικών ερευνητικών υποδομών για τις Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες (ΑΚΕ), που εφαρμόζουν νέες προσεγγίσεις και εργαλεία αξιολόγησης και μέτρησης του αντικτύπου των ερευνητικών αποτελεσμάτων και εισάγουν τις ΑΚΕ στο νέο οικοσύστημα των ψηφιακών ερευνητικών υποδομών.
Περισσότερα για το Δίκτυο OPERAS: https://operas.hypotheses.org/
September 14, 2018
