Tag: searchculture
Η μεγάλη χρήση του Διαδικτύου σε όλο τον κόσμο, διαμορφώνει πλέον νέες συνθήκες για τον τρόπο που μοιραζόμαστε αυτά που δημιουργούμε ή αγοράζουμε. Στις μέρες μας, εκατομμύρια έργα, όπως άρθρα, φωτογραφίες, βιβλία, μουσική, βίντεο και πολιτιστικά αγαθά διατίθενται σε ψηφιακή μορφή. Τα ψηφιακά αυτά αγαθά έχουν την πολύ σημαντική ιδιότητα ότι είναι άυλα και έτσι όταν μοιραζόμαστε ένα αντίγραφο, δεν στερούμαστε το πρωτότυπο.
Την τελευταία δεκαετία, ο τομέας της πολιτιστικής κληρονομιάς έχει κάνει μεγάλα βήματα προς τα εμπρός για να κάνει ανοικτές τις συλλογές του στο Διαδίκτυο. Τεράστιες ποσότητες υλικού έχουν ψηφιοποιηθεί και έχει δοθεί μεγάλη σκέψη στο τρόπο με τον οποίο μπορεί να διατεθεί το υλικό αυτό.
Ο οργανισμός των Creative Commons δημοσίευσε το 2017 μια έκθεση που δείχνει τη θεαματική χρήση των αδειών τους. Περίπου 1,4 δισ. έργα έχουν άδεια χρήσης με μία από τις 6 άδειες που προσφέρουν (https://stateof.creativecommons.org/). Στην Europeana, μπορούν να βρεθούν περίπου 8 εκ. πολιτιστικά αντικείμενα με άδεια χρήσης CC, δίπλα σε άλλες 9 εκ. εγγραφές που προσφέρονται μέσω Δημοσίου Τομέα (https://pro.europeana.eu/resources/statistics/enumerate).
Αυτές οι δηλώσεις δικαιωμάτων μας δείχνουν ότι το ένα τρίτο του περιεχομένου που υπάρχει στην Europeana είναι «ανοικτό». Αυτό σημαίνει ότι το υλικό ανήκει είτε στον δημόσιο τομέα και χωρίς κανένα περιορισμό πνευματικών δικαιωμάτων, ή ο κάτοχος των δικαιωμάτων έχει κάνει το υλικό του διαθέσιμο με μια από τις δύο ανοικτές άδειες Creative Commons (CC BY και CC-BY-SA). Οι άδειες που περιορίζουν την εμπορική χρήση (NC) και τη δημιουργία παράγωγων έργων (ND) δεν θεωρούνται ανοικτές επειδή δεν επιτρέπουν την επαναχρησιμοποίηση από όλους και γενικά δεν είναι συμβατές με άλλες ανοικτές άδειες.
Η Europeana, η οποία παρέχει πρόσβαση στη μεγαλύτερη συλλογή δεδομένων πολιτιστικής κληρονομιάς σε όλη την Ευρώπη, το 2017 είχε στην πλατφόρμα της περίπου 30 εκατομμύρια ψηφιοποιημένα αντικείμενα. Ωστόσο, από ό,τι δείχνουν τα αποτελέσματα της έρευνας ENUMERATE, αυτό είναι μόνο ένα μικρό ποσοστό από ό,τι είναι στην πραγματικότητα ψηφιοποιημένο. Τα 30 εκατομμύρια της Europeana αποτελούσαν περίπου το 10% των 300 εκατομμυρίων αντικειμένων που ψηφιοποιήθηκαν έως και τότε, ενώ περισσότερα από τα μισά χρειάζεται να αναπαραχθούν ψηφιακά (https://pro.europeana.eu/page/results).
Στα τέλη του 2018 και έπειτα από έρευνα των δευτερογενών δεδομένων της Europeana στα πλαίσια διπλωματικής διατριβής, παρατηρήθηκε πως από το σύνολο των 50 και πλέον εκατομμυρίων τεκμηρίων σχεδόν τα 25 εκατομμύρια παρέχονται με άδειες ελεύθερης χρήσης. Επιπλέον, στην αντίθετη περίπτωση σχεδόν 20 εκατομμύρια διατίθενται χωρίς δυνατότητα χρήσης, ενώ το 1/3 του συνόλου είναι διαθέσιμα με περιορισμένη πρόσβαση.
Συνολικά από τους 661 οργανισμούς της Ευρώπης που διαθέτουν ψηφιοποιημένο υλικό, οι 252 είναι Μουσεία, οι 222 Βιβλιοθήκες και ακολουθούν 122 Αρχεία, 52 Ερευνητικοί οργανισμοί και 13 Γκαλερί τέχνης.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το υλικό των βιβλιοθηκών όπου στη πλειοψηφία τους προσφέρουν ελεύθερα τις συλλογές τους προς επαναχρησιμοποίηση, με ένα ποσοστό 44% έναντι 36% που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα. Το 19% των συλλογών τους επιτρέπει περιορισμένη επαναχρησιμοποίηση.
Στα μουσεία αντίθετα, σχεδόν το 50% δεν επιτρέπει την επαναχρησιμοποίηση των συλλογών τους ενώ το 23% την επιτρέπει με τους σχετικούς περιορισμούς. Αντίστοιχα ποσοστά ισχύουν και για τους υπόλοιπους πολιτιστικούς οργανισμούς που δείχνει να υπερισχύει η περιορισμένη επαναχρησιμοποίηση των συλλογών.
Οι συλλογές της Europeana πλέον ξεπερνούν τα 55 εκατομμύρια. Από αυτά, περίπου 770.000 χιλιάδες τεκμήρια, ανήκουν σε ελληνικούς οργανισμούς. Συνολικά, 94 πολιτιστικοί οργανισμοί στην Ελλάδα παρέχουν ψηφιοποιημένο υλικό. Από τις 770 χιλιάδες τεκμήρια, το 34% διατίθεται με άδειες ελεύθερης χρήσης. Πιο συγκεκριμένα το 20.3% παρέχεται με άδεια έργων Δημοσίου Τομέα, το 5,8% με άδεια CC BY-SA και το 7.8% με άδεια CC BY. Συγκριτικά με τις πρώτες 10 χώρες με μεγαλύτερο αριθμό ψηφιακών τεκμηρίων στην Europeana, η συμμετοχή της Ελλάδας χαρακτηρίζεται από υψηλό ποσοστό ανοικτών αδειών, την ίδια στιγμή που χώρες όπως η Γαλλία και η Ιταλία επιτρέπουν την χρήση των συλλογών τους με περιορισμούς ή και καθόλου.
Κύριος εκπρόσωπος που συγκεντρώνει το πολιτιστικό περιεχόμενο της Ελλάδας, είναι η πύλη SearchCulture.gr του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ). Η πύλη αυτή, συγκεντρώνει περισσότερα από 430.000 αρχεία ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς από 63 πολιτιστικές συλλογές 52 ιδρυμάτων. Έχει ήδη συνεισφέρει 100.000 αντικείμενα στην Europeana, αυξάνοντας τον όγκο του ελληνικού πολιτιστικού περιεχομένου που διατίθεται στο διεθνές κοινό.
Η Κύπρος διαθέτει στην Europeana 42.713 τεκμήρια. Συνολικά 7 οργανισμοί συμμετέχουν ενεργά, συνεισφέροντας με ψηφιοποιημένο υλικό στην πλατφόρμα της Europeana. Ωστόσο, η πλειοψηφία των τεκμηρίων τους δεν προσφέρεται για επαναχρησιμοποίηση, προστατεύοντας τις συλλογές τους με πνευματικά δικαιώματα. Παρ’ όλο που σε όλα τα ιδρύματα στην Κύπρο που διαθέτουν ψηφιακές συλλογές συνιστάται να εκθέτουν τα σύνολα των δεδομένων τους με όρους ανοικτής πρόσβασης, τα αποτελέσματα δείχνουν χαμηλή ανταπόκριση.
Η προσαρμογή των αδειών CC για την Κύπρο έχει ξεκινήσει ως μια κοινή προσπάθεια του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, του Τμήματος Νομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου και της δικηγορικής εταιρίας Ιωαννίδης και Δημητρίου Δ.Ε.Π.Ε. Από την 1η Δεκεμβρίου του 2017, η Κύπρος διαθέτει Εθνική Επιτροπή και στρατηγική ψηφιοποίησης Ψηφιακής Κληρονομιάς και Συντήρησης. (Cyprus and Europeana: an overview, 2018)
Η πλειοψηφία του τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς δεν έχει ακόμη εφαρμόσει αυτή τη νέα μορφή διαφάνειας και διεύρυνσης της δημόσιας πρόσβασης στις πολιτικές τους. Οι διαφορετικοί τρόποι χρήσης ανοικτών αδειών είναι ένα σημάδι ότι ο πολιτιστικός τομέας μπαίνει σε άγνωστο έδαφος, κάνοντας την πρόοδό του μέσω δοκιμών και σφαλμάτων – όπως συμβαίνει στην περίπτωση των ψηφιακών τεχνολογιών εν γένει. Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει καθιερωμένη πρακτική για τον τρόπο με τον οποίο τα πολιτιστικά ιδρύματα διαχειρίζονται την αδειοδότηση ψηφιακών έργων στον δημόσιο τομέα και όπως αποδείχθηκε παραπάνω, οι ανοικτές άδειες εφαρμόζονται με ποικίλους τρόπους.
Στα επόμενα χρόνια, ίσως εμφανιστεί μια μεγάλη αύξηση συλλογών ανοικτής αδειοδότησης που να εμπνέουν μια συνεχώς αναπτυσσόμενη και συνδεδεμένη κοινότητα πολιτιστικής καινοτομίας.
Ο δισταγμός των πολιτιστικών οργανισμών να ανοίξουν τις συλλογές τους, οφείλεται είτε στην έλλειψη γνώσης είτε στον φόβο για τις συνέπειες του τρόπου χρήσης τους. Επικρατεί η αντίληψη ότι το επιχειρησιακό τους μοντέλο θα μπορούσε να απειληθεί, καθώς και ο φόβος για κακομεταχείριση των δεδομένων τους ή την επαναχρησιμοποίησή τους για σκοπούς με τους οποίους δεν συμφωνούν, όπως η εσφαλμένη παρουσίασή τους. Αυτοί οι φόβοι δεν βασίζονται στην πραγματικότητα και την εμπειρία και παρακρατούν τα θεσμικά όργανα από το τι μπορούν να κερδίσουν ανοίγοντάς τα, όπως τον πειραματισμό με καινοτόμες ιδέες για νέες υπηρεσίες ή εφαρμογές. Ανοίγοντας τα δεδομένα τους και ενθαρρύνοντας ενεργά την επαναχρησιμοποίησή τους, τα πολιτιστικά ιδρύματα μπορούν να πεισθούν να ενταχθούν στο κίνημα.
Η αξιοποίηση των ανοικτών δεδομένων επιτρέπει τη δημιουργία νέων υπηρεσιών και υποστηρίζει τη δημιουργική επαναχρησιμοποίηση υλικού σε νέες παραγωγές. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η ενθάρρυνση για την επαναχρησιμοποίηση των διαθέσιμων στο κοινό πηγών, διεγείρει την καινοτομία των πολιτιστικών ιδρυμάτων και οδηγεί σε υπηρεσίες υψηλότερης ποιότητας και ποικιλομορφίας που συμβάλλουν στην δημόσια αποστολή της ευρείας διάθεσης των συλλογών.
Το κίνημα του Ανοικτού Περιεχομένου έρχεται να βοηθήσει τη δημιουργικότητα και να δώσει κίνητρο στους παρόχους να διαθέσουν το έργο τους στο κοινό με τον τρόπο που οι ίδιοι επιλέγουν. Στην Ελλάδα και την Κύπρο, η Ανοικτή Αδειοδότηση γίνεται όλο και περισσότερο αποδεκτή τα τελευταία χρόνια μέσα από τη χρήση των αδειών Creative Commons.
Ο Απόστολος Χουλιαράκης (MSc) είναι Βιβλιοθηκονόμος. Το παρόν άρθρο αποτελεί προϊόν της διπλωματικής του εργασίας που υποβλήθηκε επιτυχώς για τις ανάγκες του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Πολιτιστική Πολιτική και Ανάπτυξη» του Ανοιχτού Πανεπιστημίου Κύπρου.
March 8, 2019
Το Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος Europeana θεωρεί προτεραιότητα την υποστήριξη της έρευνας και της καινοτομίας στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς. Την περασμένη άνοιξη, μια ομάδα εμπειρογνωμόνων, η ομάδα εργασίας για την Καινοτομία, άρχισε να συγκεντρώνει ιδέες για την προώθηση της καινοτομίας και της βιώσιμης ανάπτυξης του τομέα.
Το έργο της ομάδας αποτυπώνεται στην Ατζέντα Καινοτομίας της Europeana και ολοκληρώνει τις εργασίες που έκανε η ομάδα για την αξιολόγηση του αντίκτυπου της Europeana με το Europeana Impact Framework (Πλαίσιο Επιρροής της Europeana). Η ομάδα έργου αναπτύσσει ζητήματα αξιολόγησης του έργου της Ευρωπαϊκής Ψηφιακής Βιβλιοθήκης ως σήμερα, σε σχέση με τους στόχους που είχαν τεθεί κατά την ίδρυσή της και τον αντίκτυπό της ως τώρα. Το Πλαίσιο Επιρροής της Europeana επιχειρεί να οριοθετήσει την αξιολόγηση της Europeana καταγράφοντας τα αποτελέσματα των δραστηριοτήτων της και προτείνοντας δείκτες μέτρησης απόδοσης, ενώ καταλήγει σε μια τοποθέτηση για τους τρεις κύριους τομείς αντίκτυπου της Europeana, στον κοινωνικό, πολιτιστικό και οικονομικό τομέα, καθώς και για το Δίκτυo της Europeana και την καινοτομία.
Η Ατζέντα την οποία συγκρότησε η ομάδα εργασίας για την Καινοτομία προωθεί την πολιτιστική κληρονομιά ως ανεκτίμητο πόρο για την ευρωπαϊκή κοινωνία. Τοποθετεί την καινοτομία στην κοινότητα πολιτιστικής κληρονομιάς ως προτεραιότητα στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών πολιτιστικών πολιτικών και τα επικείμενα προγράμματα χρηματοδότησης.
Τι σημαίνει όμως, η καινοτομία για την κοινότητα πολιτιστικής κληρονομιάς; Ενώ υπάρχει ένα έντονο αίσθημα επιτάχυνσης για να συμβαδίζει ο κλάδος με τη γοργή ψηφιακή ανάπτυξη και τις μεταβαλλόμενες ανάγκες των τελικών χρηστών, η καινοτομία δεν μπορεί να περιοριστεί μόνο στις τεχνολογικές απαιτήσεις εντός των ιδρυμάτων πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι ευρύτερες κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις απαιτούν άμεσες ενέργειες. Η τοποθέτηση της ομάδας εργασίας για την Καινοτομία ανταποκρίνεται σε αυτό το ευρύ φάσμα ζητημάτων. Τα θέματα είναι συγκεντρωμένα γύρω από τέσσερις ευρείς τομείς – θεσμική στρατηγική και αντίκτυπος, τεχνολογική καινοτομία, κοινωνική αλλαγή και οικονομική καινοτομία – προκειμένου να δημιουργηθούν ευκαιρίες για τα ιδρύματα πολιτιστικής κληρονομιάς, έτσι ώστε να ανταποκριθούν στις ποικίλες προκλήσεις που επηρεάζουν την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής κοινωνίας τον 21ο αιώνα.
Η ομάδα εργασίας καλεί όποιον ενδιαφέρεται για την καινοτόμο ανάπτυξη ή εργάζεται στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς να συνδράμει με τις απόψεις του, μέσω μιας απλής έρευνας, τα αποτελέσματα της οποίας θα συμπεριληφθούν στις τελικές συστάσεις της. Ο σύνδεσμος για την έρευνα είναι https://www.surveymonkey.com/r/R9FMDVV και η προθεσμία συμμετοχής η 15η Νοεμβρίου 2018.
Το οικοσύστημα της Europeana βασίζεται σε ένα δίκτυο εθνικών & θεματικών συσσωρευτών, οι οποίοι επιτρέπουν στους φορείς πολιτιστικής κληρονομιάς να μοιράζονται το περιεχόμενό τους στην Europeana και να το ανοίγουν σε νέα κοινά. Το ΕΚΤ συμμετέχει ενεργά σε όλες τις δράσεις της Europeana, ως Εθνικός Συσσωρευτής για την Ελλάδα μέσω του SearchCulture.gr.
November 6, 2018
H 27η Οκτωβρίου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα Οπτικοακουστικής Κληρονομιάς από την UNESCO με στόχο την ανάδειξη της οπτικοακουστικής αρχειακής κληρονομιάς ως μέσου καταγραφής της ανθρώπινης δράσης και διάσωσης της ιστορικής μνήμης. Με αφορμή την ημέρα αυτή, καθώς και την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, παρουσιάζουμε οπτικοακουστικά αρχεία και συλλογές προφορικής ιστορίας από τη Βόρεια Ελλάδα που φιλοξενούνται στις υποδομές του ΕΚΤ. Ανακαλύψτε ιστορίες από τη Βόρεια Ελλάδα για την τοπική ιστορία και την Κατοχή μέσα από αφηγήσεις ανθρώπων που τη θυμούνται, βλέποντας βίντεο και ακούγοντας ηχητικές καταγραφές.
Προφορικές προσωπικές αφηγήσεις στο Σεντούκι των e-ιστοριών
Το Σεντούκι των e-στοριών είναι ένα αποθετήριο με αμιγώς οπτικοακουστικό υλικό. Είναι μια ιστοριογραφική παραγωγή της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Σερρών και ενός συνεργατικού δικτύου Βιβλιοθηκών της Βόρειας Ελλάδας που συγκεντρώνει προφορικές προσωπικές αφηγήσεις με θέμα την τοπική ιστορία της περιοχής των Σερρών. Το Σεντούκι των e-στοριών καταγράφει τον βιωματικό τρόπο με τον οποίο μια κοινότητα ανθρώπων ανακαλεί το παρελθόν, θέτοντας το πλαίσιο για αναστοχασμό σχετικά με τη σχέση ιστορίας και μνήμης. Το αποθετήριο έχει συγκεντρώσει μέχρι σήμερα πάνω από 160 βίντεο με προφορικές ιστορίες ποικίλης θεματολογίας: αναμνήσεις από την καθημερινότητα, όπως η διατροφή στα νταρνακοχώρια των Σερρών, βιώματα από τη Βουλγαρική Κατοχή (1941-44), ήθη και έθιμα της περιοχής.
Αδιάρρηκτα συνδεδεμένη με τις πρακτικές της τοπικής ιστοριογραφίας, η προφορική ιστορία συλλέγει ηχητικά και οπτικά αφηγηματικά θραύσματα που δίνουν φωνή στους απλούς και ιστορικά «ανώνυμους» ανθρώπους. Η προφορική ιστορία συνδέθηκε με τον εκδημοκρατισμό της ιστορίας και την ανάδυση υποκειμένων που είχαν αποκλειστεί από την ιστορική αφήγηση. Μέσα από βιωματικές προσεγγίσεις, φωτίζει και καταγράφει τη συλλογική μνήμη των «αφανών» προσώπων της ιστορίας, τους οποίους η παραδοσιακή ιστοριογραφία παραμερίζει. Η μετάβαση από τις ιστορικές προσωπικότητες προς τα ιστορικά υποκείμενα και η στροφή του ιστοριογραφικού ενδιαφέροντος στο τοπικό και το ανθρώπινο τοποθετούν με νέους όρους τις προφορικές μαρτυρίες στην εργαλειοθήκη της ιστορικής έρευνας. Οι προφορικές μαρτυρίες καλύπτουν τα κενά που αφήνουν οι γραπτές μαρτυρίες και μας μεταφέρουν τον βιωματικό τρόπο με τον οποίο μια ομάδα ανθρώπων σε έναν τόπο αφηγείται, θυμάται, ξεχνάει.
Ποιο είναι όμως το κοινό του αποθετηρίου και πώς επωφελείται από αυτό; Το αποθετήριο απευθύνεται κατά κύριο λόγο στην τοπική κοινότητα, τους κατοίκους των κοινοτήτων Σερρών, Ημαθίας και Κιλκίς και τροφοδοτείται από αυτήν. Η προφορική ιστορία ενισχύει την ενεργή πολιτειότητα , καθώς και την εκπαίδευση και τη δια βίου μάθηση. Ο πολίτης ερευνητής της ιστορίας του, της ιστορίας της οικογένειάς του και της κοινότητάς του σηματοδοτεί τον πλουραλισμό της ιστορίας. Αλλά και στην εκπαιδευτική διαδικασία, η προφορική ιστορία παίζει σημαντικό ρόλο: βοηθά στην ανάπτυξη συνθηκών ενεργητικής διερευνητικής μάθησης, ανατροφοδοτεί το μάθημα της ιστορίας με την ανθρώπινη εμπειρία, προσφέρει διαθεματικές, βιωματικές προσεγγίσεις, εμπειρική γνώση και πολυπρισματικότητα στην αντίληψη.
Τα αποθετήρια με οπτικοακουστικά αρχεία προφορικής ιστορίας αποτελούν ιδιαίτερα χρήσιμα εργαλεία έρευνας για τη διεπιστημονική κοινότητα ερευνητών που ασχολούνται με την προφορική ιστορία, τις σπουδές μνήμης και τη βιογραφική προσέγγιση στις κοινωνικές επιστήμες.
«Όψεις της προφορικής ιστορίας στην Ελλάδα», από το Eθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών
Αν θέλετε να εμβαθύνετε στο θέμα της προφορικής ιστορίας, αξίζει να δείτε το ειδικό τεύχος του περιοδικού του Eθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών το οποίο εκδίδεται μέσω της Υπηρεσίας ePublishing του ΕΚΤ. Το τεύχος είναι αφιερωμένο στην Προφορική Ιστορία, με τίτλο «Όψεις της προφορικής ιστορίας στην Ελλάδα» και περιλαμβάνει 14 άρθρα. Αξίζει να διαβάσετε το άρθρο[1] της Ρένας Μόλχο για ένα οπτικοακουστικό αρχείο μαρτυριών των επιζώντων του Ολοκαυτώματος, το Αρχείο Οπτικοακουστικών Μαρτυριών των Επιζώντων της ναζιστικής Γενοκτονίας Shoah. Φως στη διαδικασία της ιστορικής έρευνας μέσω συνεντεύξεων και προφορικών ιστοριών ρίχνει και το άρθρο της Ρίκης Βαν Μπουσχότεν «Δεκαετία του ’40: διαστάσεις της μνήμης σε αφηγήσεις ζωής της περιόδου»[2]. Το πρώτο μέρος του άρθρου εξετάζει τρεις διαστάσεις της κατασκευής της μνήμης στη διάρκεια της συνέντευξης: την αυτοπαρουσίαση του αφηγητή, το ρόλο του δημόσιου λόγου και τη σχέση μεταξύ ερευνητή και αφηγητή. Το δεύτερο μέρος του άρθρου ειδικεύει αυτή την προβληματική αναλύοντας δύο συνεντεύξεις, πατέρα και γιου, από σλαβόφωνο χωριό της Καστοριάς.
Οπτικοακουστικές συλλογές και στο SearchCulture.gr
Στο SearchCulture.gr του ΕΚΤ μπορείτε να αναζητήσετε οπτικοακουστικό περιεχόμενο από διαφορετικά αρχεία και συλλογές. Εκτός από τη συλλογή προφορικών ιστοριών του Σεντουκιού η οποία περιλαμβάνεται στο SearchCulture.gr, θα προστεθεί σύντομα και η συλλογή «Ανείπωτες Ιστορίες» από το αποθετήριο «Μέδουσα» της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Βέροιας. Η συλλογή περιλαμβάνει ψηφιακές βιωματικές αφηγήσεις, οι οποίες δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος “Untold Stories: learning with digital stories” από μετανάστες και κατοίκους της περιοχής. Πρόκειται για ιστορίες που περιγράφουν γεγονότα, τόπους, πρόσωπα και αντανακλούν προσωπικές γνώσεις και συναισθήματα.
Στο SearchCulture.gr υπάρχει και μια πολύ ενδιαφέρουσα συλλογή με ηχογραφήσεις συνεντεύξεων κατοίκων της Θεσσαλονίκης στο πλαίσιο της προετοιμασίας της έκθεσης του Λαογραφικού και Εθνολογικού Μουσείου Μακεδονίας-Θράκης “Αστικό Σπίτι Θεσσαλονίκης, 1880-1912”. Στις συνεντεύξεις, οι κάτοικοι θυμούνται τα σπίτια και τις γειτονιές της παλιάς Θεσσαλονίκης, όπου έπαιζαν όταν ήταν παιδιά. Από τις συλλογές του ίδιου Μουσείου, αξίζει να δείτε και τα βίντεο της κυρίας Ειρήνης Μπάμπα από την Κοζάνη για τη χρήση αργαλειού, μια κληρονομιά που ευτυχώς διασώζεται μέσω τέτοιων δράσεων, ψηφιοποιήσεων και διάθεσης μέσω μεγάλων εθνικών και διεθνών πυλών.
Λίγα λόγια για το περιεχόμενο στις υποδομές του ΕΚΤ
Το SearchCulture.gr είναι ο ελληνικός συσσωρευτής ψηφιακού πολιτιστικού περιεχομένου και εθνικός πάροχος στη Europeana. Κάνοντας αναζήτηση για Υλικό Προβολής και Βιντεοσκοπήσεις και Ηχογραφήσεις, θα βρείτε οπτικοακουστικό περιεχόμενο ποικίλης ύλης, από βίντεο από την αναστήλωση του Ερεχθείου, μέχρι λαογραφικό υλικό με συνεντεύξεις και επιδείξεις τεχνών του παρελθόντος.
Στο eContent.ekt.gr μπορείτε να εξερευνήσετε τα αποθετήρια, τις Πύλες αναζήτησης, τους καταλόγους βιβλιοθηκών και τις ηλεκτρονικές επιστημονικές εκδόσεις αξιόπιστων φορέων πολιτισμού και επιστήμης της χώρας.
Η Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών κυκλοφορεί από το 1969, φιλοξενεί πρωτοπόρες ιδέες και ερευνητικές αναζητήσεις πολλών επιστημόνων καλύπτοντας ευρύ φάσμα της βασικής και εφαρμοσμένης κοινωνικής έρευνας. Συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πρώτα ελληνικά επιστημονικά περιοδικά που εμφανίστηκαν στο διαδίκτυο παράλληλα με την έντυπη έκδοσή τους. Διατίθεται ηλεκτρονικά μέσω της Υπηρεσίας ePublishing του ΕΚΤ, χωρίς χρέωση στους συγγραφείς και στους αναγνώστες, με δυνατότητα πρόσβασης στο πλήρες κείμενο όλων των άρθρων.
Το σεντούκι των e-στοριων είναι προϊόν μιας δημιουργικής ιδέας της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Σερρών, την οποία χρηματοδότησε το Future Library, υπό την αιγίδα του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Στο συνεργατικό δίκτυο Βιβλιοθηκών που το υλοποιεί συμμετέχουν οι Βιβλιοθήκες Σερρών, Βέροιας, Αλεξάνδρειας και Πολυκάστρου και στο εκπαιδευτικό κομμάτι του προγράμματος η Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Σερρών. Διατίθεται μέσω της Υπηρεσίας Αποθετηρίων ΕΚΤ με όρους ανοικτής πρόσβασης.
Χρήσιμες πληροφορίες για την προφορική ιστορία
Ένωση Προφορικής Ιστορίας http://www.epi.uth.gr/index.php?page=home
Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα, διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα http://www.occupation-memories.org/index.html
[1] Μόλχο, Ρ. (2002). ΤΟ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΩΝ ΕΠΙΖΩΝΤΩΝ ΤΗΣ ΝΑΖΙΣΤΙΚΗΣ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑΣ SHOAH: ΣΤΟΧΟΙ, ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΩΝ. Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 107(107), 199-217. doi:http://dx.doi.org/10.12681/grsr.9189
[2] Βαν Μπουσχότεν, Ρ. (2002). ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ’40: ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΣΕ ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ ΖΩΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ. Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 107(107), 135-155. doi:http://dx.doi.org/10.12681/grsr.9185
Image credit “BBC Marconi AXBT ribbon microphone, 1944-1959 | Science Museum Group Collection”, licensed under CC by-nc-sa
October 26, 2018
Με την ευκαιρία της νέας υπηρεσίας Web API του SearchCulture.gr, του Ελληνικού Συσσωρευτή Πολιτιστικού περιεχομένου του ΕΚΤ, εξετάζουμε τις διάφορες πτυχές των APIs και τη λεγόμενη «οικονομία των APIs», ένα όρο που συναντάμε συχνά στο διαδίκτυο τα τελευταία χρόνια.
Τα Web API είναι Διεπαφές Προγραμματισμού Εφαρμογών Ιστού και, όπως δηλώνει το όνομά τους καθορίζουν τον τρόπο αλληλεπίδρασης μεταξύ εφαρμογών και ιστοσελίδων και απευθύνονται (κυρίως) σε προγραμματιστές. Με απλούς όρους, τα API είναι σύνολα απαιτήσεων που διέπουν τον τρόπο με τον οποίο μια εφαρμογή μπορεί να μιλήσει με άλλη. Για το SearchCulture.gr, το Web API που μόλις εισαγάγαμε ως υπηρεσία, επιτρέπει σε εφαρμογές τρίτων να αναζητήσουν και να προβάλουν τεκμήρια που φιλοξενούνται στον Συσσωρευτή. Ένας προγραμματιστής, για παράδειγμα, μπορεί να ενσωματώσει περιεχόμενο από το SearchCulture.gr στη δική του εφαρμογή με τον ίδιο τρόπο που ενσωματώνει χάρτες της Google.
Ποια είναι όμως η επανάσταση που φέρνουν τα APIs και γιατί παρουσιάζουν τόσο ενδιαφέρον;
Τα APIs γεννήθηκαν από τον πετυχημένο διάλογο ανάμεσα στις καινοτομικές κοινότητες και τους προγραμματιστές- συχνά μάλιστα είναι τα ίδια άτομα τα οποία και επιχειρούν και προγραμματίζουν. Αναζητώντας γρηγορότερες και πιο ευέλικτες διαδικασίες παραγωγής νέων υπηρεσιών και προϊόντων στο ψηφιακό σύμπαν, οι προγραμματιστές κατάφεραν μέσω των APIs να κάνουν πολύπλοκες διεργασίες επαναχρησιμοποιήσιμες με λίγες γραμμές κώδικα, επιταχύνοντας τη δημιουργία εφαρμογών από αρκετούς μήνες σε λίγες μέρες ή ώρες.
Η διαλειτουργικότητα αποτελεί βασική προϋπόθεση για όσους επιθυμούν να επωφεληθούν από την κοινωνική φύση του παγκόσμιου ιστού ως μοχλό ανάπτυξης και επενδύσεων. Αυτό περιλαμβάνει τόσο τα ερευνητικά ιδρύματα, την ακαδημία, τον πολιτισμό, την εκπαίδευση γενικότερα, αλλά και την καινοτομία και τις επιχειρήσεις. Ένα ίδρυμα που προσφέρει μια υποδομή πληροφόρησης πάνω στην οποία μπορούν να «χτίσουν» και άλλοι χαίρει μεγαλύτερης αναγνωρισιμότητας και παρουσίας. Τα API παρέχουν τα μέσα για να πραγματοποιηθεί αυτή η διασύνδεση και η δημιουργία. «Η ενσωμάτωση APIs σε ένα ψηφιακό οικοσύστημα έχει ως αποτέλεσμα μεγαλύτερη ευελιξία και παρουσίαση της παραγωγής ενός ιδρύματος ως επαναχρησιμοποιήσιμων πόρων, δημιουργώντας ευκαιρίες για την ενίσχυση της φήμης και της βιωσιμότητας του ιδρύματος» δηλώνει σε έναν οδηγό[1] που εξέδωσε το 2012 το JISC, με στόχο την ενημέρωση των ακαδημαϊκών φορέων της Μεγάλης Βρετανίας για τη δυναμική του αναδυόμενου φαινομένου των APIs.
Ας κοιτάξουμε ορισμένα παραδείγματα υλοποίησης APIs από Πανεπιστήμια, εταιρείες που προσφέρουν υπηρεσίες σε ερευνητές και ακαδημαϊκούς και τέλος, τον πολιτιστικό τομέα.
Ένα παράδειγμα καλής πρακτικής είναι το Mendeley, η web υπηρεσία και κοινότητα για ερευνητές. Η ομάδα του Mendeley ασχολήθηκε με APIs από τα αρχικά στάδια εισαγωγής τους στην αγορά. “Join our API community to build tools to make researchers’ lives easier” είναι το κάλεσμά τους στον αφιερωμένο στα APIs ιστότοπό τους και οι «πελάτες» που χρησιμοποίησαν Mendeley APIs είναι πολλοί: το συνεργατικό εργαλείο LaTex, η υπηρεσία νέφους Open Science Framework, το Altmetric.com που μετρά απήχηση έρευνας στον κοινωνικό ιστό, κ.α.
Τέτοιες εφαρμογές APIs εκτός από την εξοικονόμηση πόρων και χρόνου από την πλευρά των πληροφορικών, έχουν και στρατηγικά οφέλη: ενισχύουν την επιστημονική επικοινωνία και τη διασύνδεση διαφορετικών datasets, δημιουργούν νέες υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας και ενδυναμώνουν τη διάδραση μεταξύ έρευνας και καινοτομίας.
Επιστρέφοντας στα πολιτιστικά δεδομένα, με αφορμή τα οποία παρουσιάζουμε το API του SearchCulture.gr, ενδιαφέρον έχει και το Pelagios Commons, μια κοινότητα & υποδομή για διασυνδεδεμένα και ανοικτά γεωγραφικά δεδομένα (Linked Open Geodata) στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες[2]. Το Pelagios προσφέρει διάφορους τρόπους εξερεύνησης των δεδομένων που η κοινότητα έχει αναπτύξει, ανάλογα με το βαθμό τεχνικής εξοικείωσης του καθένα. Το Web API του Peripleo, της μηχανής αναζήτησης στα δεδομένα που συλλέγει και παράγει το Pelagios Commons, παρέχει μηχαναγνώσιμη πρόσβαση στα δεδομένα και οι προγραμματιστές θα βρουν τον κώδικα στο GitHub. Το «εννοιολογικό μοντέλο» πίσω από το Peripleo είναι απλό- αποτελείται από τρεις τύπους οντοτήτων:
- Είδη όπως αρχαιολογικά αντικείμενα, λογοτεχνικά κείμενα, φωτογραφίες κλπ.
- Τοποθεσίες με τις οποίες σχετίζονται αντικείμενα ή αναφέρονται σε κείμενα, π.χ. τοποθεσίες που αναφέρονται σε ένα κείμενο ή στο σημείο εστίασης ενός αντικειμένου
- Σύνολα δεδομένων που είναι συλλογές αντικειμένων, π.χ. μια συγκεκριμένη συλλογή μουσείου
H Europeana, πρωτοπόρος οργανισμός στις τεχνολογίες διαμοιρασμού, διαθέτει μια σειρά από APIs στο portal της για επαγγελματίες. Με το επιχείρημα ότι «τα APIs μας επιτρέπουν να συνεργαζόμαστε στενότερα στην έρευνα, την εκπαίδευση και τις δημιουργικές βιομηχανίες» η Europeana διαθέτει ένα Search API για απλή αναζήτηση στα 50 εκατομμύρια τεκμήρια της πύλης της και εξειδικευμένα APIs για εμβύθιση στα δομημένα μεταδεδομένα που διαθέτει, όπως για παράδειγμα το SPARQL API το οποίο διασυνδέει μεταδεδομένα από τη Europeana με εξωτερικές βάσεις δεδομένων και πηγές, όπως τα Getty Vocabularies (AAT), Geonames, Wikidata και VIAF, μέσω του οποίου μπορούν να τεθούν πιο σύνθετες ερωτήσεις όπως πχ «Ποιοι είναι όλοι οι Γάλλοι ζωγράφοι του 18ου αιώνα με τουλάχιστο 5 έργα διαθέσιμα στη Europeana με ανοικτές άδειες».
Το API που μόλις λάνσαρε η ομάδα του SearchCulture.gr είναι το μοναδικό API για πρόσβαση σε τόσο μεγάλο όγκο πολιτιστικών δεδομένων στη χώρα, όπου τα λίγα διαθέσιμα APIs αφορούν κυρίως στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση και δημοσιονομία. Η νέα υπηρεσία του ΕΚΤ αυξάνει τη δυναμική επανάχρησης των 432.000 τεκμηρίων του SearchCulture.gr, επιτρέποντας την ενσωμάτωσή τους σε νέες, καινοτόμες υπηρεσίες μέσω εφαρμογών. Ελπίζουμε ότι το API του SearchCulture.gr θα αποτελέσει ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για τις δημιουργικές κοινότητες και τους προγραμματιστές της Ελλάδας (και όχι μόνο) για την ανάπτυξη νέων έξυπνων εφαρμογών και υπηρεσιών αξίας για την εκπαίδευση, τον πολιτιστικό τουρισμό και την επιχειρηματικότητα. Για να χρησιμοποιήσει κάποιος το API θα πρέπει να αιτηθεί ένα προσωπικό API Κλειδί μέσω της σχετικής ηλεκτρονικής φόρμας. Το βασικό URL του API είναι το εξής: https://www.searchculture.gr/aggregator/api/search.json. Μπορείτε να δοκιμάσετε το SearchCulture API αλλά και την προσπέλαση HTTP URIs αναγνωριστικών των τεκμηρίων μέσω της γραφικής διεπαφής Swagger.
Καλές δημιουργικές εφαρμογές!
Η ομάδα του SearchCulture.gr
[1] https://www.jisc.ac.uk/guides/the-advantage-of-apis#benefits , αρχική έκδοση 17-2-2012, ενημέρωση 7-2-2015
[2] Rainer Simon, Leif Isaksen, Elton Barker, Pau de Soto Cañamares. 2016. Peripleo: a Tool for Exploring Heterogeneous Data through the Dimensions of Space and Time. In Code4Lib Issue 31 (2016-01-28). ISSN 1940-5758.
September 28, 2018
