blog.openaccess.gr

Νέα μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επιβεβαιώνει ότι η Ανοικτή Πρόσβαση αποτελεί πλέον γεγονός

August 28, 2013

Μία νέα μελέτη που χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαιώνει ότι η Ανοικτή Πρόσβαση στα αποτελέσματα της έρευνας αποτελεί πλέον γεγονός.

Σύμφωνα με την τελευταία μελέτη, πάνω από το 40% των άρθρων που δημοσιεύθηκαν παγκοσμίως την περίοδο 2004-2011 σε περιοδικά με διαδικασίες αξιολόγησης, είναι σήμερα διαθέσιμα στο διαδίκτυο χάρη στην ανοικτή πρόσβαση. Το ποσοστό είναι διπλάσιο σε σχέση με τις εκτιμήσεις προηγούμενων ερευνών.

Η επίτροπος Έρευνας, Καινοτομίας και Επιστημών της ΕΕ Μόιρα Γκέγκεν-Κουίν δήλωσε σχετικά: «Τα πορίσματα της έκθεσης επισημαίνουν ότι η ανοικτή πρόσβαση αποτελεί πλέον γεγονός. Η προσβασιμότητα των αποτελεσμάτων επιστημονικών ερευνών συμβάλλει στην επιστημονική πρόοδο και ενισχύει την οικονομία μας που βασίζεται στη γνώση.»

Η έκθεση εξετάζει τη διαθεσιμότητα επιστημονικών δημοσιεύσεων σε 22 γνωστικά πεδία στις χώρες του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας, τη Βραζιλία, τον Καναδά, την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ. Σε αρκετές χώρες και κλάδους, πάνω από το 50% των επιστημονικών εργασιών είναι σήμερα προσβάσιμες δωρεάν. Η δωρεάν προσβασιμότητα των περισσότερων άρθρων έχει επιτευχθεί στους τομείς των γενικών επιστημών και της τεχνολογίας, της βιοϊατρικής έρευνας, της βιολογίας, των μαθηματικών και της στατιστικής. Οι κλάδοι στους οποίους η ανοικτή πρόσβαση είναι λιγότερο διαδεδομένη είναι οι κοινωνικές, οι ανθρωπιστικές και οι εφαρμοσμένες επιστήμες, καθώς και οι κλάδοι της μηχανολογίας και της τεχνολογίας.

Η μελέτη διενεργήθηκε από την Science-Metrix, μια εταιρεία συμβούλων που δραστηριοποιείται στον τομέα της αξιολόγησης ερευνών. Δύο ακόμη εκθέσεις της ίδιας εταιρείας δημοσιεύθηκαν ταυτόχρονα και εξετάζουν τις πολιτικές ανοικτής πρόσβασης καθώς και το ζήτημα της ανοικτής πρόσβασης στα επιστημονικά δεδομένα.

Όσον αφορά τις πολιτικές ανοικτής πρόσβασης, η έκθεση συμπεραίνει ότι οι περισσότεροι από τους 48 μεγαλύτερους χρηματοδότες επιστημονικών ερευνών κρίνουν αποδεκτές και τις δύο μορφές ανοικτής πρόσβασης: τόσο τις δημοσιεύσεις ανοικτής πρόσβασης σε περιοδικά (γνωστές ως «χρυσή» και «υβριδική» ανοικτή πρόσβαση) όσο και την αυτο-αρχειοθέτηση (γνωστή ως «πράσινη» ανοικτή πρόσβαση). Σε ποσοστό μεγαλύτερο του 75% δέχονται οι περίοδοι απαγόρευσης της πρόσβασης, δηλαδή οι περίοδοι ανάμεσα στη δημοσίευση και τη δωρεάν διάθεση του έργου, να κυμαίνονται από 6 έως 12 μήνες.

Η τρίτη έρευνα διαπιστώνει, ωστόσο, ότι σήμερα οι πολιτικές ανοικτής πρόσβασης σε επιστημονικά δεδομένα εξακολουθούν υπολείπονται των πολιτικών ανοικτής πρόσβασης σε δημοσιεύσεις. Η ανοικτή πρόσβαση στα δεδομένα ερευνών εξελίσσεται ταχύτατα σε ένα περιβάλλον όπου οι πολίτες, οι φορείς, οι κυβερνήσεις, οι μη κερδοσκοπικές οργανώσεις και οι ιδιωτικές εταιρείες συνεργάζονται για την ανάπτυξη υποδομών, προτύπων, πρωτοτύπων και επιχειρηματικών μοντέλων.

Στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020», δηλ. του χρηματοδοτικού προγράμματος της ΕΕ για την έρευνα και την καινοτομία την περίοδο 2014-2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ξεκινήσει ένα πιλοτικό σχέδιο ανοικτής πρόσβασης στα δεδομένα που συλλέγονται σε έρευνες οι οποίες χρηματοδοτούνται με πόρους του δημοσίου, χωρίς να αγνοεί τους εύλογους προβληματισμούς σχετικά με τα εμπορικά συμφέροντα, την ιδιωτικότητα και την ασφάλεια των δικαιούχων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αναδείξει την ανοικτή πρόσβαση στις επιστημονικές δημοσιεύσεις σε γενική αρχή του προγράμματος “Ορίζοντας 2020”. Από το 2014 και μετά, κάθε άρθρο που θα συντάσσεται με χρηματοδότηση του “Ορίζοντα 2020” θα πρέπει να είναι προσβάσιμο με τους εξής τρόπους:

• ο εκδότης θα φροντίζει ώστε τα άρθρα να είναι άμεσα διαθέσιμα στο διαδίκτυο («χρυσή» και «υβριδική» ανοικτή πρόσβαση), οι δε προκαταρκτικές δαπάνες δημοσίευσης θα μπορούν να επιστραφούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ή
• οι ερευνητές θα φροντίζουν ώστε τα άρθρα τους να είναι διαθέσιμα μέσω ενός αρχείου ανοικτής πρόσβασης, το αργότερο έξι μήνες (12 μήνες για τα άρθρα στους κλάδους των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών) μετά τη δημοσίευση («πράσινη» ανοικτή πρόσβαση).

Σύνδεσμοι προς τις τρεις μελέτες:

http://www.science-metrix.com/pdf/SM_EC_OA_Availability_2004-2011.pdf

http://www.science-metrix.com/pdf/SM_EC_OA_Policies.pdf

http://www.science-metrix.com/pdf/SM_EC_OA_Data.pdf

Ο ιστότοπος του προγράμματος «Ορίζοντας 2020»:

http://ec.europa.eu/research/horizon2020/index_en.cfm

Filed under: Uncategorized

Tags: ανοικτή πρόσβαση, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μελέτη ανοικτή πρόσβαση