Written by:
OA@ekt
Γνωρίζοντας ότι η πρόσβαση στο πολιτιστικό αγαθό μπορεί να λειτουργήσει εκπαιδευτικά αλλά και ψυχαγωγικά στη δύσκολη συνθήκη του περιορισμού, το ΕΚΤ εγκαινίασε μία νέα ενότητα περιεχομένου στον συσσωρευτή πολιτιστικών δεδομένων SearchCulture.gr– τις θεματικές εκθέσεις- αναδεικνύοντας ιστορίες ιδιαίτερου ενδιαφέροντος που προκύπτουν μέσα από τις συλλογές του. Στο παρόν άρθρο παρουσιάζουμε την υλοποίηση της νέας ενότητας από μία τεχνική σκοπιά.
Αφηγούμενα μια ιστορία 7 χιλιετιών, τα πάνω από 520.000 ψηφιακά τεκμήρια από 65 έγκριτους φορείς περιεχομένου τα οποία έχουν συγκεντρωθεί στο SearchCulture.gr περιλαμβάνουν φωτογραφίες, γκραβούρες, χάρτες, παρτιτούρες, αρχεία, αφίσες, καρτ ποστάλ, έντυπο και οπτικοακουστικό υλικό και καθιστούν εφικτή την ανάδειξη θεματικών μεγάλου εύρους και ενδιαφέροντος.
Οι Θεματικές Εκθέσεις είναι σύνολα τεκμηρίων που προκύπτουν από συνδυασμό των φίλτρων αναζήτησης στο συσσωρευτή και έχουν μια νοηματική συνάφεια. Αρχικά δημιουργήθηκαν 13 θεματικές εκθέσεις που περιλαμβάνουν, ανάμεσα στα άλλα, αρχειακό και φωτογραφικό υλικό των πρώτων χρόνων της μετεγκατάστασης των ελλήνων μικρασιατών προσφύγων στη νέα πατρίδα, αφίσες και αναμνηστικά από όλες τις διοργανώσεις των Ολυμπιακών Αγώνων, φωτογραφικά πορτραίτα παιδιών στις αρχές του 20ου αιώνα, δείγματα της τέχνης του κοσμήματος στο Βυζάντιο, φιγούρες του καραγκιόζη και φωτογραφικό υλικό από τις Δελφικές Γιορτές. Οι πρώτες θεματικές εκθέσεις που παρουσιάζονται καταδεικνύουν το εύρος και την ποικιλία των ιστορικών, καλλιτεχνικών, κοινωνικών και επιστημονικών θεμάτων που μπορεί ο χρήστης να διερευνήσει μέσω του SearchCulture.gr. Οι Εκθέσεις θα συνεχίσουν να εμπλουτίζονται καθώς το περιεχόμενο του SearchCulture.gr αυξάνεται και νέο ενδιαφέρον περιεχόμενο προστίθεται από φορείς.
Η επιμέλεια των Θεματικών Εκθέσεων γίνεται από τους επιστήμονες πληροφόρησης του ΕΚΤ οι οποίοι επιλέγουν ένα θέμα με βάση το ιδιαίτερο ενδιαφέρον που παρουσιάζει και την αντιπροσωπευτικότητα του περιεχομένου που συγκεντρώνεται στο SearchCulture.gr γύρω από αυτό. Για την υλοποίηση των εκθέσεων σχεδιάστηκε η παρακάτω ροή εργασίας.
Καταρχήν, η νέα λειτουργικότητα αξιοποιεί τις διαδικασίες σημασιολογικού εμπλουτισμού που έχουν προηγηθεί. Οι ψηφιακές συλλογές που συγκεντρώνονται στο SearchCulture.gr είναι τεκμηριωμένες με πολύ ετερογενή τρόπο. Τα πρωτότυπα δεδομένα των φορέων αντιστοιχίζονται σε ένα ενιαίο πρότυπο μεταδεδομένων (ESE) και αποθηκεύονται στο μοντέλο EDM της Europeana. Στη συνέχεια υλοποιούνται διαδικασίες κανονικοποίησης και ομογενοποίησης των δεδομένων που συγκεντρώνονται στο SearchCulture.gr όσον αφορά τις χρονολογίες και τις χρονικές περιόδους και τους τύπους του υλικού. Αυτό σημαίνει ότι όλες οι χρονικές τιμές, όπως π.χ. “3ος αι π.Χ.” και “300 π.Χ” μεταφράζονται συντακτικά σε ενιαίες τιμές και ταυτίζονται σημασιολογικά. Στη συνέχεια ακολουθεί σημασιολογικός εμπλουτισμός του περιεχομένου ο οποίος βασίζεται στα ελεγχόμενα λεξιλογια που έχουν αναπτυχθεί ως προς τους τύπους τεκμηρίων, τις ιστορικές περιόδους και τις χρονολογίες καθώς και τις θεματικές επικεφαλίδες. Χάρη σε αυτά τα λεξιλόγια, και με τη χρήση πρότυπων εργαλείων που έχει αναπτύξει για το σκοπό αυτό η ομάδα του SearchCulture.gr, διασυνδέεται το σύνολο του υλικού του SearchCulture.gr και καθίσταται εφικτή η πλοήγηση στο σύνολο του περιεχομένου καθώς και η αναζήτηση με βάση πολλαπλά σημασιολογικά κριτήρια και φίλτρα.
Σε συνέχεια αυτού, στο υποσύστημα διαχείρισης του συσσωρευτή δημιουργήθηκε για τους ειδικούς πληροφόρησης, φόρμα δημιουργίας θεματικής έκθεσης, με εξελιγμένες δυνατότητες πραγματοποίησης σύνθετων αναζητήσεων, εισαγωγής περιγραφικού κειμένου, προεπισκόπησης περιεχομένου και αναζήτησης μέσα στην κάθε Θεματική.
Το αποτέλεσμα λειτουργεί ως μια εικονική έκθεση που φιλοξενείται μέσα στο “χώρο” του SearchCulture, στην οποία μπορεί να περιηγηθεί ο επισκέπτης, μαθαίνοντας εν συντομία πληροφορίες για το εν λόγω θέμα. Αξιοποιείται με αυτόν τον τρόπο η δυναμική του συσσωρευτή πολιτιστικών δεδομένων, η οποία βασίζεται στη συγκέντρωση ενός ικανού όγκου περιεχομένου για να επιτρέπονται πολλές και διαφορετικές διασυνδέσεις ετερόκλητου περιεχομένου το οποίο προέρχεται από τις διαφορετικές συλλογές των φορέων που το διαθέτουν. Η συνύπαρξη μουσείων, αρχείων, πινακοθηκών και ψηφιακών συλλογών φορέων στο συσσωρευτή, καθιστά δυνατή την ενιαία αναζήτηση στον ψηφιακό δημόσιο χώρο του πολιτισμού αυξάνοντας την επισκεψιμότητα, προσφέροντας ευκολία χρήσης και αξιοποιώντας την προγενέστερη δουλειά σημασιολογικής επεξεργασίας που εφαρμόστηκε στο περιεχόμενο του συσσωρευτή.
Η νέα αυτή ενότητα περιεχομένου είναι ιδιαίτερα χρήσιμη τόσο για τους ερευνητές, όσο και για τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές που αναζητούν έγκριτο περιεχόμενο και είναι οργανωμένο με τρόπο που να μπορεί να αξιοποιηθεί εύκολα σε μία εκπαιδευτική διαδικασία. Αλλά και οποιοσδήποτε χρήστης επισκεφθεί το SearchCulture.gr μπορεί να εμπνευστεί από τις προτεινόμενες θεματικές και στη συνέχεια να ανακαλύψει τα δικά του ειδικά πεδία ενδιαφέροντος αξιοποιώντας τα πολλαπλά κριτήρια αναζήτησης, πλοήγησης και τα φίλτρα επιμερισμού των αποτελεσμάτων του SearchCulture.gr που δίνουν στους χρήστες τη δυνατότητα να πειραματιστούν και να δημιουργήσουν τις δικές τους εκθέσεις. Επαυξάνοντας τη δημόσια αξία των πολιτιστικών δεδομένων στο διαδίκτυο, ο συσσωρευτής SearchCulture θα συνεχίσει να διερευνά και να προτείνει στο κοινό τρόπους δημιουργικής εμπλοκής και εκπαιδευτικής αξιοποίησής τους.
Μάθετε περισσότερα για τις Θεματικές Εκθέσεις του SearchCulture.gr
Υπηρεσία σημασιολογικού εμπλουτισμού του ΕΚΤ
April 21, 2020
Written by:
OA@ekt
Είναι δεδομένο ότι εξαιτίας της παγκόσμιας εξάπλωσης του κορονοϊού, και των αυστηρών μέτρων που έχουν επιβληθεί στην προσπάθεια περιορισμού των κρουσμάτων και των θυμάτων, βιώνουμε τις τελευταίες εβδομάδες μία κατάσταση χωρίς προηγούμενο για τις γενιές που γεννήθηκαν μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, οι συνολικές προεκτάσεις της οποίας δεν έχουν ακόμα διαφανεί πλήρως.
Οι πολιτιστικοί φορείς, τα μουσεία, οι βιβλιοθήκες, τα θέατρα, οι κινηματογράφοι, οι πινακοθήκες, ως σημαντικοί χώροι συνάθροισης και αλληλεπαφής ανθρώπων, ήταν από τους πρώτους χώρους που έκλεισαν με το ξέσπασμα του κορονοϊού. Στο παρόν άρθρο επιχειρούμε να σταχυολογήσουμε κάποιες πρώτες αρχικές θετικές επιπτώσεις και προκλήσεις που διαφαίνονται από τον αντίκτυπο της πανδημίας στον πολιτιστικό χώρο διεθνώς. Όπως υποστηρίζεται, η πανδημία ίσως αποδειχθεί ο μεγαλύτερος επιταχυντής της ψηφιακής μετάβασης των πολιτιστικών οργανισμών ως τώρα.
Πρώτες θετικές επιπτώσεις
Ο πρώτος θετικός αντίκτυπος της καραντίνας είναι ότι η πρόσβαση σε ποιοτικό ψηφιακό πολιτιστικό και επιστημονικό περιεχόμενο εκτινάχθηκε. Καταρχήν παρατηρείται μία σημαντική αύξηση της επισκεψιμότητας των διαθέσιμων ψηφιακών συλλογών των πολιτιστικών φορέων. Ο κόσμος αναζητά πολιτιστικό περιεχόμενο για ψυχαγωγία, για χρήση σε εκπαιδευτικά πλαίσια και για δημιουργική ενασχόληση.
Με τις πόρτες κλειστές, οι πολιτιστικοί φορείς κατέφυγαν στις εφαρμογές που είχαν αναπτύξει το προηγούμενο διάστημα για την προσφορά απομακρυσμένης πρόσβασης στις συλλογές τους αναδεικνύοντας τους εναλλακτικούς τρόπους πρόσβασης σε αυτές: ψηφιακά αποθετήρια, εκπαιδευτικές εφαρμογές, διαδραστικές εκθέσεις και εικονικές περιηγήσεις, 360 πανοράματα, κλπ. Σύμφωνα με την έρευνα που πραγματοποίησε το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Οργανώσεων Μουσείων ΝΕΜΟ 40% των μουσείων παρατήρησαν αύξηση στις επισκέψεις στις διαδικτυακές πλατφόρμες τους από τότε που έκλεισαν, εκ των οποίων το 38% δηλώνει αύξηση πάνω από 50% και ένα 13% αύξηση πάνω από 500% ανά εβδομάδα. Η συντριπτική πλειοψηφία έχει αυξήσει τη δράση του στα κοινωνικά δίκτυα. Το μουσείο του Πράδο παρατήρησε αύξηση της επισκεψιμότητας του ιστοχώρου του κατά 258% μέσα σε δύο εβδομάδες. Προβάδισμα έχουν φυσικά οι πολιτιστικοί φορείς οι οποίοι είχαν επενδύσει στην ψηφιοποίηση των συλλογών τους κατά τα προηγούμενα χρόνια.
Το κοινό αγκάλιασε τις πρωτοβουλίες των πολιτιστικών φορέων στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης γεγονός που καταδεικνύει ότι η τέχνη προσφέρει αστείρευτη πηγή έμπνευσης, ανακούφισης, στοχασμού, δημιουργικότητας ακόμη και παιχνιδιού. Καμπάνιες αναπαράστασης έργων τέχνης στα κοινωνικά δίκτυα όπως το #MuseumFromHome, #ΑrtAtΗomeChallenge και το #MuseumsAndChill “σκηνοθετούνται” κατ’οίκον με ό,τι αντικείμενα μπορεί να ανασύρει ο καθένας από τον περιβάλλοντα χώρο του. Οι καμπάνιες #StayAtHomeReadABook και #NationalShelfService κρατούν συντροφιά στους αναγνώστες με προτεινόμενα βιβλία και εικονικές συζητήσεις μεταξύ βιβλιοφάγων.
Χωρίς προηγούμενο είναι η τεράστια ανταπόκριση συμπαράστασης από τους φορείς σύγχρονου πολιτισμού, κυρίως από τις παραστατικές τέχνες, που για πρώτη φορά δημοσίευσαν ηχογραφημένο και βιντεοσκοπημένο υλικό ανοικτά, έστω και για περιορισμένο χρονικό διάστημα, όπως η Metropolitan Opera, και πιο κοντά μας, μια σειρά από ελληνικά θέατρα. Οι παραστάσεις που υπόκεινται σε καθεστώς πνευματικής ιδιοκτησίας πολύ δύσκολα, υπό κανονικές συνθήκες, διανέμονται ανοικτά. Μέσα από αφιερώματα στον τύπο και το διαμοιρασμό στα κοινωνικά δίκτυα, οι πρωτοβουλίες αυτές βρήκαν εξαιρετική απήχηση στο κοινό. Με όρους μάρκετινγκ, το πρεστίζ και η αναγνωρισιμότητα των φορέων αυτών ενισχύθηκε σημαντικά.
Οι κρίσιμες συνθήκες, τα κλειστά σχολεία και οι κλειστές βιβλιοθήκες οδήγησαν το Internet Archive στην Αμερική να δημιουργήσει την Εθνική Βιβλιοθήκη Εκτάκτου Ανάγκης (National Emergency Library). Αξιοποιώντας το δόγμα της Δίκαιης Χρήσης (Fair Use)- μία εξαίρεση στο καθεστώς της Πνευματικής Ιδιοκτησίας στο αμερικανικό δίκαιο, που προτάσσει το δικαίωμα του χρήστη στην πρόσβαση σε προστατευόμενο υλικό σε εξαιρετικές περιπτώσεις- το Internet Archive αφαίρεσε προσωρινά και ως τη λήξη της κρίσης τους περιορισμούς στην πρόσβαση σε 1,4 εκ. ηλεκτρονικούς τίτλους που καθιστά διαθέσιμους για ελεύθερο δανεισμό, εξυπηρετώντας κατ’αυτό τον τρόπο τις ανάγκες της κατ’οίκον εκπαίδευσης και έρευνας. Το ίδιο πνεύμα αναγκαιότητας λήψης μέτρων που θα ανταποκρίνονται στις επιτακτικές ανάγκες των πολιτών αντανακλούν οι επιστολές ενώσεων πολιτών, πολιτιστικών και ακαδημαϊκών φορέων προς το Διεθνή Οργανισμό για την Πνευματική Ιδιοκτησία (WIPO) και τους θεσμικούς παράγοντες στην Ε.Ε.
Η πανδημία επιταχύνει την ψηφιακή μετάβαση και όσον αφορά την επαγγελματική κατάρτιση και τις δεξιότητες των εργαζόμενων στον πολιτισμό. Είμαστε ίσως τυχεροί που στην εποχή μας έχουμε μία ανεξάντλητη επιλογή από εργαλεία και πλατφόρμες για απομακρυσμένη συνεργασία και μάθηση. Οι πολιτιστικοί οργανισμοί πειραματίζονται με νέες μορφές διοργάνωσης συνεδρίων όπως στο twitter (π.χ. #DHgoesVIRAL). Ένα από τα μεγαλύτερα διεθνή συνέδρια στον κόσμο στον χώρο του ψηφιακού πολιτισμού- το Museums and the Web στις Η.Π.Α. μέσα σε μόλις δύο εβδομάδες μετέφερε το σύνολο των συνεδριών του στο εικονικό περιβάλλον Second Life και στην πλατφόρμα τηλε-εργασίας Microsoft Teams. Ατελείωτη είναι η προσφορά webinars πάνω σε κάθε αντικείμενο επαγγελματικού ενδιαφέροντος ενώ μία ενδιαφέρουσα σειρά από webinars του ΟΑΣΑ επιχειρεί να διερευνήσει συγκεκριμένα τις επιπτώσεις της παρούσας κρίσης στους πολιτιστικούς οργανισμούς και τις δημιουργικές βιομηχανίες.
Υπάρχει αναμφίβολα και η μελανή πλευρά σε όλο αυτό. Με τις πόρτες τους κλειστές, οι πολιτιστικοί φορείς ήδη αντιμετωπίζουν τεράστιες απώλειες εσόδων, ιδιαίτερα ζημιογόνες για εκείνους οι οποίοι εξαρτώνται από τα έσοδα εισιτηρίων και την επισκεψιμότητα του κοινού για την επιβίωσή τους. Από μεγάλους οργανισμούς του χώρου (Culture Action Europe, NEMO) γίνονται προσπάθειες καταγραφής των επιπτώσεων και τεκμηρίωσης των μέτρων που λαμβάνονται (Compendium of Cultural Policies, Wikipedia) ως αντιστάθμισμα από τους θεσμικούς παράγοντες ενώ έκκληση έχουν απευθύνει για τη λήψη μέτρων ενίσχυσης το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων και το Culture Action Europe.
Στη χώρα μας βρίσκονται σε εξέλιξη έρευνα και δράσεις για την ενίσχυση του ψηφιακού πολιτισμού από το ΥΠΠΟΑ και η Ψηφιακή Βίβλος που σχεδιάζεται από το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης αναμένεται να στηρίξει στο επόμενο διάστημα καίριους τομείς της ψηφιακής μετάβασης του πολιτιστικού τομέα.
Είναι πολύ νωρίς ακόμη για να έχουμε πλήρη εικόνα των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων της πανδημίας στα επιχειρησιακά μοντέλα, στον τρόπο εργασίας και στους νέους τρόπους εμπλοκής των κοινοτήτων ενδιαφέροντος στον πολιτιστικό χώρο. Χωρίς αμφιβολία, η ανάγκη για πρόσβαση σε περισσότερο, ποιοτικό ψηφιακό περιεχόμενο δικαιολογεί την εντατικοποίηση της ψηφιοποίησης του πολιτιστικού αποθέματος.
Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης έχει από καιρό ανοίξει το διάλογο για τη διαμόρφωση ενός Ψηφιακού Δημόσιου Χώρου στον πολιτισμό αναδεικνύοντας τη σημασία της διαμόρφωσης βιώσιμων στρατηγικών στον ψηφιακό πολιτισμό που θα λαμβάνουν υπόψη την μακροχρόνια ψηφιακή διατήρησή του, την εμπλοκή των κοινοτήτων ενδιαφέροντος στο σχεδιασμό των ψηφιακών υπηρεσιών, την υιοθέτηση κοινών προτύπων και προδιαγραφών καθώς και κατάλληλων αδειών που θα επιτρέπουν την πλήρη αξιοποίησή του στην έρευνα, την εκπαίδευση και την παραγωγή αξίας. Μέσα από την υλοποίηση των εθνικών υποδομών του, όπως τον συσσωρευτή πολιτιστικών δεδομένων SearchCulture.gr πρωτοστατεί δυναμικά και εμπράγματα στην προβολή και τη βιωσιμότητα του ελληνικού ψηφιακού πολιτισμού.
April 16, 2020
Written by:
OA@ekt
Η ευρωπαϊκή ερευνητική υποδομή OPERAS (open scholarly communication in the European research area for social sciences and humanities) υποστηρίζει την ανοικτή επιστημονική επικοινωνία στους τομείς των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών (ΑΚΕ). Με στόχο την καλύτερη κατανόηση των πρακτικών και των αναγκών της ερευνητικής κοινότητας για την ανάπτυξη των υπηρεσιών που θα προσφέρει η ερευνητική υποδομή, το OPERAS διεξάγει έρευνα για την ανάδειξη και κατανόηση των πρακτικών και των ζητημάτων που αφορούν την ανοικτή επιστημονική επικοινωνία στις ΑΚΕ. Πιο συγκεκριμένα, η έρευνα θα εστιάσει στις ακόλουθες πτυχές της επιστημονικής επικοινωνίας:
- Δημοσίευση και διάχυση των ερευνητικών αποτελεσμάτων
- Οργάνωση του υλικού, συγγραφή και ανάπτυξη συνεργασιών
- Αναζήτηση και πρόσβαση
Με την ολοκλήρωση της έρευνας μπορείτε να λάβετε μέρος στην κλήρωση που οργανώνει το OPERAS και να διεκδικήσετε βιβλίο της επιλογής από τον κατάλογο του AUEP.
Η έρευνα είναι διαθέσιμη εδώ
Περισσότερα για το OPERAS μπορείτε να βρείτε εδώ
March 10, 2020
Written by:
OA@ekt
Πολύ πριν παρουσιαστεί η δυνατότητα απασχόλησης από το σπίτι, η οικιακή εργασία ήταν καθημερινότητα για μια μεγάλη κοινωνική ομάδα, τις γυναίκες. Μη αμειβόμενη και χωρίς αναγνώριση, η εργασία στο σπίτι ακόμη και σήμερα θεωρείται ως «γυναικεία υπόθεση». Με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας 2020, η ανάρτηση της Larissa Borck από το Σουηδικό Συμβούλιο Εθνικής Κληρονομιάς στο blog της Europeana εξετάζει την ιστορία της γυναικείας εργασίας στην Ευρώπη, με στόχο να αναδείξει τις αιτίες για την ανισότητα των φύλων στον εργασιακό χώρο.
Στην ιστορία της εργασίας, υπάρχει συχνά μια μεροληπτική στάση η οποία αναδεικνύει την ανδρική εργασία έναντι της γυναικείας. Οι γυναίκες ιστορικά απεικονίζονται ως νοικοκυρές, απασχολούμενες με οικοτεχνίες ή μητέρες, γεγονός που για ορισμένες ευρωπαϊκές κοινωνίες και ειδικά τις πλούσιες ελίτ είναι πραγματικότητα. Όμως η πλειοψηφία του ευρωπαϊκού πληθυσμού, τουλάχιστο μέχρι τη βιομηχανική επανάσταση, είναι γεωργοί και οι γυναίκες συμμετέχουν στις αγροτικές εργασίες εξίσου με τους άνδρες.
Η βιομηχανική επανάσταση αλλάζει σημαντικά την επαγγελματική ζωή των γυναικών. Η έμμισθη εργασία σε βάρδιες και σε χώρους όπως εργοστάσια, γραφεία ή καταστήματα γίνεται μέρος της σύγχρονης ζωής. Νέες, άγαμες ή εργαζόμενες γυναίκες μετακομίζουν στις πόλεις για να εργαστούν στις αναπτυσσόμενες βιομηχανίες. Η εκπαίδευση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο για την ένταξη των γυναικών στο εργατικό δυναμικό, με ένα ολοένα και αυξανόμενο ποσοστό κοριτσιών να πηγαίνουν σχολείο κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα.
Λόγω των χαμηλότερων μισθών και της έλλειψης συνδικαλισμού, οι εργοδότες συχνά θεωρούν τις γυναίκες ως μια καλή λύση για φτηνή εργασία. Ταυτόχρονα, οι γυναίκες εργάζονται και από τα σπίτια τους, για παράδειγμα με παραγγελίες, όπου πληρώνονται μόνο για κάθε ολοκληρωμένο κομμάτι ή για συναρμολόγηση, όπως π.χ. χάλκινων πηνίων.
Έτσι, οι γυναίκες φορτώνονται διπλή εργασία: από τη μια πρέπει να φροντίζουν τα παιδιά, τα ηλικιωμένα μέλη της οικογένειας και το νοικοκυριό – μη αμειβόμενη εργασία η οποία λαμβάνει χώρα αόρατα, σε ιδιωτικούς χώρους. Από την άλλη συμβάλλουν στο εισόδημα της οικογένειας με την αμειβόμενη εργασία τους. Δεδομένου ότι αυτές οι πρώτες θέσεις εργασίας στο σπίτι ή με μερική απασχόληση είναι περιστασιακές ή ακόμη και παράνομες, τα υπάρχοντα αρχεία για τη γυναικεία εργασία δεν είναι τόσο αξιόπιστα και καλά τεκμηριωμένα όσο είναι τα αντίστοιχα αρχεία για την ανδρική.
Μέχρις ότου η βιομηχανική, αστική εργασία γίνει καθημερινότητα, μόνον οι άντρες φέρνουν χρήματα στο σπίτι. Παραδόξως, καθώς περισσότερες γυναίκες εισέρχονται στο εργατικό δυναμικό, το πρότυπο της γυναίκας-νοικοκυράς ισχυροποιείται, σε αντίποδα των ανδρών. Η παντρεμένη γυναίκα, νοικοκυρά και μάνα, η οποία δεν εργάζεται με αμοιβή, γίνεται το κοινωνικό ιδεώδες – αν και οι περισσότερες γυναικείες βιογραφίες της εποχής παρουσιάζουν διαφορετικά πρότυπα.
Με τη ρύθμιση των ωρών εργασίας των γυναικών και των ανηλίκων και την απαγόρευση των πολύ επικίνδυνων καθηκόντων, ο ρόλος των ανδρών ως μοναδικών «κουβαλητών» σε ένα σπίτι εδραιώνεται σταδιακά κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα.
Στην αρχή του 20ουαιώνα, οι ιδεολογίες αυτές θεωρούνται φυσιολογικές: οι γυναίκες είναι το «άλλο» φύλο, ασθενέστερο και λεπτεπίλεπτο, με έμφυτες ικανότητες στην παροχή φροντίδας. Ως μητέρες και σύζυγοι, η ιδιωτική σφαίρα του σπιτιού είναι ο τομέας τους– η δημόσια σφαίρα ανήκει στους άνδρες.
Οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι δημιουργούν την ανάγκη για τις γυναίκες να εργαστούν, παρόλο που ακόμα είναι νωρίς να μιλάμε για πλήρη χειραφέτηση. Οι θέσεις εργασίας σε προσωρινά εργοστάσια για όπλα ή άλλα απαραίτητα στα πεδία της μάχης σημαίνουν επικίνδυνες συνθήκες εργασίας και χαμηλούς μισθούς. Στην Αγγλία ο γυναικείος «στρατός της γης» (Women’s Land Army) αναλαμβάνει αγροτικές εργασίες στον Πρώτο και τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Στη Γαλλία, λόγω του μεγάλου αριθμού εργατριών στα εργοστάσια όπλων, οι εργάτριες ονομάζονται «Munitionnettes» (από τη λέξη munitions, που σημαίνει πυρομαχικά) και «Obusettes» (από τη λέξη obus=οβίδα).
Μετά τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους όμως, η θητεία των γυναικών γρήγορα γίνεται ανάμνηση -οι άνδρες επιστρέφουν για δουλειά.
Με το πέρας του πολέμου, η κατάσταση για τις γυναίκες στη Δυτική και Ανατολική Ευρώπη διαφοροποιείται. Ενώ σε ορισμένες χώρες, όπως στη Γερμανία, επικρατεί ένα κύμα συντηρητισμού, όπου οι γυναίκες αναμένονται να αναλάβουν ρόλους ως νοικοκυρές και μητέρες, υπάρχει και ένα προοδευτικό κίνημα, π.χ. στις Σκανδιναβικές χώρες, με γυναίκες να εισέρχονται στην εργασία με όλο και περισσότερο ίδια δικαιώματα. Επίσης και στα νέα πολιτικά συστήματα στην Ανατολική Ευρώπη οι γυναίκες είναι τυπικά ίσες με τους άνδρες και εργάζονται σε αμειβόμενη απασχόληση.
Σε όλες τις περιπτώσεις όμως, η οικογενειακή εστία εξακολουθεί να θεωρείται ως τομέας των γυναικών με αποκλειστικότητα σε όλα τα οικιακά καθήκοντα, από την ανατροφή των παιδιών, μέχρι την καθαριότητα και τη μαγειρική. Οι γυναίκες συνεχίζουν να κουβαλάν το διπλό βάρος – κάνοντας δουλειά αμειβόμενη και μη, ορατή και αόρατη.
Λόγω της δύσκολης εργασιακής κληρονομιάς για τις γυναίκες, ακόμη και σήμερα, εξακολουθούν να υπάρχουν εντυπωσιακές ανισότητες στο χώρο εργασίας. Το 2018, οι γυναίκες στην ΕΕ βγάζουν κατά μέσο όρο 16% λιγότερο από τους άνδρες, και εάν συμπεριλάβουμε και την οικιακή μη-αμειβόμενη εργασία, εργάζονται έξι ώρες περισσότερο από αυτούς. Περισσότερες από τις μισές γυναίκες έχουν υποστεί παρενόχληση στο χώρο εργασίας ή σεξουαλική βία. Το 73% των Ευρωπαίων λέει ότι οι γυναίκες περνούν περισσότερο χρόνο κάνοντας οικοκυρική και φροντίζοντας παιδιά ή γέρους απ’ ό, τι οι άνδρες. Οι γυναίκες παίρνουν λιγότερες προαγωγές στη δουλειά, εν μέρει επειδή τείνουν να παίρνουν άδεια για να φροντίσουν τα παιδιά τους ή άλλα μέλη της οικογένειας. Λόγω αυτής της διά βίου διάκρισης λόγω φύλου, οι γυναίκες αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανέχειας στην τρίτη ηλικία, λαμβάνοντας συντάξεις που είναι κατά ένα τρίτο μικρότερες από τους άνδρες.
Αν και έχουν αλλάξει πολλά για τις γυναίκες στην εργασία, υπάρχουν ακόμη πολλά που πρέπει να γίνουν για να επιτευχθεί ισότητα στην εργασία, στο σπίτι και στην κοινωνία.
Η ανάρτηση της Larissa Borck από το Σουηδικό Συμβούλιο Εθνικής Κληρονομιάς δημοσιεύτηκε στο πλαίσιο ενός αφιερώματος στην εργασία στην Ευρώπη για το έργο Europeana Common Culture στο οποίο το ΕΚΤ συμμετέχει ως διαπιστευμένος εθνικός συσσωρευτής με το SearchCulture.gr. Δείτε το αρχικό άρθρο στα αγγλικά εδώ.
Το ΕΚΤ συμμετέχει σε σημαντικά ευρωπαϊκά έργα τα οποία στοχεύουν στην ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στην έρευνα και την καινοτομία, όπως είναι το έργο EMPOWA και το GENDERACTION.
March 9, 2020
Written by:
OA@ekt
“Οι θησαυροί του Smithsonian σου ανήκουν. Τώρα μπορείς να τους κατεβάσεις, να τους τροποποιήσεις, να κάνεις οποιαδήποτε χρήση και να τη μοιραστείς χρησιμοποιώντας το #SmithsonianOpenAccess, δωρεάν, χωρίς κανένα περιορισμό”.
Με αυτή τη δήλωση, στις 25 Φεβρουαρίου, το Smithsonian ίσως ο μεγαλύτερος και ιστορικότερος πολιτιστικός φορέας των ΗΠΑ, ανακοίνωσε στο Twitter την ενεργή αφιέρωση στο Δημόσιο Τομέα (Public Domain) 2,8εκ ψηφιακών αναπαραγωγών από τις συλλογές του προκαλώντας μια ευχάριστη έκρηξη στο χώρο της Ανοικτής Πρόσβασης στο επιστημονικό και πολιτιστικό περιεχόμενο.
Το Smithsonian ιδρύθηκε πριν από 174 χρόνια και είναι ένα σύμπλεγμα που περιλαμβάνει 19 μουσεία, 9 ερευνητικά κέντρα, βιβλιοθήκες, αρχεία και έναν ζωολογικό κήπο. Στις μοναδικής αξίας συλλογές του περιλαμβάνονται πάνω από από 155εκ. τεκμήρια. “Το να αποτελούμε μία σημαντική πηγή για τον κόσμο που μαθαίνει παγκοσμίως είναι κεντρικό στην αποστολή μας” δηλώνει η ελληνοαμερικανίδα Effie Kapsalis, που ηγήθηκε της πρωτοβουλίας. “Δεν μπορούμε να φανταστούμε τι θα κάνει ο κόσμος με τις συλλογές. Είμαστε έτοιμοι να εκπλαγούμε.” Για το λόγο αυτό, το Smithsonian ενθαρρύνει τον κόσμο να διαμοιράζεται και να επικοινωνεί τις δημιουργίες που φτιάχνει χρησιμοποιώντας το hashtag #SmithsonianOpenAccess.
Πρόκειται για μία διαδικασία που ωρίμασε αργά σε βάθος δεκαετίας και που πρώτος την είχε οραματιστεί το 2010 ο Michael Edson, τότε διευθυντής Νέων Μέσων στο Smithsonian. H διαδικασία συνοδεύτηκε από μεθοδευμένες κινήσεις που οδήγησαν στην ολοκληρωμένη ψηφιακή στρατηγική του φορέα στο πλαίσιο της οποίας εντάσσεται και η συγκεκριμένη απόφαση. Στο παρόν άρθρο θα αναφερθούμε σε μία παλαιότερη έρευνα που διεξήγαγε η κα Kapsalis το 2016 και που προσέφερε χρήσιμα δεδομένα που οδήγησαν στη λήψη αυτής της απόφασης. Πρόκειται για την έρευνα με τίτλο “Οι επιπτώσεις των πολιτικών της Ανοικτής Πρόσβασης στις Πινακοθήκες, τις Βιβλιοθήκες, τα Μουσεία και τα Αρχεία”, η οποία περιλαμβάνει 12 μελέτες περίπτωσης που βασίστηκαν σε συνεντεύξεις και ερωτηματολόγια σε μεγάλα μουσεία των ΗΠΑ και της Μ. Βρετανίας, τα οποία είχαν υιοθετήσει πολιτική Ανοικτής Πρόσβασης, όπως το Cooper Hewitt, το Smithsonian Design Museum, το Dallas Museum of Art και το Ίδρυμα Getty. Η έρευνα είχε ως στόχο να αποτυπώσει την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων από τους ίδιους τους φορείς σε σχέση και με τις αρχικές προσδοκίες και τους φόβους τους.
Για το σκοπό της έρευνας η κα Kapsalis βασίστηκε στον ορισμό του Open Knowledge Foundation: Ανοικτή Πρόσβαση στα δεδομένα και το περιεχόμενο σημαίνει ότι οποιοσδήποτε μπορεί ελεύθερα να τα χρησιμοποιεί, να τα τροποποιεί και να τα διαμοιράζεται για οποιονδήποτε σκοπό, με μόνη εξαίρεση ίσως, την προϋπόθεση της αναφοράς στην πηγή. Οι πολιτιστικοί φορείς που συμμετείχαν στην έρευνα είχαν διαθέσει στο δικό τους ιστοχώρο ή σε σχετικές πλατφόρμες όπως το Flickr Commons και τo Wikimedia Commons, μέρος ή το σύνολο της συλλογής τους που ανήκε στο Δημόσιο Τομέα (Public Domain), ή για την οποία είχαν δηλαδή λήξει τα δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας, με μία δήλωση Παγκόσμια Εκχώρηση ως Κοινό Κτήμα (CC0 1.0) ή το Σήμα Δημόσιου Τομέα 1.0.
Στη μελέτη η Kapsalis διατρέχει εν συντομία διάφορες σημαντικές πρωτοβουλίες-σταθμούς οι οποίες μεσολάβησαν από πολιτιστικούς φορείς, και οι οποίες συντέλεσαν στο να καλλιεργηθεί και να ενδυναμωθεί ένα κίνημα “ανοικτότητας”, γνωστό πλέον και ως OpenGLAM (από τα αρχικά του Galleries, Libraries, Archives, Museums), από το οποίο εμπνεύστηκε και το Smithsonian.
To 2014 η Εθνική Πινακοθήκη των Η.Π.Α. είχε δημοσιεύσει 35.000 ψηφιακές αναπαραγωγές έργων τέχνης από τις συλλογές της στον ιστοχώρο της αναγνωρίζοντας ότι η κίνηση αυτή είναι η φυσική προέκταση του σκοπού της “να υπηρετεί τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, στο πλαίσιο του εθνικού της ρόλου να συλλέγει, να διατηρεί, να εκθέτει και να καλλιεργεί την κατανόηση των έργων τέχνης σύμφωνα με τις βέλτιστες μουσειακές και επιστημονικές πρακτικές.” Το 2016 η Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης επίσης δημοσίευσε 187.000 εικόνες σε πολύ υψηλή ανάλυση, για χρήση χωρίς κανένα περιορισμό και λήψη άδειας.
Η μελέτη του Smithsonian αναφέρεται ακόμη και σε μία σειρά από πρωτοβουλίες στον χώρο της Ανοικτής Πρόσβασης στην Επιστήμη και τα Δημόσια Δεδομένα, της τότε κυβέρνησης Μπάρακ Ομπάμα η οποία νομοθέτησε την υποχρεωτική διάθεση χωρίς περιορισμούς του συνόλου των δεδομένων που παράγονται από ομοσπονδιακούς φορείς χωρίς περιορισμούς, στην υψηλότερη δυνατή ανάλυση και σε μηχαναγνώσιμη μορφή.
Την Ανοικτή Πρόσβαση υποστήριξαν και πολλοί ιδιώτες χρηματοδότες στην Αμερική, οι οποίοι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη υλοποίησης έργων στον πολιτισμό, την έρευνα και την εκπαίδευση, όπως το Ίδρυμα Bill & Melinda Gates, το Ίδρυμα Ford και το William & Flora Hewlett, οι οποίοι υιοθέτησαν πολιτική υποχρεωτικής Ανοικτής Πρόσβασης στα έργα που χρηματοδοτούν. Οι όροι π.χ. που θέτει το Ίδρυμα Gates, ανάμεσα στα άλλα, είναι, ότι οι δημοσιεύσεις πρέπει να κατατίθενται σε δημόσια αποθετήρια, να είναι αναζητήσιμες διαδικτυακά και να υιοθετούν άδειες χρήσης Creative Commons Αναφορά στο Δημιουργό. Παρόμοιοι είναι και οι όροι του Andrew Mellon Foundation που έχει πραγματοποιήσει πολύ μεγάλες δωρεές στο Smithsonian για την ψηφιοποίηση των συλλογών του.
Μία σημαντική παράμετρος στην οποία εστιάζει η μελέτη είναι το κατά πόσο η διάθεση των συλλογών των πολιτιστικών φορέων στη μέγιστη ανάλυση με Ανοικτή Πρόσβαση είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση των εσόδων των φορέων από τις πωλήσεις ψηφιακών αναπαραγωγών. Η έρευνα της Kapsalis καταλήγει στα ίδια συμπεράσματα στα οποία κατέληγε και η παλαιότερη έρευνα που είχε χρηματοδοτηθεί από το Mellon Foundation το 2004 “Τα Μοντέλα Κοστολόγησης των Αναπαραγωγών και η Αδειοδοτική Πολιτική για Ψηφιακές Εικόνες στα Αμερικανικά Μουσεία Τέχνης” ότι: “κανένα από τα μουσεία τα οποία συμμετείχαν δεν πραγματοποιούσε ουσιαστικά κέρδη έναντι των εξόδων…όλοι ισχυρίστηκαν ότι θα ήθελαν να αποσβαίνουν τα κόστη αλλά σχεδόν κανείς δεν ισχυρίστηκε ότι το έχει καταφέρει. Οι εσωτερικές διαδικασίες ανέρχονται στο 50-75% (του κόστους) της διαδικασίας παροχής της υπηρεσίας (της διάθεσης των αναπαραγωγών), κόστος το οποίο δεν χρεώνεται…ακόμη και τα μουσεία που δήλωσαν ότι ανακτούν το σύνολο του κόστους, σε γενικές γραμμές, δεν λάμβαναν υπόψη το σύνολο του κόστους μισθοδοσίας για τα διαχειριστικά κόστη ενώ πολλοί είχαν αποκτήσει τα σχετικά μηχανήματα με ξεχωριστή χρηματοδότηση και άρα ο εξοπλισμός και πάλι δεν ήταν μία μονάδα κόστους που λαμβανόταν υπόψη σε σχέση με την κοστολόγηση της παροχής της υπηρεσίας αναπαραγωγής.”
Από την άλλη, οι πολιτιστικοί φορείς αναγνωρίζουν ότι η μετάβαση στην Ανοικτή Πρόσβαση στις συλλογές τους επέφερε πολλαπλά άλλα άμεσα και έμμεσα οικονομικά οφέλη. Η Lizzy Jongma αναφερόμενη στην ανοικτή δημοσίευση στη μέγιστη ανάλυση της συλλογής του Βασιλικού Μουσείου της Ολλανδίας, η οποία συνοδεύτηκε από μία ισχυρή καμπάνια μάρκετιγνκ δηλώνει ότι η πρωτοβουλία ενίσχυσε εξαιρετικά την αναγνωρισιμότητα και το brand του Μουσείου, γεγονός που με τη σειρά του έφερε μία σειρά από επωφελείς συνεργασίες με μεγάλες εταιρίες όπως τη Heineken.
Τα οφέλη και οι κίνδυνοι που αναγνωρίζουν οι πολιτιστικοί φορείς, βασισμένα στην εμπειρία τους, από την ανοικτή, χωρίς περιορισμούς δημοσίευση σε υψηλή ανάλυση των συλλογών τους συνοψίζονται στην μελέτη του Smithsonian στα εξής:
Όσον αφορά τους κινδύνους, τα μουσεία επισημαίνουν την αύξηση της επισκεψιμότητας στα αποθετήριά τους, γεγονός που απαιτεί επιπλέον υπολογιστικούς πόρους και υποδομές, απώλεια εσόδων από την πώληση ψηφιακών αναπαραγωγών για τα έργα που δεν διέπονται πλέον από Πνευματική Ιδιοκτησία (γεγονός που αντισταθμίζεται με άλλα έσοδα που δημιουργεί π.χ. η ενίσχυση της αναγνωρισιμότητας -brand- του φορέα) και η μερική απώλεια ελέγχου επί του τρόπου παρουσίασης του υλικού των συλλογών τους σε μέρη στο διαδίκτυο που κινούνται εκτός της δικαιοδοσίας τους. Ο τελευταίος αυτός φόβος φαίνεται να υπαναχωρεί, δεδομένου ότι δεν έχουν διαπιστωθεί μη αποδεκτές χρήσεις των ψηφιακών αναπαραγωγών. ‘Οπως αναφέρει και η Kristin Kelly, για την Εθνική Πινακοθήκη των ΗΠΑ, ο έλεγχος επί των ψηφιακών αναπαραγωγών είχε χαθεί προ πολλού ενώ η ύπαρξη κακών αναπαραγωγών των έργων τέχνης των συλλογών της τη θορυβούσε. Για το λόγο αυτό η Πινακοθήκη προτίμησε να διαθέσει υψηλής ποιότητας και υψηλής ανάλυσης εικόνες στο διαδίκτυο.
Όσον αφορά τα θετικά αποτελέσματα, η έρευνα καταλήγει στα εξής:
- Αν και η Ανοικτή Πρόσβαση μπορεί να προκαλεί κάποια απώλεια ως προς τις πωλήσεις αναπαραγωγών (στις περιπτώσεις φυσικά που οι αναπαραγωγές διατίθενται στη μέγιστη ανάλυση), μπορεί επίσης να δημιουργήσει σημαντικές νέες ευκαιρίες στην προσέλκυση χρημαδοτήσεων και την αξιοποίηση του brand ενός μουσείου.
- Η Ανοικτή Πρόσβαση συντελεί στην εξοικονόμηση πόρων που απαιτούνται στη διαχείριση των αδειοδοτικών διαδικασιών και πωλήσεων, πόροι οι οποίοι μπορούν να διατεθούν σε πιο κρίσιμης σημασίας λειτουργίες του οργανισμού
- Η ΑΠ υποστηρίζει την εκπλήρωση ερευνητικών, εκπαιδευτικών και δημιουργικών δράσεων που είναι μέρος του σκοπού των φορέων.
- Αυξάνει σημαντικά την αναγνώριση των συλλογών ενός φορέα από το κοινό και τη χρήση τους.
- Αυξάνει συνολικά την αναγνωρισιμότητα και την αναγνώριση της σημασίας ενός φορέα, το brand του, από το κοινό.
Επιμέρους οφέλη που αναφέρθηκαν από τους φορείς που συμμετείχαν στην έρευνα:
- η πρόοδος της επιστήμης. Το Biodiversity Heritage Library είναι μία σύμπραξη βιβλιοθηκών που εστιάζουν στην φυσική ιστορία και τη βοτανολογία, και η οποία έχει ως στόχο την ψηφιοποίηση των συλλογών των συνεργαζόμενων φορέων για να αποτελέσουν ένα Κοινό Γνώσης γύρω από την Βιοποικιλότητα. Η κοινή τους ψηφιακή βάση ανοικτής πρόσβασης είναι μία διεθνής υποδομή που εξυπηρετεί τους στόχους της ταξινόμησης ειδών και έχει ενισχύσει σημαντικά τη γνώση και τη διεθνή συνεργασία πάνω στα σχετικά θέματα.
- Αξιοποίηση της δύναμης του κοινού. Η Nora McGregor, επιμελήτρια ψηφιακών συλλογών της Βρετανικής Βιβλιοθήκης, αναφέρθηκε στην πρωτοβουλία της τελευταίας το 2013 να δημοσιεύσει πάνω από 1εκ. εικόνες από τις συλλογές της στην πλατφόρμα Flickr Commons. Η πρωτοβουλία είχε ως στόχο, η Βιβλιοθήκη να πειραματιστεί ως προς το τι θα γινόταν με το υλικό αυτό. Μέσα σε ένα χρόνο η συλλογή είχε πάνω από 254.363.839 θεάσεις ενώ προστέθηκαν 383.742 θεματικές επικεφαλίδες από το κοινό, τις οποίες η Βιβλιοθήκη θα ενέτασε μέσα στο σύστημα διαχείρισης των συλλογών της, εμπλουτίζοντας περαιτέρω την πληροφορία που συνοδεύει τις εικόνες και τις κάνει αναζητήσιμες. Ως αποτέλεσμα της πρωτοβουλίας αυτής, η Β.Β. πήρε την απόφαση να ανοίξει περισσότερες συλλογές και να εστιάσει σε ακόμη περισσότερες ενέργειες πληθοπορισμού αξιοποιώντας τη γνώση του κοινού.
Η μελέτη του Smithsonian καταλήγει, όπως και η προαναφερθείσα έρευνα από το Andrew W. Mellon, ότι “τα πραγματικά οφέλη, όπως και αυτά που γίνονται αντιληπτά ως τέτοια, υπερέχουν σημαντικά έναντι των πραγματικών ή αυτών που γίνονται αντιληπτών ως τέτοιων, απωλειών για κάθε μουσείο που έκανε τη μετάβαση στην Ανοικτή Πρόσβαση”.
Περισσότερες πληροφορίες
Το σχετικό αφιέρωμα στο περιοδικού του Smithsonian https://www.smithsonianmag.com/smithsonian-institution/smithsonian-releases-28-million-images-public-domain-180974263/
Η Πλατφόρμα του Smithsonian για την Ανοικτή Διάθεση των Συλλογών του
https://www.si.edu/openaccess/remix
Η έρευνα της Effie Kapsalis, αξιοποίησε επίσης τα αποτελέσματα της έρευανς της Kristin Kelly, Images of Works of Art in Museum Collections: The Experience of Open Access A Study of 11 Museums, 2013
February 28, 2020
Written by:
OA@ekt
Συζητήσαμε με την κα Θεοδώρα Γκένιου, βραβευμένη εκπαιδευτικό Μέσης Εκπαίδευσης και πρέσβειρα της Europeana για την Ελλάδα στο ευρωπαϊκό σχολικό δίκτυο European Schoolnet, σχετικά με την εμπειρία της στο έργο Teaching with Europeana και το πώς αξιολογεί τη χρήση συσσωρευτών πολιτιστικού περιεχομένου όπως το SearchCulture.gr και τη Europeana για τη δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων και μαθησιακών πόρων.
Πώς ήρθατε σε επαφή με τη Europeana & το SearchCulture.gr;
Το 2018 ήταν έτος αφιερωμένο από την Ευρωπαϊκή Ένωση στην Πολιτιστική Κληρονομιά. Σε αυτό το πλαίσιο, οργανώθηκε από τη δράση eTwinning (Ηλεκτρονική Αδελφοποίηση Σχολείων) Εργαστήριο Επαγγελματικής Ανάπτυξης για εκπαιδευτικούς στη Θεσσαλονίκη, με αντικείμενό του τους τρόπους ενσωμάτωσης της Πολιτισμικής Κληρονομιάς στην εκπαίδευση. Σε μία από τις ομιλίες παρουσιάστηκε η πύλη της Europeana και οι τρόποι με τους οποίους μπορούν να ενταχθούν στην εκπαίδευση οι ψηφιακοί πόροι που διαθέτει. Άνοιξε τότε ένα καινούριο, συναρπαστικό πεδίο ενασχόλησης με τους συσσωρευτές πολιτιστικού περιεχομένου σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, καθώς ανακάλυψα και το SearchCulture.gr, εθνικό συσσωρευτή πολιτιστικών δεδομένων για τη Europeana. Λίγους μήνες αργότερα, ανταποκρίθηκα στην πρόσκληση του EUN για εκπαιδευτικούς-πρεσβευτές της Europeana, οι οποίοι επρόκειτο να ηγηθούν ενός έργου που έχει ως στόχο την ενσωμάτωση του διαθέσιμου ψηφιακού υλικού (περισσότερα από 60 εκατομμύρια ψηφιακά εκθέματα) σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες.
Η παιδαγωγική διάσταση της Ευρωπαϊκής Ψηφιακής Βιβλιοθήκης είναι πολύ σημαντική, όπως άλλωστε προκύπτει από τις πολλές πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει σε αυτό το πλαίσιο. Υπάρχει, ακόμη, μία ολόκληρη Κοινότητα εκπαιδευτικών και μουσειοπαιδαγωγών, η οποία αριθμεί περισσότερα από 500 μέλη, η οποία δραστηριοποιείται στο χώρο της βέλτιστης αξιοποίησης του ψηφιακού πολιτιστικού υλικού στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Τί είναι το European Schoolnet;
Το EUN είναι ένα δίκτυο Υπουργείων Παιδείας 34 ευρωπαϊκών χωρών, χρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το οποίο δραστηριοποιείται στον τομέα της προώθησης της εκπαιδευτικής καινοτομίας, λειτουργώντας ως μια σύγχρονη δεξαμενή σκέψης (think tank) σε θέματα μετασχηματισμού της εκπαιδευτικής διαδικασίας και παιδαγωγικής χρήσης της τεχνολογίας, υλοποιώντας έργα με την υποστήριξη και την εμπλοκή μαθητών και εκπαιδευτικών, καθώς και εταίρων από τον τομέα της βιομηχανίας. Το έργο του EUN είναι πολυδιάστατο. Ενδεικτικά οι δραστηριότητές του καλύπτουν θέματα όπως η ψηφιακή πολιτειότητα (digital citizenship), η εκπαίδευση STEM (STEM education), η παιδαγωγική καινοτομία (evidence for innovation), η επαγγελματική ανάπτυξη εκπαιδευτικών (professional development), η δικτύωση σχολείων (school networking, eTwinning).
Η συνεργασία μεταξύ του Ιδρύματος της Europeana και του EUN είναι πολύ παλιά και στόχο έχει την ενίσχυση της χρήσης της ψηφιακής πολιτιστικής κληρονομιάς στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Με χρηματοδότηση από το έργο DSI 4, η Europeana σε συνεργασία με το EUN, σύστησαν ένα Δίκτυο Πρεσβευτών της Europeana για την Εκπαίδευση (13 πρεσβευτές που εκπροσωπούν 12 διαφορετικές Ευρωπαϊκές χώρες και τα Ευρωπαϊκά σχολεία των Βρυξελλών), οι οποίοι με τη σειρά τους συντονίζουν ο καθένας από ένα User Group (10 εκπαιδευτικοί ανά χώρα). Προϊόν αυτής της συνεργασίας ήταν, τον Μάρτιο 2019, το ιστολόγιο Teaching with Europeana.
Ποιος είναι ο στόχος της δράσης Teaching with Europeana;
Το ιστολόγιο Teaching with Europeana προβάλλει τα ψηφιακά σενάρια που έχουν δημιουργηθεί από τους επιλεγμένους εκπαιδευτικούς Πρεσβευτές και τους συμμετέχοντες στις ομάδες User Groups, και τις εμπειρίες τους από την ενσωμάτωση πόρων ψηφιακής κληρονομιάς στο σχολείο. Κάθε εβδομάδα υπάρχουν νέες αναρτήσεις και αποτελεί ιδανική πλατφόρμα για όσους εκπαιδευτικούς Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης επιθυμούν να έχουν πρόσβαση στο πλούσιο υλικό που διατίθεται δωρεάν και στις προσωπικές ιστορίες υλοποίησης μέσα από την τάξη.
Τα μαθησιακά σενάρια εφορμούν από την ιστορία της τέχνης και την πολιτιστική κληρονομιά αλλά καταπιάνονται με διάφορα γνωστικά αντικείμενα. ‘Ενα μαθησιακό σενάριο, π.χ., αφορά τις ανισότητες στην εργασία μεταξύ των φύλων ιστορικά, μέσα από την αναπαράσταση σκηνών από χώρους εργασίας σε πίνακες, άλλο την εξέλιξη της μελέτης των απολιθωμάτων στη βιολογία και τη ζωολογία μέσα από ιστορικές πηγές, γκραβούρες, κλπ. Τον Μάρτιο 2019 στο ιστολόγιο υπήρχαν δημοσιευμένα 200 εκπαιδευτικά σενάρια (learning scenarios), 37 ιστορίες εφαρμογής (stories of implementation), 70 αναρτήσεις ιστολογίου και 473 σχόλια.
Για την υποστήριξη των εκπαιδευτικών σε αυτή τη διαδικασία προσφέρεται και το μαζικό διαδικτυακό μάθημα (MOOC) ‘Europeana in your classroom: building 21st-century competences with digital cultural heritage’, μεταφρασμένο ήδη σε 4 γλώσσες, ισπανικά, πορτογαλικά, ιταλικά, γαλλικά. Το Διαδικτυακό Μάθημα θα τρέξει για 3η φορά τον Ιανουάριο 2020, ενώ στη 2η υλοποίηση του το 2019 είχε περισσότερες από 3.000 εγγραφές και στόχο να διαδώσει στο ευρύ κοινό τα εργαλεία, τις εφαρμογές και τους ψηφιακούς πόρους της Europeana. Χάρη στις δύο αυτές πύλες και στα υλικά που έχουν παραχθεί, περισσότεροι από 44.000 μαθητές έχουν έρθει σε επαφή με την Ευρωπαϊκή πολιτιστική κληρονομιά.
Πώς αξιοποιήσατε εσείς το συσσωρευτή πολιτιστικών δεδομένων Europeana;
Εγώ είμαι καθηγήτρια αγγλικών στη μέση εκπαίδευση, σε σχολείο στον νομό Σερρών. Ασχολούμαι με τα προγράμματα etwinning εδώ και μερικά χρόνια και έτσι ανταποκρίθηκα στο κάλεσμα του EUN για εκπαιδευτικούς. Δημιούργησα το μαθησιακό σενάριο “The Great War through children’s eyes”, μέσα από το οποίο οι μαθητές λυκείου, ηλικίας 15 -16 χρόνων, καταπιάνονται με πρωτογενείς ψηφιακούς πολιτιστικούς πόρους για να μάθουν για τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως τον βίωσαν οι οικογένειες των παιδιών, ενώ ταυτόχρονα βελτιώνουν τις δεξιότητές τους στα αγγλικά (ανάγνωση, γραφή, προφορική κατανόηση, ομιλία).
Το εκπαιδευτικό σενάριο εκτείνεται σε 15 διδακτικές ώρες, προτείνει τη χρήση υποστηρικτικών εργαλείων συνεργατικής και δημιουργικής μάθησης στο διαδίκτυο και στο φυσικό περιβάλλον (π.χ. εργαλεία για τη δημιουργία διαδραστικών αφηγήσεων, ηλεκτρονικών βιβλίων, επισημείωσης εικόνων, δημιουργίας χρονολογίου, κλπ) και φυσικά πηγές από τη Europeana (επιστολές στρατιωτών, φωτογραφίες, χάρτες, οικογενειακά αναμνηστικά που έχουν συλλεχθεί μέσα από δράσεις πληθοπορισμού και τις ιστορίες τους, αλλά και blogposts και σχετικές θεματικές εκθέσεις). Οι μαθητές καθοδηγούνται στη χρήση δημιουργικών τεχνικών (δημιουργική γραφή, αναπαράσταση ενός πίνακα, παιχνίδι ρόλων), παράγουν τις δικές τους πρωτότυπες ιστορίες και διεκπεραιώνουν συγκεκριμένες δράσεις που οδηγούν στην ανάπτυξη ικανοτήτων όπως η κριτική ενασχόληση με τις πηγές και την ιστορική καταγραφή, η συγκριτική θεώρηση του παρελθόντος με το σήμερα, συνεργατικότητα και ενσυναίσθηση. Οι δημιουργικές δυνατότητες που δίνουν πλέον τα εργαλεία και το διαθέσιμο υλικό διαδικτυακά είναι εκπληκτικές. Το σενάριο αυτό βραβεύτηκε και έτσι επιλέχτηκα να συμμετέχω στο δίκτυο των πρεσβευτών εκπαιδευτικών για τη Europeana.
Πώς αξιολογείτε τη χρήση συσσωρευτών πολιτιστικού περιεχομένου όπως το SearchCulture.gr και η Europeana στην εκπαίδευση;
Οι συσσωρευτές πολιτιστικού περιεχομένου προσφέρουν μια άριστη ευκαιρία πρόσβασης σε ψηφιοποιημένο αυθεντικό, πρωτότυπο, πολυπολιτισμικό περιεχόμενο, το οποίο μπορεί να αποτελέσει έναν θησαυρό γνώσης υποστηρικτικό σε οποιοδήποτε γνωστικό αντικείμενο, είτε πρόκειται για γλωσσικά μαθήματα είτε για επιστήμη και καλές τέχνες. Το πλούσιο και έγκριτο περιεχόμενο τους είναι θεματικά οργανωμένο, με ξεκάθαρες άδειες χρήσης και σεβασμό στα πνευματικά δικαιώματα, αντίθετα με τις δημοφιλείς γενικές μηχανές αναζήτησης. Αν λάβουμε δε υπόψη πως περισσότερα από 320.000 τεκμήρια του searchculture.gr διατίθενται και μέσω της Europeana, η οποία συνολικά διαθέτει περίπου 60 εκατομμύρια ψηφιακά αντικείμενα, μπορούμε να συμπεράνουμε πως οι συσσωρευτές πολιτιστικού περιεχομένου έχουν έναν σοβαρό προσανατολισμό προς την εκπαίδευση και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη βελτίωση της διάθεσης των ψηφιακών πολιτιστικών συλλογών για την εκπαίδευση.
Ως εκπαιδευτικός χαιρετίζω με πολύ μεγάλη χαρά την προσπάθεια που κάνουν πολλά μουσεία, βιβλιοθήκες και αρχεία τα τελευταία χρόνια, με την υποστήριξη και των συσσωρευτών όπως το SearchCulture.gr και τη Europeana, να ψηφιοποιήσουν τα αρχεία τους και να τα διαθέσουν με ανοικτές άδειες χρήσης στο διαδίκτυο, γεγονός που καθιστά το έργο μας ευκολότερο. Πρόκειται για μία προσπάθεια που δίνει αξία στις ίδιες τις ψηφιακές συλλογές και δίνει σε εμάς τους εκπαιδευτικούς εύρος επιλογών από έγκριτες πηγές, σε ένα πλαίσιο σύγχρονο και συμβατό με τις ανάγκες των μαθητών. Ιδανικά όλοι οι πολιτιστικοί φορείς θα ακολουθήσουν αυτό το παράδειγμα.
Τα εκπαιδευτικά σενάρια που έχουν δημιουργηθεί με ψηφιακούς πόρους της Europeana, επιπλέον του πρωτογενούς υλικού, ενσωματώνουν καινοτόμες προσεγγίσεις, όπως η βιωματική προσέγγιση στη μάθηση και η αποκόμιση νέων εμπειριών, η καλλιέργεια δεξιοτήτων όπως η συνεργατικότητα και η κριτική σκέψη, η αυθεντικότητα υλικού και δραστηριοτήτων, ο αναστοχασμός αναφορικά με τα γνωστικό αντικείμενο και τη διαδικασία της μάθησης. Πρόκειται για διαδικασίες άμεσα συνδεδεμένες με τη διερευνητική μάθηση και την υλοποίηση σχεδίων εργασίας στο πλαίσιο των προσεγγίσεων του κοινωνικού εποικοδομισμού.
Τόσο οι μαθητές όσο και οι εκπαιδευτικοί έχουν κομβικό ρόλο σε αυτήν την ψηφιακή επανάσταση με προσανατολισμό την πολιτιστική κληρονομιά, αφού αναλαμβάνουν δημιουργικό ρόλο σχεδιαστή εκπαιδευτικού υλικού και απομακρύνονται από τη στάση του παθητικού καταναλωτή, κάνοντας δικές τους προτάσεις, ευφάνταστους συνδυασμούς και δημιουργικές προσεγγίσεις, με εφαλτήριο την ψηφιοποιημένη πολιτιστική κληρονομιά.
Τέλος, η συμμετοχή των εκπαιδευτικών στον ετήσιο διαγωνισμό της Europeana, τους δίνει την ευκαιρία να αναδείξουν το έργο τους και να εμπνεύσουν τους συναδέλφους τους, προτείνοντας καλές πρακτικές.
Ποιος είναι ο ρόλος σας ως Πρέσβειρα εκπαίδευσης της Europeana;
Η ομάδα των πρεσβευτών του έργου Europeana Education αποτελείται από 13 μέλη από ισάριθμες χώρες. Οι πρεσβευτές της δράσης επιλέχθηκαν βάσει πρόσκλησης ενδιαφέροντος και αξιολόγησης βιογραφικών. Όλοι οι πρεσβευτές είναι ενεργοί εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και διδάσκουν ποικιλία γνωστικών αντικειμένων.
Τα καθήκοντα μας αφορούν την παραγωγή υλικού (εκπαιδευτικά σενάρια), τη διαχείριση του MOOC, την παιδαγωγική καθοδήγηση των δέκα εκπαιδευτικών που απαρτίζουν την ομάδα της Europeana σε κάθε χώρα, την επιμέλεια του ιστολογίου Teaching with Europeana, τη διάχυση του έργου στην εκπαιδευτική κοινότητα, την υλοποίηση τηλεδιασκέψεων (webinars) σε εθνικό επίπεδο, 24 συνολικά, σε 12 διαφορετικές γλώσσες.
Περισσότερα για τις δράσεις της Europeana στην εκπαίδευση
https://pro.europeana.eu/post/europeana-education-an-initiative-to-integrate-cultural-heritage-in-education
Περισσότερες πληροφορίες για το έργο των πρεσβευτών
https://www.youtube.com/watch?v=Hx_1rdTiU5o&feature=emb_logo
To βιντεοσκοπημένο webinar για τη χρήση της Europeana προς εκπαιδευτικούς για τη δημιουργία μαθησιακών σεναρίων στην ελληνική γλώσσα
https://www.youtube.com/watch?v=oUyf4U1hKtk&feature=youtu.be&fbclid=IwAR2KjGCZXONFkai7Nfop2gqiiQsU5kz3tAHfen_uAEsqDL3MmssPQByf7DE
January 9, 2020
Written by:
OA@ekt
‘Oλοι σχεδόν πλέον οι δημιουργοί, και σίγουρα όσοι εργάζονται σε μουσεία, βιβλιοθήκες και αρχεία, έχουν εξοικειωθεί αρκετά με τις τυποποιημένες άδειες χρήσης Creative Commons, που επιτρέπουν στους δημιουργούς και τους δικαιούχους πνευματικής ιδιοκτησίας, διατηρώντας το copyright τους, να διαμοιραστούν το έργο τους ανοικτά στο διαδίκτυο, με κάποιους περιορισμούς. Περιλαμβάνουν 6 άδειες χρήσης από την πλέον ανοικτή που απαιτεί απλά αναφορά στο δημιουργό (CC-BY) έως την πιο κλειστή που επιπλέον απαγορεύει την εμπορική εκμετάλλευση και τα παράγωγα έργα. Υπάρχουν ακόμη 2 εργαλεία – η Δήλωση αποποίησης της πνευματικής ιδιοκτησίας CC0 Universal Public Domain Dedication και το Σήμα του Δημοσίου Τομέα που κατοχυρώνει ότι τα πνευματικά δικαιώματα ενός έργου έχουν λήξει ή δεν ισχύουν πλέον.
Οι τυποποιημένες μηχαναγνώσιμες άδειες χρήσης ενέχουν πολλαπλά οφέλη και διασφαλίζουν τη νομική διαλειτουργικότητα μεταξύ διαφορετικών ψηφιακών αποθετηρίων. Επιτρέπουν στους χρήστες εύκολα, και με οπτικό τρόπο να αναγνωρίσουν τι νόμιμες χρήσεις μπορούν να κάνουν χρησιμοποιώντας ένα ψηφιακό αντίγραφο ενός έργου. Διαθέτουν ένα μηχαναγνώσιμο επίπεδο, που επιτρέπει και σε εφαρμογές και μηχανές αναζήτησης, με αυτόματο τρόπο να αναγνωρίζουν εξίσου τις δυνατότητες περαιτέρω αξιοποίησης του υλικού.
Οι άδειες Creative Commons υποστηρίζονται από ένα συνεχώς διευρυνόμενο παγκόσμιο κίνημα που πρεσβεύει τον ανοικτό διαμοιρασμό της γνώσης αλλά έχουν εδραιωθεί και σε θεσμικό επίπεδο δεδομένου ότι και ευρωπαϊκές και εθνικές νομοθεσίες ενθαρρύνουν ή ακόμη και επιβάλλουν τη χρήση τους όσον αφορά το διαμοιρασμό των αποτελεσμάτων της δημόσια χρηματοδοτούμενης έρευνας, της πληροφορίας του δημοσίου τομέα, κ.λ.π. Βασική προϋπόθεση για την υιοθέτηση μίας άδειας Creative Commons είναι ο αδειοδότης (δημιουργός, φορέας, κλπ) να είναι ο κάτοχος ή ο δικαιούχος των πνευματικών δικαιωμάτων και το έργο να υπάγεται σε καθεστώς πνευματικής ιδιοκτησίας, να μην έχουν λήξει, δηλαδή τα πνευματικά δικαιώματα και το έργο να μην ανήκει πλέον στον Δημόσιο Τομέα (Public Domain). Για την περίπτωση αυτή, ισχύει το Σήμα Public Domain Mark.
Παράλληλα, το 2014 ξεκίνησε με πρωτοβουλία της Δημόσιας Ψηφιακής Βιβλιοθήκης της Αμερικής και της Europeana, η ανάπτυξη μίας σειράς τυποποιημένων δηλώσεων, πρωτοβουλία γνωστή ως RightsStatements.org, η οποία προέρχεται αμιγώς από το χώρο της πολιτιστικής κληρονομιάς και έρχεται να καλύψει κενά ως προς τον ανοικτό διαμοιρασμό ψηφιακών αντιγράφων τεκμηρίων της πολιτιστικής κληρονομιάς. Λειτουργεί συμπληρωματικά με τις άδειες Creative Commons και οι άδειες αυτές χρησιμοποιούνται αποκλειστικά από τους πολιτιστικούς φορείς.
Σκοπός ήταν να παραχθούν μία σειρά από «απλές, ευέλικτες, περιγραφικές, ακριβείς άδειες χρήσεις που διασφαλίζουν τη διαφάνεια» στον τρόπο με τον οποίο οι πολιτιστικοί φορείς καταγράφουν και επικοινωνούν στο κοινό το καθεστώς της πνευματικής ιδιοκτησίας και των ενδεχόμενων συγγενικών δικαιωμάτων που διέπουν το ψηφιακό παράγωγο ενός τεκμηρίου που βρίσκεται στη συλλογή τους, καθώς και τους όποιους περιορισμούς θέτουν η ισχύουσα νομοθεσία ή άλλες συμβατικές υποχρεώσεις που υφίστανται στο πλαίσιο έργων ψηφιοποίησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε μία έρευνα που έκανε η Ψηφιακή Δημόσια Βιβλιοθήκη της Αμερικής το 2019, εντοπίστηκαν σε 8,1εκ. εγγραφές, 87.610 «μοναδικές» δηλώσεις αδειοδότησης, ακόμη και μετά τις προσπάθειες κανονικοποίησης και ομογενοποίησης των σχετικών τιμών των πεδίων. Η πλοήγηση για το χρήστη σε τόσο ετερογενή πληροφορία καθιστά αδύνατη την κατανόηση πώς μπορεί να χρησιμοποιήσει τα ψηφιακά αντικείμενα.
Οι δηλώσειςRightsStatements.org δημοσιεύθηκαν το 2016 και είναι 12, ομαδοποιημένες σε τρεις κατηγορίες:
Α) Ισχύουν δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας (In Copyright), Β) Δεν ισχύουν δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας (No Copyright), Γ) Άγνωστη κατάσταση. Οι άδειες συνοδεύονται από οδηγίες χρήσης. Οι βασικές άδειες που συστήνονται για χρήση στον Εθνικό Συσσωρευτή SearchCulture.gr και τη Europeana είναι οι εξής:
In Copyright (InC): Το ψηφιακό τεκμήριο υπόκειται σε καθεστώς Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Ο χρήστης έχει δικαίωμα να χρησιμοποιήσει το τεκμήριο μόνο κατά τους τρόπους που επιτρέπει η σχετική νομοθεσία. Για κάθε άλλη χρήση απαιτείται η άδεια του δικαιούχου πνευματικών δικαιωμάτων.
In Copyright – Educational Use Permitted (InC-EDU): Το ψηφιακό τεκμήριο προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα. Ο χρήστης έχει δικαίωμα να χρησιμοποιήσει το τεκμήριο μόνο κατά τους τρόπους που επιτρέπει η σχετική νομοθεσία. Για οποιαδήποτε άλλη χρήση, πρέπει να λάβει άδεια από τους κατόχους δικαιωμάτων εκτός και αν η χρήση αυτή αφορά εκπαιδευτικούς σκοπούς.
In Copyright – Non-commercial use permitted (InC-NC): Το ψηφιακό τεκμήριο προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα. Ο χρήστης έχει δικαίωμα να χρησιμοποιήσει το τεκμήριο μόνο κατά τους τρόπους που επιτρέπει η σχετική νομοθεσία. Για οποιαδήποτε άλλη χρήση, πρέπει να λάβει άδεια από τους κατόχους δικαιωμάτων εκτός και αν η χρήση αυτή αφορά μη εμπορικούς σκοπούς.
No Copyright-Other Legal Restrictions: Tο ψηφιακό τεκμήριο δεν προστατεύεται από πνευματική ιδιοκτησία αλλά διέπεται από περιορισμούς στη χρήση λόγω ενδεχόμενων άλλων νομικών ρυθμίσεων, όπως είναι ο νόμος Ν. 3028/2002 για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Όλες οι άδειες είναι δημοσιευμένες εδώ αλλά δεν έχει δρομολογηθεί ακόμη η μετάφρασή τους στα ελληνικά.
Η πρωτοβουλία χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα John S. and James L. Knight και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η επιλογή της κατάλληλης άδειας ή δήλωσης χρήσης Creative Commons ή RightsStatements για τα ψηφιακά πολιτιστικά τεκμήρια που διατίθενται στον εθνικό συσσωρευτή ψηφιακού πολιτιστικού περιεχομένου του ΕΚΤ SearchCulture.gr και τη Europeana είναι υποχρεωτική. Διαβάστε περισσότερα για τις άδειες χρήσης για τη διαδικτυακή διάθεση των ψηφιακών πολιτιστικών τεκμηρίων στις «Προδιαγραφές διαλειτουργικότητας και ποιότητας για τη διαδικτυακή διάθεση ψηφιακού πολιτιστικού περιεχομένου» (σελ 26-31) του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης, που απευθύνονται σε φορείς που υλοποιούν έργα ψηφιοποίησης
October 30, 2019
Written by:
OA@ekt
Η Διεθνής Εβδομάδα Ανοικτής Πρόσβασης, μια παγκόσμια εκδήλωση που διατρέχει το δωδέκατο έτος της, είναι μια ευκαιρία για τους υποστηρικτές της ανοικτής πρόσβασης να εμπλέξουν τις κοινότητές τους σε διάλογο, να μοιραστούν αυτά που έμαθαν και να ενεργοποιήσουν περισσότερες κοινότητες να συμμετάσχουν στην προσπάθεια να καταστεί η ανοικτή πρόσβαση συνήθης πρακτική για την έρευνα.
Το φετινό θέμα «Ανοικτότητα για ποιόν; Ισότητα στην Ανοικτή Γνώση» εμβαθύνει και συνεχίζει το διάλογο του 2018 για την αντιμετώπιση της ανισότητας στα ανοικτά συστήματα έρευνας. Το θέμα μας προτρέπει να εξετάσουμε τη σημασία της ισότιμης πρόσβασης όχι μόνο στις επιστημονικές δημοσιεύσεις, αλλά και στο σχεδιασμό της ερευνητικής ατζέντας, στη χρηματοδότηση της έρευνας και στην ανάπτυξη των μελλοντικών εκδοτικών μοντέλων με ανοικτή πρόσβαση. Μία από τις σημαντικότερες πτυχές που εστιάζει ο φετινός προβληματισμός είναι το δικαίωμα όλων των πολιτών να έχουν ανοικτή πρόσβαση στο αποτέλεσμα της δημόσια χρηματοδοτούμενης έρευνας και μάλιστα με τέτοιο τρόπο ώστε να διευκολύνονται οι πιο ευπαθείς ομάδες πολιτών, όπως πχ ΑμΕΑ, να συμμετάσχουν ισότιμα.
Από τις 21 έως τις 27 Οκτωβρίου, πάνω από 100 χώρες συμμετέχουν στη Διεθνή Εβδομάδα Ανοικτής Πρόσβασης 2019. Η διεθνής κοινότητα της ανοικτής πρόσβασης διοργανώνει πληθώρα ενημερωτικών και δημιουργικών δράσεων, όπως συνέδρια, webinars και δημόσιες διαβουλεύσεις, ομιλίες ακόμα και διαδραστικά events τύπου escape rooms. Στο OpenAccessWeek.org προσφέρονται πακέτα επικοινωνιακού υλικού και βίντεο μεταφρασμένα σε πολλές γλώσσες. Δραστηριοποιούνται ομάδες από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, την Ασία και τη Μέση Ανατολή, ενώ ιδιαίτερη απήχηση έχει το κίνημα στις αφρικανικές χώρες και τις χώρες της λατινικής Αμερικής και της Ωκεανίας. Πληθώρα blog παρουσιάζουν και σχολιάζουν τις τελευταίες εξελίξεις στις αντίστοιχες χώρες, καθιστώντας την εβδομάδα ΑΠ μια εξαιρετική ευκαιρία για να σφυγμομετρήσει κανείς την απήχηση της ανοικτότητας διεθνώς.
Επισκεφθείτε το OpenAccessWeek.org για να μάθετε για τα δρώμενα σε όλο τον κόσμο και παρακολουθήστε το διεθνή διάλογο για την Ανοικτή Πρόσβαση μέσω των ετικετών #OAWeek και #OpenforWhom στο Twitter έως τις 27 Οκτωβρίου.
Με αφορμή την εβδομάδα ανοικτής πρόσβασης σας προσκαλούμε να ανακαλύψετε το ανοικτό πολιτιστικό και επιστημονικό περιεχόμενο που φιλοξενούμε στις υποδομές μας. Μπορείτε, για παράδειγμα, να εξερευνήσετε πληθώρα επιστημονικών περιοδικών, να ξεφυλλίσετε τις μονογραφίες ανοικτής πρόσβασης, να βρείτε πρακτικά συνεδρίων, ή να πλοηγηθείτε στις ποικίλες συλλογές ψηφιακού περιεχομένου στα Αποθετήρια ΕΚΤ, όπου θα βρείτε ιστορικά αρχεία, εκπαιδευτικό υλικό και συλλογές τέχνης. Κάνοντας κλικ σε μια θεματική ετικέτα, πχ αρχαιολογία, θα εντοπίσετε ευκολότερα αρχαιολογικό περιεχόμενο σε διάφορες πλατφόρμες.
Η προσπάθειά μας και η δουλειά των τελευταίων 16 ετών βασίζεται στη δέσμευσή μας να διασφαλίσουμε την ευρύτερη δυνατή πρόσβαση, τη μεγαλύτερη επιρροή και το πιο διευρυμένο κοινό για το πρωτοποριακό και συχνά καθοριστικό πεδίο έρευνας των φορέων, εκδοτών, επιστημόνων, συγγραφέων και συνεργατών μας.
October 25, 2019
Written by:
OA@ekt
Το διάστημα 16 έως 18 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε στο Πόρτο το 2ο Διεθνές Συνέδριο Open Science Fair, με κύρια θεματική την Ανοικτή Επιστήμη και τα δομικά στοιχεία του ανοικτού ψηφιακού οικοσυστήματος έρευνας. Στο συνέδριο συμμετείχαν ερευνητές, εκπρόσωποι θεσμικών φορέων και διαχειριστές ερευνητικών υποδομών, χρηματοδότες έρευνας και εκπρόσωποι βιβλιοθηκών, αναδεικνύοντας τον συμπληρωματικό ρόλο των αντίστοιχων κοινοτήτων κατά τη μετάβαση προς το νέο παράδειγμα επιστημονικής επικοινωνίας που αντιπροσωπεύει η Ανοικτή Επιστήμη.
Οι ενότητες του συνεδρίου εστίασαν στις διαδικασίες διαμόρφωσης νέων και συνεργατικών προτύπων έρευνας, παρουσιάζοντας τις πρόσφατες εξελίξεις, τις ευκαιρίες αλλά και τις προκλήσεις που συνεπάγεται η πραγμάτωση της Ανοικτής Επιστήμης. Πραγματοποιήθηκαν παρουσιάσεις από διακεκριμένους ομιλητές, οι οποίοι αναφέρθηκαν στις διεθνείς εξελίξεις στον τομέα της έρευνας, προβάλλοντας παραδείγματα που υπογραμμίζουν τους τρόπους με τους οποίους η κουλτούρα της ανοικτότητας στην επιστήμη διαμορφώνει και επηρεάζει τον αντίκτυπο της έρευνας. Παράλληλα, τονίστηκε ο ρόλος των ψηφιακών ερευνητικών υποδομών στη βιωσιμότητα του νέου παραδείγματος έρευνας.
Πιο συγκεκριμένα, παρουσιάστηκαν τα δίκτυα και οι υπηρεσίες που παρέχονται στην ερευνητική κοινότητα, με έμφαση στην επιμέρους συμβολή των διάφορων κοινοτήτων πρακτικής, αλλά και ο κεντρικός ρόλος των ερευνητών ως παραγωγών και διαχειριστών της επιστημονικής πληροφορίας. Παράλληλα, παρουσιάστηκαν συγκεκριμένες τεχνικές υλοποιήσεις, ροές εργασιών και οδικοί χάρτες για τη βελτίωση της διάχυσης και της επανάχρησης των πρωτογενών δεδομένων και των δημοσιεύσεων, πολιτικές για τη δειαχείρισή τους, υπό το πρίσμα της αναδιαμόρφωσης του ευρωπαϊκού χώρου έρευνας, στο επίκεντρο του οποίου βρίσκεται το Ευρωπαϊκό Νέφος για την Ανοικτή Επιστήμη (EOSC).
Στο πλαίσιο του συνεδρίου, το δίκτυο OPERAS, στο οποίο το ΕΚΤ συμμετέχει ως κύριος εταίρος, οργάνωσε συνάντηση εργασίας με αντικείμενο τον προσδιορισμό της έννοιας των «fair data» (ανιχνεύσιμα, προσβάσιμα, διαλειτουργικά και επαναχρησιμοποιήσιμα δεδομένα) στις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες (ΑΚΕ), καθώς και την παρουσίαση πρακτικών λύσεων που θα βοηθήσουν στην περαιτέρω διάχυσή τους στον χώρο της έρευνας στις ΑΚΕ. Παράλληλα, στο πλαίσιο της συνεδρίας “Fostering a FAIR Research Culture: What Works?” συνεργάτες του ΕΚΤ παρουσίασαν τα πρότυπα για την υιοθέτηση πολιτικών Ανοικτής Επιστήμης από φορείς και χρηματοδότες έρευνας, καθώς και λοιπές δράσεις υποστήριξης των συγκεκριμένων φορέων από το OpenAIRE Advance.
September 30, 2019
Written by:
OA@ekt
Στο πλαίσιο της Στρατηγικής της για την Ψηφιακή Ενιαία Αγορά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχώρησε τον περασμένο Απρίλιο στην ψήφιση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για την Πνευματική Ιδιοκτησία στην Ψηφιακή Ενιαία Αγορά (2019/790), με σκοπό να καταστήσει το Ευρωπαϊκό Δίκαιο Πνευματικής Ιδιοκτησίας κατάλληλο για την ψηφιακή εποχή. Η νέα ευρωπαϊκή Οδηγία στοχεύει, μεταξύ άλλων, στην υποχρεωτική εναρμόνιση ορισμένων εξαιρέσεων και περιορισμών που έως τώρα ίσχυαν με κατακερματισμένο τρόπο στην Ευρώπη και περιέχει μέτρα για την εξασφάλιση ευρύτερης πρόσβασης σε περιεχόμενο τέχνης και πολιτισμού. Ανάμεσα στις νέες διατάξεις, το άρθρο 14 επιχειρεί να κατοχυρώσει το καθεστώς του Δημοσίου Τομέα στις (ψηφιακές) αναπαραγωγές έργων τέχνης. Στο κείμενο που ακολουθεί, ο Δρ. Θεόδωρος Χίου, νομικός και ακαδημαϊκός εξειδικευμένος στο Δίκαιο της Πνευματικής Ιδιοκτησίας, μας παρουσιάζει το άρθρο 14 και εκθέτει τον προβληματισμό που εγείρει η μεταφορά του άρθρου αυτού στην εθνική νομοθεσία σε σχέση με το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ελλάδα.
Γράφει ο Δρ. Θεόδωρος Χίου*
Η νέα Ευρωπαϊκή Οδηγία 2019/790 για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα συγγενικά δικαιώματα στην ψηφιακή ενιαία αγορά (Digital Single Market Directive – DSM) η οποία τέθηκε σε ισχύ τον περασμένo Μάιο, έγινε γνωστή στο ευρύ κοινό κυρίως λόγω των διατάξεων που αφορούν την ανάρτηση προστατευόμενου περιεχομένου σε πλατφόρμες διαμοιρασμού όπως το Youtube και την εισαγωγή νέου συγγενικού δικαιώματος υπέρ των εκδοτών τύπου για διαδικτυακές χρήσης των εκδόσεών τους (τέως άρθρα 13 και 15). Λιγότερο γνωστή (αλλά εξίσου σημαντική) είναι η ενότητα της Οδηγίας που περιέχει μέτρα για την εξασφάλιση ευρύτερης πρόσβασης σε περιεχόμενο τέχνης και πολιτισμού εντός της ενιαίας ψηφιακής αγοράς της ΕΕ.
Το άρθρο 14 της Οδηγίας 2019/790 και ο Δημόσιος Τομέας (Public Domain) στο προσκήνιο.
Σε αυτήν την ενότητα εντάσσεται και η διάταξη του άρθρου 14, η οποία επιδιώκει να διευκολύνει τη χρήση έργων, των οποίων η διάρκεια προστασίας από πνευματικά δικαιώματα έχει λήξει και ανήκουν, πλέον, στο Δημόσιο Τομέα (public domain)[1].
Σύμφωνα με τη εν λόγω διάταξη η οποία τιτλοφορείται «Έργα εικαστικών τεχνών που έχουν καταστεί κοινό κτήμα»: «όταν έχει λήξει η διάρκεια προστασίας ενός έργου εικαστικών τεχνών, κάθε υλικό που προκύπτει από πράξη αναπαραγωγής του εν λόγω έργου δεν υπόκειται σε δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας ή συγγενικά δικαιώματα, εκτός εάν το υλικό που προκύπτει από την εν λόγω πράξη αναπαραγωγής είναι πρωτότυπο υπό την έννοια ότι αποτελεί προσωπική πνευματική δημιουργία του δημιουργού.»
Ratio της ρύθμισης.
Ως γνωστόν, κάθε έργο (πχ. κείμενο, φωτογραφία, μουσική σύνθεση, έργο εικαστικών τεχνών κλπ.) καθίσταται κοινό κτήμα μετά την πάροδο 70 ετών από το θάνατο του δημιουργού του. Μετά τη λήξη της προστασίας από πνευματικά δικαιώματα, τα έργα μπορούν να τύχουν ελεύθερης χρήσης, αναπαραγωγής και εκμετάλλευσης από τον καθένα, ακόμα και για εμπορικό σκοπό, χωρίς την ανάγκη προηγούμενης λήψης άδειας.
Εντούτοις, σε ορισμένα κράτη μέλη είναι δυνατή η επίκληση πνευματικών ή συγγενικών δικαιωμάτων επί των ψηφιοποιημένων αντιγράφων και απεικονίσεων των έργων αυτών, όπως π.χ. επί ψηφιακών φωτογραφιών έργων, που απεικονίζουν ή αναπαράγουν με άλλο τρόπο τα μη προστατευόμενα έργα από του δημιουργούς των εν λόγω αντιγράφων.
Ως εκ τούτου, θεωρήθηκε ότι η δημιουργία μονοπωλίου επί των εν λόγω αναπαραγωγών υπονομεύει το καθεστώς του Δημόσιου Τομέα και ότι οι διαφορές μεταξύ των εθνικών νομοθεσιών περί πνευματικής ιδιοκτησίας που διέπουν την προστασία των εν λόγω αναπαραγωγών δημιουργούν ανασφάλεια δικαίου και επηρεάζουν τη διασυνοριακή διάδοση έργων εικαστικών τεχνών που έχουν καταστεί κοινό κτήμα.
Περιφρούρηση του Δημόσιου Τομέα.
Σε απάντηση της ανωτέρω πρόκλησης, η διάταξη του άρθρου 14 εισάγει έναν ελάχιστο κοινό παρονομαστή Δημοσίου Τομέα σε Ευρωπαϊκό επίπεδο και θέτει ένα νομικό φραγμό στη μονοπώληση των αναπαραγωγών μη προστατευόμενων πλέον έργων, κρίνοντας ότι η προστασία των αναπαραγωγών έργων που ανήκουν στο Δημόσιο Τομέα μέσω δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ή συγγενικών δικαιωμάτων δεν συνάδει με τη λήξη της προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων[2].
Αυτό καθίσταται δυνατό με την κατά πλάσμα δικαίου προβλεπόμενη αδυναμία απόκτησης πνευματικών ή συγγενικών δικαιωμάτων επί «κάθε υλικού» που προκύπτει από «πράξη αναπαραγωγής» και αναπαράγει μη προστατευόμενο έργο εικαστικών τεχνών. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι παράγωγες ψηφιακές απεικονίσεις (π.χ. φωτογραφίες ενός έργου) ή άλλες αναπαραγωγές (π.χ. τρισδιάστατα αντίγραφα) των κοινόχρηστων πλέον έργων τίθενται εκτός του πεδίου προστασίας από το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας.
Διπλή οριοθέτηση: εικαστικά έργα και πιστές αναπαραγωγές.
Πάντως, η ανωτέρω ρύθμιση υπόκειται σε δύο βασικούς περιορισμούς:
- αφορά μόνον τα έργα εικαστικών τεχνών και
- καλύπτει μόνο τις πιστές αναπαραγωγές τους[3].
Τούτο σημαίνει ότι αφενός η διάταξη δεν εφαρμόζεται σε έργα πέραν των εικαστικών τεχνών, όπως πχ. κείμενα, μουσικές συνθέσεις κλπ. Το υλικό που προκύπτει από τα εν λόγω έργα θα δύναται να προστατεύεται από πνευματικά ή συγγενικά δικαιώματα (πχ. εκδοτικά ή παραγωγού και εκτελεστών), εφόσον η σχετική εθνική νομοθεσία το προβλέπει.
Αφετέρου, το υλικό που αναπαράγει εικαστικά έργα που ανήκουν στο κοινό κτήμα δεν θα υπόκειται σε καθεστώς «παρόμοιας διανομής», αλλά στο σύνηθες καθεστώς προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων εφόσον χαρακτηρίζεται από πρωτοτυπία, δηλαδή, κατά τη ρητή υπόμνηση της διάταξης, αποτελεί προσωπική πνευματική δημιουργία του δημιουργού του.
Ως πρωτότυπες αναπαραγωγές μη προστατευόμενων έργων θα πρέπει μάλλον να θεωρήσουμε τις αποκαταστικές ψηφιοποιήσεις κοινόχρηστων εικαστικών έργων, τη δημιουργία σύνθετων έργων με βάση μη προστατευόμενα έργα (π.χ. κολλάζ) ή ακόμα τις δημιουργικές προσαρμογές ή μετατροπές τους (πχ. αλλαγή τεχνοτροπίας) .
Μία πρώτη αξιολόγηση της διάταξης.
Η διάταξη του άρθρου 14 είναι σημαντική στο βαθμό που εισάγει μία ρύθμιση πανευρωπαϊκής εφαρμογής που αναγνωρίζει την περιφρούρηση και προστασία του Δημοσίου Τομέα. Η δικαιοπολιτική στάθμιση που επιτυγχάνει τάσσεται υπέρ των συμφερόντων των χρηστών για προώθηση του πολιτισμού και της πρόσβασης στην πολιτιστική κληρονομιά, ιδίως στο ψηφιακό περιβάλλον[4], τουλάχιστον στον τομέα των έργων των εικαστικών τεχνών.
Στην πράξη, η νέα διάταξη διασφαλίζει ότι οι ψηφιακές πιστές απεικονίσεις εικαστικών έργων που ανήκουν στο κοινό κτήμα, όπως αυτές που είναι αναρτημένες στο διαδίκτυο ή αναμένεται να αναρτηθούν πχ. σε ψηφιακό αποθετήριο ή στην ιστοσελίδα ενός φορέα πολιτιστικής κληρονομιάς, θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ελεύθερα από το κοινό, για οποιοδήποτε σκοπό, ακόμα και εμπορικό, χωρίς όμως να αποκλείεται η εμπορική εκμετάλλευσή τους από τον εν λόγω φορέα[5].
Πάντως, η εισαγόμενη περιφρούρηση του Δημοσίου Τομέα είναι de minimis και χωρίς πρόβλεψη μέτρων επιβολής σε περίπτωση υπονόμευσής της. Στην πραγματικότητα, η αξιολόγηση της «πιστότητας» της αντιγραφής ή, αντιστρόφως, της πρωτοτυπίας του παράγωγου έργου απεικόνισης αναμένεται να αποτελέσει τον κρίσιμο σταθμιστικό παράγοντα για τη αναγνώριση ή όχι πνευματικών δικαιωμάτων επί παράγωγου ψηφιοποιημένου υλικού που αναπαράγει έργα του κοινού κτήματος. Η ρητή αναφορά στο (μάλλον χαμηλό) ευρωπαϊκό κριτήριο της πρωτοτυπίας ενδεχομένως να παρέχει ερείσματα για μία συσταλτική προσέγγιση περί της πιστότητας του αντιγράφου.
Προοπτικές για τη χρήση απεικονίσεων μνημείων που ανήκουν στην ελληνική πολιτιστική κληρονομιά.
Τελικό στάδιο για την πλήρη θετικοποίηση της διάταξης του άρθρου 14 είναι η μεταφορά της στις εσωτερικές έννομες τάξεις όλων των κρατών-μελών της ΕΕ μέχρι τον Ιούνιο του 2021.
Η προσέγγιση του εθνικού νομοθέτη αναφορικά με την έννοια του «έργου εικαστικών τεχνών», η οποία δεν ορίζεται εντός της Οδηγίας, θα καθορίσει το τελικό πεδίο εφαρμογής της διάταξης. Ειδικότερα όσον αφορά την μεταφορά στην ελληνική έννομη τάξη, υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με το νομοθετικό προηγούμενο του άρθρου 2 παρ. 1 ν. 2121/1993, στα έργα των εικαστικών τεχνών περιλαμβάνονται τα σχέδια, τα έργα ζωγραφικής και γλυπτικής, τα χαρακτικά έργα και οι λιθογραφίες, αλλά όχι οι φωτογραφίες.
Περαιτέρω, η εισαγωγή της διάταξης του άρθρου 14 στην Οδηγία 2019/790 και η επικείμενη μεταφορά της αναπόφευκτα δημιουργεί σχέση έντασης με το ιδιόρρυθμο δικαίωμα του Δημοσίου επί της πολιτιστικής κληρονομιάς που προβλέπει ο ν. 3028/2002 για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Ως γνωστόν, σύμφωνα με το άρθρο 46 παρ. 4 του ανωτέρω νόμου, όπως αυτό ισχύει μετά την πρόσφατη τροποποίησή του[6], σε συνδυασμό με την εξίσου πρόσφατη εκτελεστική Κοινή Υπουργική Απόφαση υπ’ αρ. 356481/254593/7509/2927/2019[7], η παραγωγή και αναπαραγωγή, με οποιονδήποτε τρόπο και μέσο, κάθε είδους αντιγράφων και απεικονίσεων μνημείων (πχ. ψηφιακών απεικονίσεων που αναρτώνται στο διαδίκτυο), που ανήκουν στο δημόσιο και βρίσκονται σε αρχαιολογικούς χώρους και ιστορικούς τόπους ή είναι μεμονωμένα, καθώς και κινητών που βρίσκονται σε μουσεία ή συλλογές του Δημοσίου, προϋποθέτει υποχρεωτικά τη λήψη προγενέστερης άδειας από το Υπουργείο Πολιτισμού και, εφόσον αυτές πραγματοποιούνται ιδίως για άμεσο ή έμμεσο οικονομικό ή εμπορικό σκοπό, την καταβολή του αντίστοιχου τέλους στο Τ.Α.Π. πριν από την πραγματοποίηση οποιασδήποτε χρήσης αυτών των αντιγράφων και απεικονίσεων.
Το ανωτέρω καθεστώς χρήσης (πιστών) αναπαραγωγών μνημείων του Δημοσίου, στα οποία συμπεριλαμβάνονται και έργα των εικαστικών τεχνών, όπως γλυπτά, τοιχογραφίες, λιθογραφίες, αγιογραφίες κλπ., αν τυπικά και δεν ερείδεται σε πνευματικό ή συγγενικό δικαίωμα υπέρ του Δημοσίου, φαίνεται prima facie να παρουσιάζει προβλήματα συμβατότητας με το νέο ενωσιακό δίκαιο.
Διότι, η υποχρεωτική λήψη προηγούμενης άδειας για τη δημιουργία και χρήση πιστών αναπαραγωγών έργων εικαστικών τεχνών που συνιστούν μνημεία του Δημοσίου και έχουν εξ ορισμού καταστεί, ως έργα, κοινό κτήμα, δεν συνάδει με την εισαγόμενη περιφρούρηση του Δημόσιου Τομέα και την τελολογία του άρθρου 14 της Οδηγίας 2019/790, δυνάμει της οποίας «όλοι οι χρήστες θα έχουν τη δυνατότητα να διαδίδουν επιγραμμικά, με πλήρη ασφάλεια δικαίου, αντίγραφα έργων τέχνης που έχουν καταστεί κοινό κτήμα»[8].
Η μεταφορά της επίμαχης διάταξης στην εσωτερική έννομη τάξη, η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντική ευκαιρία για την προώθηση της πρόσβασης και της διαθεσιμότητας της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς στο ψηφιακό περιβάλλον, αναμένεται λοιπόν με ενδιαφέρον.
* Δικηγόρος Πνευματικών δικαιωμάτων, Ψηφιακών Τεχνολογιών και Καινοτομίας (theodoros.chiou@iprights.gr), εκλεγμένος Μεταδιδακτορικός Ερευνητής στη Νομική Σχολή Αθηνών και Διδάσκων στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής.
[1] Αιτ. σκ. 3 Οδηγίας.
[2] Αιτ. σκ. 51 Οδηγίας.
[3] Βλ. αιτ. σκ. 53 Οδηγίας.
[4] Εμμέσως, αιτ. σκ. 53 Οδηγίας.
[5] Βλ. αιτ. σκ. 53 in fine: «Όλα τα ανωτέρω δεν θα πρέπει να εμποδίζουν τα ιδρύματα πολιτιστικής κληρονομιάς να πωλούν αναπαραγωγές, όπως ταχυδρομικές κάρτες.»
[6] Με το άρθρο 15 Ν. 4598/2019, ΦΕΚ Α’ 36/1.3.2019.
[7] ΦΕΚ 2812/Β/4-7-2019.
[8] Ευρωπαϊκή Επιτροπή – Δελτίο Τύπου, Ερωτήσεις και Απαντήσεις – Υπερψήφιση εκσυγχρονισμένων κανόνων, κατάλληλων για την ψηφιακή εποχή, από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Βρυξέλλες, 26 Μαρτίου 2019, διαθέσιμο στο: http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-19-1849_el.htm.
July 29, 2019
Next page
Previous page
