Archives – Author
“I want to lay down, but these countries are like uncles who touch you when you’re young and asleep. Look at all these borders foaming at the mouth with bodies broken and desperate…” Warsan Shire, from “Teaching My Mother How to Give Birth”[1]
Σχεδόν ένας αιώνας πέρασε από το 1922, όταν τα νησιά του Αιγαίου ήταν η πύλη εισόδου και ο πρώτος χώρος κατοικίας των ελληνικών πληθυσμών της Μικράς Ασίας μετά την Καταστροφή. Τα νησιά αυτά ξανα-υποδέχθηκαν μαζικό κύμα προσφύγων και μεταναστών τα τελευταία χρόνια, με κορύφωση το καλοκαίρι του 2015. Το φαινόμενο αυτό προσέλκυσε εκτός από τους μηχανισμούς διαχείρισης της μεταναστευτικής κρίσης, τα ΜΜΕ και τις εθελοντικές οργανώσεις και έντονο ερευνητικό ενδιαφέρον. Πολυάριθμοι ερευνητές του φαινομένου του ευρωπαϊκού καθεστώτος συνόρων, της ανθρωπιστικής βοήθειας, της μετανάστευσης, αλλά και ακτιβιστές και καλλιτέχνες επισκέπτονται τη Λέσβο, με αποτέλεσμα να παράγεται ένας όγκος δεδομένων, ένα υπερ-αρχείο καταγραφής του φαινομένου, ενός φαινομένου το οποίο έχει χαρακτήρα «πραγματικής κατάστασης έκτακτης ανάγκης», όπως πιθανόν θα αναφωνούσε σήμερα ο Walter Benjamin.
Το Παρατηρητήριο της Προσφυγικής και Μεταναστευτικής Κρίσης στο Αιγαίο δημιουργήθηκε για να παρακολουθεί και να καταγράφει το προσφυγικό και μεταναστευτικό φαινόμενο. Υποστηρίζεται από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και το Wenner-Gren Foundation for Anthropological Research. Βασικοί του σκοποί είναι πρώτον, η έγκυρη, συστηματική και σφαιρική καταγραφή των πολλαπλών – δημογραφικών, κοινωνικών, οικονομικών, θεσμικών, πολιτικών, θρησκευτικών και πολιτισμικών- διαστάσεων της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης τόσο σε καθημερινή βάση όσο και ιστορικά, δεύτερον, η έγκαιρη ενημέρωση της ελληνικής και διεθνούς κοινής γνώμης για το προσφυγικό και μεταναστευτικό ζήτημα στο Αιγαίο και, τρίτον, η υποστήριξη της σχετικής επιστημονικής έρευνας.
To ΕΚΤ υποστηρίζει το έργο του Παρατηρητηρίου με υποδομή Αποθετηρίου στο οποίο φιλοξενείται το ψηφιακό Αρχείο του. Στη δημιουργία του Αποθετηρίου κυριάρχησε η μέριμνα διάσωσης των πολύτιμων τεκμηρίων της προσφυγικής κρίσης. Ένα μέρος των τεκμηρίων προέρχονται από τους επίσημους κρατικούς και διεθνείς απογραφικούς μηχανισμούς, ένα άλλο από ΜΜΕ και μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ ένα άλλο, μεγαλύτερο μέρος αυτής της δραστηριότητας δεν έγινε αντικείμενο επίσημης καταγραφής αλλά αποτυπώθηκε με γραπτά ή οπτικο-ακουστικά μέσα και συχνά με ανεπίσημους και πρόχειρους τρόπους από τους ίδιους τους πρόσφυγες και μετανάστες, αλλά και από τα μέλη των τοπικών κοινωνιών στο πλαίσιο καθημερινών πρακτικών. Τέλος ένα τρίτο, εξίσου σημαντικό μέρος δεν καταγράφηκε καθόλου αφήνοντας μόνο έμμεσα ίχνη, όπως στοιχεία υλικού πολιτισμού, που και αυτά εκλείπουν μέσα στο χρόνο. Eίναι δυνατό να συνεισφέρει κάποιος περιεχόμενο στο Παρατηρητήριο μέσω της σχετικής Φόρμας.
Για να κατανοήσουμε την αξία ενός live αρχείου, δηλαδή ενός αρχείου δυναμικού που δημιουργείται κατά τη διάρκεια ενός τέτοιου φαινομένου, πρέπει να αντιπαραβάλλουμε ένα ιστορικό αρχείο και τις συλλογές του. Αν το συγκρίνει κανείς με ένα ιστορικό Αρχείο, όπως για παράδειγμα ένα άλλο ανοικτό Αποθετήριο του ΕΚΤ, το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού του Δήμου Καλαμαριάς, στη Θεσσαλονίκη, θα καταλάβει τη σημασία της τεκμηρίωσης και της ιστορικής καταγραφής εν δράσει. Το ΙΑΠΕ δραστηριοποιείται κυρίως στη συλλογή τεκμηρίων που αφορούν κυρίως στο μεγάλο προσφυγικό ρεύμα της Μικρασιατικής Καταστροφής και της Ανταλλαγής Πληθυσμών από τον Πόντο, τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη. Οι ερευνητικές τους προσπάθειες επίσης περιλαμβάνουν τον ελληνισμό της Αν. Ρωμυλίας, της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου, καθώς και τους Ελληνοκύπριους πρόσφυγες μετά την τουρκική εισβολή και κατοχή στην Κύπρο το 1974, ακόμη, τους Έλληνες μετανάστες και ομογενείς σε όλο τον κόσμο καθώς και τους ελληνικής καταγωγής πληθυσμούς από τις χώρες της πρώην Ε.Σ.Σ.Δ και της Αλβανίας, που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα τη δεκαετία του ’90. Εκτός από Δημόσια Αρχεία, συλλέγει και Ιδιωτικά Αρχεία, που αφορούν την ιδιωτική και την δημόσια ζωή των Ελλήνων προσφύγων τόσο στον τόπους καταγωγής όσο και στον τόπο εγκατάστασης και προέρχονται από δωρεές και αγορές. Επίσης, διατηρεί αρχείο χαρτών, φωτογραφιών και καρτ-ποστάλ, ενώ είναι ο μοναδικός φορέας στη Βόρεια Ελλάδα που διαθέτει αρχείο προφορικών μαρτυριών από πρόσφυγες πρώτης γενιάς.
Οι προφορικές μαρτυρίες παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε ένα ιστορικό αρχείο και είναι συνήθως το πιο «ευάλωτο» κομμάτι των συλλογών του. Απαρχαίωση των μέσων καταγραφής και απόσταση από το ιστορικό γεγονός καθιστούν τις προφορικές μαρτυρίες ένα ιδιαίτερης αξίας εργαλείο για την έρευνα μέσω πρωτογενών πηγών για ένα φαινόμενο μετανάστευσης όπως αυτό που βιώνουμε σήμερα. Για αυτό και αρχεία προφορικών μαρτυριών έχουν τόσο ενδιαφέρον για τους ιστορικούς και όσους ενδιαφέρονται για τη μελέτη του προσφυγικού. Μια ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία με τέτοιο σκεπτικό είναι το «Α Million Stories» , ένα διετές πρόγραμμα διαπολιτισμικής αφήγησης, μια πρωτοβουλία των βιβλιοθηκών Roskilde της Δανίας σε συνεργασία με τις δημόσιες βιβλιοθήκες του Malmö (Σουηδία), της Κολωνίας (Γερμανία) και το Future library (Αθήνα). Το έργο δημιούργησε μια ψηφιακή βιβλιοθήκη ανθρώπινων εμπειριών, που περιέχει πάνω από 600 ιστορίες από πρόσφυγες που έχουν καταφύγει στην ΕΕ τα τελευταία χρόνια.
Τέτοιου είδους ανοικτά αρχεία απομακρύνονται από το Αρχείο ως ένα χώρο απόθεσης ιστορικών ιζημάτων της «κυρίαρχης» ιστοριογραφίας. Μεταμορφώνονται σε τόπους αμφισβήτησης της κοινωνικής τάξης που διαχειρίζεται τη μνήμη και τη λήθη κατά το δοκούν. Είναι ανοικτά σε νέες αφηγήσεις και νέες ερμηνείες, οι οποίες μπορούν να φέρουν στο προσκήνιο ό,τι αποκλείει ή περιθωριοποιεί η επίσημη διαχείριση των πηγών. Για αυτό και έχουν ιδιαίτερη αξία τόσο για τον ερευνητή της ιστορίας όσο και για τον πολίτη-μελετητή του σύγχρονου γίγνεσθαι. Πλαισιώνοντας την ιστορική έρευνα με αρχεία προφορικών μαρτυριών και ανοικτά για συνεισφορά αρχεία, όπως είναι το Αρχείο του Παρατηρητηρίου, παράλληλα με τον επιστημονικό λόγο, δημιουργείται μια πιο σφαιρική κατανόηση ενός ιστορικού φαινομένου, όπως είναι το Προσφυγικό.
«Τελούμε σε κατάσταση άλγους αρχείου […] σημαίνει φλέγομαι από ένα πάθος. Σημαίνει ότι ατέρμονα, ακατάπαυστα γυρεύω το αρχείο εκεί όπου αποκρύπτεται. Είναι σαν να τρέχουμε πίσω του εκεί όπου, έστω κι αν υπάρχουν πολλά, το αρχείο αναρχείται»[2].
Εξερευνήστε τις πηγές:
Αποθετήριο του Παρατηρητηρίου της Προσφυγικής και Μεταναστευτικής Κρίσης στο Αιγαίο: http://repository-refugeeobservatory.ekt.gr/refugeeobservatory/
Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού (Ι.Α.Π.Ε.): http://repository-iape.ekt.gr/iape/
SearchCulture.gr– Συσσωρευτής πολιτιστικού περιεχομένου του ΕΚΤ. Αναζητήστε τον όρο «πρόσφυγες» για αποτελέσματα από τις συλλογές του Ελληνικού Λογοτεχνικού & Ιστορικού Αρχείου (ΕΛΙΑ), του Ψηφιακό Μουσείο του Ποντιακού Ελληνισμού, της Ιστορικής & Εθνολογικής Εταιρεία της Ελλάδος και άλλων φορέων.
OpenArchives.gr– Συσσωρευτής επιστημονικού περιεχομένου του ΕΚΤ. Αν σας ενδιαφέρει να εντοπίσετε επιστημονικό περιεχόμενο για το ζητούμενο, αναζητήστε τον όρο «μετανάστευση» ή «προσφυγικό».
A million stories/ Refugee Lives: http://refugeelives.eu/
Επίσης, για ερευνητές αλλά και για ενδιαφερόμενους πολίτες που θέλουν να εμβαθύνουν στο θέμα των προσφύγων και της μετανάστευσης, υπάρχουν στο διαδίκτυο εξαιρετικές λίστες με πηγές έρευνας και αρχεία με την θεματική της μετανάστευσης καθώς και ενδιαφέρουσες ακαδημαϊκές δράσεις, όπως αυτή του πανεπιστημίου της Μινεσότα.
References
Derrida, Jacques, 1996. Η έννοια του αρχείου / μετάφραση Κωστής Παπαγιώργης. – 1η έκδ. – Αθήνα : Εκκρεμές, 1996
Shire, Warsan. 2011. Teaching my mother how to give birth. [Manchester]: Flipped Eye Publishing
[1] Shire, Warsan. 2011. Teaching my mother how to give birth. [Manchester]: Flipped Eye Publishing.
[2] Ζακ Ντεριντά, Η έννοια του αρχείου, μετάφρ. Κωστής Παπαγιώργης (Αθήνα: Εκκρεμές, 1995), σελ.126
October 3, 2018
Με την ευκαιρία της νέας υπηρεσίας Web API του SearchCulture.gr, του Ελληνικού Συσσωρευτή Πολιτιστικού περιεχομένου του ΕΚΤ, εξετάζουμε τις διάφορες πτυχές των APIs και τη λεγόμενη «οικονομία των APIs», ένα όρο που συναντάμε συχνά στο διαδίκτυο τα τελευταία χρόνια.
Τα Web API είναι Διεπαφές Προγραμματισμού Εφαρμογών Ιστού και, όπως δηλώνει το όνομά τους καθορίζουν τον τρόπο αλληλεπίδρασης μεταξύ εφαρμογών και ιστοσελίδων και απευθύνονται (κυρίως) σε προγραμματιστές. Με απλούς όρους, τα API είναι σύνολα απαιτήσεων που διέπουν τον τρόπο με τον οποίο μια εφαρμογή μπορεί να μιλήσει με άλλη. Για το SearchCulture.gr, το Web API που μόλις εισαγάγαμε ως υπηρεσία, επιτρέπει σε εφαρμογές τρίτων να αναζητήσουν και να προβάλουν τεκμήρια που φιλοξενούνται στον Συσσωρευτή. Ένας προγραμματιστής, για παράδειγμα, μπορεί να ενσωματώσει περιεχόμενο από το SearchCulture.gr στη δική του εφαρμογή με τον ίδιο τρόπο που ενσωματώνει χάρτες της Google.
Ποια είναι όμως η επανάσταση που φέρνουν τα APIs και γιατί παρουσιάζουν τόσο ενδιαφέρον;
Τα APIs γεννήθηκαν από τον πετυχημένο διάλογο ανάμεσα στις καινοτομικές κοινότητες και τους προγραμματιστές- συχνά μάλιστα είναι τα ίδια άτομα τα οποία και επιχειρούν και προγραμματίζουν. Αναζητώντας γρηγορότερες και πιο ευέλικτες διαδικασίες παραγωγής νέων υπηρεσιών και προϊόντων στο ψηφιακό σύμπαν, οι προγραμματιστές κατάφεραν μέσω των APIs να κάνουν πολύπλοκες διεργασίες επαναχρησιμοποιήσιμες με λίγες γραμμές κώδικα, επιταχύνοντας τη δημιουργία εφαρμογών από αρκετούς μήνες σε λίγες μέρες ή ώρες.
Η διαλειτουργικότητα αποτελεί βασική προϋπόθεση για όσους επιθυμούν να επωφεληθούν από την κοινωνική φύση του παγκόσμιου ιστού ως μοχλό ανάπτυξης και επενδύσεων. Αυτό περιλαμβάνει τόσο τα ερευνητικά ιδρύματα, την ακαδημία, τον πολιτισμό, την εκπαίδευση γενικότερα, αλλά και την καινοτομία και τις επιχειρήσεις. Ένα ίδρυμα που προσφέρει μια υποδομή πληροφόρησης πάνω στην οποία μπορούν να «χτίσουν» και άλλοι χαίρει μεγαλύτερης αναγνωρισιμότητας και παρουσίας. Τα API παρέχουν τα μέσα για να πραγματοποιηθεί αυτή η διασύνδεση και η δημιουργία. «Η ενσωμάτωση APIs σε ένα ψηφιακό οικοσύστημα έχει ως αποτέλεσμα μεγαλύτερη ευελιξία και παρουσίαση της παραγωγής ενός ιδρύματος ως επαναχρησιμοποιήσιμων πόρων, δημιουργώντας ευκαιρίες για την ενίσχυση της φήμης και της βιωσιμότητας του ιδρύματος» δηλώνει σε έναν οδηγό[1] που εξέδωσε το 2012 το JISC, με στόχο την ενημέρωση των ακαδημαϊκών φορέων της Μεγάλης Βρετανίας για τη δυναμική του αναδυόμενου φαινομένου των APIs.
Ας κοιτάξουμε ορισμένα παραδείγματα υλοποίησης APIs από Πανεπιστήμια, εταιρείες που προσφέρουν υπηρεσίες σε ερευνητές και ακαδημαϊκούς και τέλος, τον πολιτιστικό τομέα.
Ένα παράδειγμα καλής πρακτικής είναι το Mendeley, η web υπηρεσία και κοινότητα για ερευνητές. Η ομάδα του Mendeley ασχολήθηκε με APIs από τα αρχικά στάδια εισαγωγής τους στην αγορά. “Join our API community to build tools to make researchers’ lives easier” είναι το κάλεσμά τους στον αφιερωμένο στα APIs ιστότοπό τους και οι «πελάτες» που χρησιμοποίησαν Mendeley APIs είναι πολλοί: το συνεργατικό εργαλείο LaTex, η υπηρεσία νέφους Open Science Framework, το Altmetric.com που μετρά απήχηση έρευνας στον κοινωνικό ιστό, κ.α.
Τέτοιες εφαρμογές APIs εκτός από την εξοικονόμηση πόρων και χρόνου από την πλευρά των πληροφορικών, έχουν και στρατηγικά οφέλη: ενισχύουν την επιστημονική επικοινωνία και τη διασύνδεση διαφορετικών datasets, δημιουργούν νέες υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας και ενδυναμώνουν τη διάδραση μεταξύ έρευνας και καινοτομίας.
Επιστρέφοντας στα πολιτιστικά δεδομένα, με αφορμή τα οποία παρουσιάζουμε το API του SearchCulture.gr, ενδιαφέρον έχει και το Pelagios Commons, μια κοινότητα & υποδομή για διασυνδεδεμένα και ανοικτά γεωγραφικά δεδομένα (Linked Open Geodata) στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες[2]. Το Pelagios προσφέρει διάφορους τρόπους εξερεύνησης των δεδομένων που η κοινότητα έχει αναπτύξει, ανάλογα με το βαθμό τεχνικής εξοικείωσης του καθένα. Το Web API του Peripleo, της μηχανής αναζήτησης στα δεδομένα που συλλέγει και παράγει το Pelagios Commons, παρέχει μηχαναγνώσιμη πρόσβαση στα δεδομένα και οι προγραμματιστές θα βρουν τον κώδικα στο GitHub. Το «εννοιολογικό μοντέλο» πίσω από το Peripleo είναι απλό- αποτελείται από τρεις τύπους οντοτήτων:
- Είδη όπως αρχαιολογικά αντικείμενα, λογοτεχνικά κείμενα, φωτογραφίες κλπ.
- Τοποθεσίες με τις οποίες σχετίζονται αντικείμενα ή αναφέρονται σε κείμενα, π.χ. τοποθεσίες που αναφέρονται σε ένα κείμενο ή στο σημείο εστίασης ενός αντικειμένου
- Σύνολα δεδομένων που είναι συλλογές αντικειμένων, π.χ. μια συγκεκριμένη συλλογή μουσείου
H Europeana, πρωτοπόρος οργανισμός στις τεχνολογίες διαμοιρασμού, διαθέτει μια σειρά από APIs στο portal της για επαγγελματίες. Με το επιχείρημα ότι «τα APIs μας επιτρέπουν να συνεργαζόμαστε στενότερα στην έρευνα, την εκπαίδευση και τις δημιουργικές βιομηχανίες» η Europeana διαθέτει ένα Search API για απλή αναζήτηση στα 50 εκατομμύρια τεκμήρια της πύλης της και εξειδικευμένα APIs για εμβύθιση στα δομημένα μεταδεδομένα που διαθέτει, όπως για παράδειγμα το SPARQL API το οποίο διασυνδέει μεταδεδομένα από τη Europeana με εξωτερικές βάσεις δεδομένων και πηγές, όπως τα Getty Vocabularies (AAT), Geonames, Wikidata και VIAF, μέσω του οποίου μπορούν να τεθούν πιο σύνθετες ερωτήσεις όπως πχ «Ποιοι είναι όλοι οι Γάλλοι ζωγράφοι του 18ου αιώνα με τουλάχιστο 5 έργα διαθέσιμα στη Europeana με ανοικτές άδειες».
Το API που μόλις λάνσαρε η ομάδα του SearchCulture.gr είναι το μοναδικό API για πρόσβαση σε τόσο μεγάλο όγκο πολιτιστικών δεδομένων στη χώρα, όπου τα λίγα διαθέσιμα APIs αφορούν κυρίως στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση και δημοσιονομία. Η νέα υπηρεσία του ΕΚΤ αυξάνει τη δυναμική επανάχρησης των 432.000 τεκμηρίων του SearchCulture.gr, επιτρέποντας την ενσωμάτωσή τους σε νέες, καινοτόμες υπηρεσίες μέσω εφαρμογών. Ελπίζουμε ότι το API του SearchCulture.gr θα αποτελέσει ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για τις δημιουργικές κοινότητες και τους προγραμματιστές της Ελλάδας (και όχι μόνο) για την ανάπτυξη νέων έξυπνων εφαρμογών και υπηρεσιών αξίας για την εκπαίδευση, τον πολιτιστικό τουρισμό και την επιχειρηματικότητα. Για να χρησιμοποιήσει κάποιος το API θα πρέπει να αιτηθεί ένα προσωπικό API Κλειδί μέσω της σχετικής ηλεκτρονικής φόρμας. Το βασικό URL του API είναι το εξής: https://www.searchculture.gr/aggregator/api/search.json. Μπορείτε να δοκιμάσετε το SearchCulture API αλλά και την προσπέλαση HTTP URIs αναγνωριστικών των τεκμηρίων μέσω της γραφικής διεπαφής Swagger.
Καλές δημιουργικές εφαρμογές!
Η ομάδα του SearchCulture.gr
[1] https://www.jisc.ac.uk/guides/the-advantage-of-apis#benefits , αρχική έκδοση 17-2-2012, ενημέρωση 7-2-2015
[2] Rainer Simon, Leif Isaksen, Elton Barker, Pau de Soto Cañamares. 2016. Peripleo: a Tool for Exploring Heterogeneous Data through the Dimensions of Space and Time. In Code4Lib Issue 31 (2016-01-28). ISSN 1940-5758.
September 28, 2018
Το δεύτερο μέρος της ανάρτησης σχετικά με τις ομάδες και τα κείμενα εργασίας του δικτύου OPERAS εστιάζει στις τεχνικές διαστάσεις της επιστημονικής επικοινωνίας στο ψηφιακό περιβάλλον. Καταγράφοντας τις σύγχρονες τάσεις και τις προκλήσεις που δημιουργεί η εισαγωγή ψηφιακών πρακτικών διεξαγωγής και διάχυσης της έρευνας, τα εν λόγω κείμενα εργασίας προσεγγίζουν σημαντικά ζητήματα διαχείρισης των ψηφιακών υποδομών φιλοξενίας επιστημονικών εκδόσεων. Επίσης, υπογραμμίζουν τη σημασία υιοθέτησης κοινών μεθόδων και προτύπων από τους ερευνητές, τους εκδότες και τους διαχειριστές υποδομών, ως την πλέον βιώσιμη προσέγγιση για τη δημιουργία ενός συνεκτικού και δυναμικού ψηφιακού περιβάλλοντος έρευνας και επικοινωνίας.
Common standards (Συντονισμός Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης)
Οι θεμελιώδεις πρακτικές της επιστημονικής έρευνας εξαρτώνται άμεσα από τον βαθμό διαθεσιμότητας των πρωτογενών τεκμηρίων και των δημοσιευμένων εργασιών. Στο ψηφιακό περιβάλλον, η διευρυμένη πρόσβαση σε πρωτογενείς πηγές έρευνας και δημοσιεύσεις καθίσταται δυνατή με την εισαγωγή πρακτικών ανοικτής επιστημονικής επικοινωνίας και την αξιοποίηση των δυνατοτήτων διάχυσης και επεξεργασίας που προσφέρουν οι ψηφιακές εφαρμογές. Το κείμενο εργασίας για τα κοινά πρότυπα διερευνά τις πρακτικές, τα μέσα και τα τεχνικές προδιαγραφές που έχουν καθιερωθεί ως αποτέλεσμα της μετάβασης στο ψηφιακό περιβάλλον έρευνας. Παράλληλα, διακρίνει τα βασικά πεδία εφαρμογής κοινών προτύπων και ενδεδειγμένων πρακτικών (ποιότητα περιεχομένου, διαλειτουργικότητα, διαθεσιμότητα και δυνατότητα επεξεργασίας), εστιάζοντας ιδιαίτερα στις προδιαγραφές για τις υποδομές επιστημονικών εκδόσεων στις Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες (ΑΚΕ)
Platforms and services (Συντονισμός OAPEN)
Μέρος των δραστηριοτήτων του δικτύου OPERAS αφορά την παροχή στοχευμένων υπηρεσιών προς την επιστημονική κοινότητα, με έμφαση στις ΑΚΕ. Οι ψηφιακές υπηρεσίες έρευνας καλούνται να καλύψουν ένα ευρύ φάσμα αναγκών και να προσαρμοστούν σε συγκεκριμένες πρακτικές αναζήτησης, σύνθεσης και διάχυσης περιεχομένου. Προς την κατεύθυνση αυτή, η ομάδα εργασίας επεξεργάζεται κοινές αρχές και κανόνες που μπορούν να διαμορφώσουν ένα κοινό πλαίσιο για τον σχεδιασμό και τη διάθεση των υπηρεσιών προς την επιστημονική κοινότητα. Όπως επισημαίνεται στο κείμενο εργασίας, οι βασικές προκλήσεις σχετίζονται με τη διαχείριση, τη βιωσιμότητα και την επάρκεια των υπηρεσιών, που θα πρέπει να ανταποκρίνονται στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον έρευνας, αποφεύγοντας τις επικαλύψεις. Στο πλαίσιο αυτό, περιγράφονται και οι βασικές υπηρεσίες που το OPERAS θα μπορούσε να παρέχει στους ερευνητές των ΑΚΕ.
Tools (Συντονισμός OpenEdition)
Αρχικός στόχος της συγκεκριμένης ομάδας εργασίας ήταν η αξιολόγηση και κατάρτιση μιας λίστας ψηφιακών εργαλείων/εφαρμογών και των δράσεων που πρέπει να γίνουν ώστε να μεγιστοποιηθεί ο βαθμός αξιοποίησής τους από το OPERAS, στο πλαίσιο της μελλοντικής παροχής υπηρεσιών προς ερευνητές. Προκρίνεται η χρήση εργαλείων που βασίζονται σε ανοικτό λογισμικό και υποστηρίζονται από κοινότητες τεχνικών ή/και χρηστών. Υπό αυτή την οπτική, η περαιτέρω ανάπτυξη υπαρχόντων εργαλείων έρευνας και η συγκρότηση σχετικής «εργαλειοθήκης» φαίνεται να είναι οι ενδεδειγμένες λύσεις για την κάλυψη των αναγκών και εξελίξεων στον τομέα των επιστημονικών δημοσιεύσεων. Το κείμενο εργασίας διακρίνει τρία στάδια στη διαδικασία έκδοσης: αξιολόγηση, (συνεργατική) επεξεργασία κειμένων και δημοσίευση. Παράλληλα, αναλύονται οι τρέχουσες και αναδυόμενες πρακτικές σε κάθε ένα από τα πεδία αυτά, προτείνεται μια λίστα κριτηρίων για την επιλογή του κατάλληλου κατά περίπτωση εργαλείου και καταγράφονται οι λύσεις που ήδη εφαρμόζονται από τους εταίρους του OPERAS.
Το δίκτυο OPERAS , στο οποίο συμμετέχει το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), αποτελείται από 38 εταίρους (ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια, εκδότες, φορείς υποστήριξης και χρηματοδότησης της έρευνας). Στόχος του OPERAS είναι η ενίσχυση της πρόσβασης στην επιστημονική πληροφορία μέσω καινοτόμων και λειτουργικών ερευνητικών υποδομών για τις Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες (ΑΚΕ), που εφαρμόζουν νέες προσεγγίσεις και εργαλεία αξιολόγησης και μέτρησης του αντίκτυπου των ερευνητικών αποτελεσμάτων και εισάγουν τις ΑΚΕ στο νέο οικοσύστημα των ψηφιακών ερευνητικών υποδομών.
September 20, 2018
Το δίκτυο OPERAS, στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του για την ενίσχυση της Ανοικτής Επιστήμης, συγκρότησε 7 ομάδες εργασίας με αντικείμενο την κατάθεση προτάσεων για την βελτίωση των υφιστάμενων πρακτικών, προτύπων, και επιχειρησιακών μοντέλων που εφαρμόζονται στην επιστημονική επικοινωνία. Οι ομάδες εργασίας, οι οποίες συντονίζονται από τους βασικούς εταίρους του δικτύου, παρουσίασαν τα πρώτα τους συμπεράσματα αρχικά στο συνέδριο OPERAS Conference “Open Scholarly Communication in Europe. Addressing the Coordination Challenge” και, στη συνέχεια, με τη μορφή κειμένων εργασίας – απευθύνοντας παράλληλα ανοικτή πρόσκληση συμμετοχής σε φορείς που επιθυμούν να συμβάλουν στην περαιτέρω διαμόρφωση των προτάσεων του δικτύου για την ενίσχυση της Ανοικτής Επιστήμης. Στο παρόν, πρώτο τμήμα της σχετικής ανάρτησης, περιγράφονται το αντικείμενο και τα συμπεράσματα τεσσάρων ομάδων εργασίας:
Advocacy (Συντονισμός Max Weber Stiftung)
Στόχος της συγκεκριμένης ομάδας εργασίας είναι να αναδείξει τη σημασία της εισαγωγής των μεθόδων της Ανοικτής Επιστήμης στους τομείς των Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών και, αντίστροφα, τη συμβολή των επιστημών αυτών στην ανάδειξη βιώσιμων μοντέλων ανοικτής επιστημονικής επικοινωνίας. Το σχετικό κείμενο εργασίας τονίζει την ανάγκη για την εισαγωγή μεθόδων επιστημονικής δημοσίευσης που ανταποκρίνονται στις τρέχουσες ανάγκες για ελεύθερη πρόσβαση, διαφάνεια και χρήση ελεύθερων εργαλείων έρευνας. Το κείμενο εργασίας προσφέρει κατανοητές και τεκμηριωμένες απαντήσεις σε ζητήματα αξιολόγησης και διάχυσης της έρευνας, κατοχύρωσης αξιόπιστων μεθόδων και κινήτρων για την υιοθέτηση πρακτικών ανοικτής πρόσβασης και πνευματικής ιδιοκτησίας.
Best Practices (Συντονισμός OAPEN)
Η υιοθέτηση καλών πρακτικών στις ηλεκτρονικές επιστημονικές δημοσιεύσεις καλύπτει ένα μεγάλο εύρος ζητημάτων που σχετίζονται με την αξιοπιστία της δημοσιευμένης πληροφορίας, την κατοχύρωση πνευματικών δικαιωμάτων και τη διαφύλαξη του περιεχομένου. Σκοπός της συγκεκριμένης ομάδας εργασίας είναι να κωδικοποιήσει τις αποσπασματικές ροές έκδοσης επιστημονικού περιεχομένου και να προτείνει συγκεκριμένα μοντέλα αποδοτικών εκδοτικών εγχειρημάτων. Προς την κατεύθυνση αυτή, το σχετικό κείμενο εργασίας αναζητά κριτήρια βιωσιμότητας και προτείνει εναλλακτικές τεχνικές και διαχειριστικές λύσεις μετάβασης στην ανοικτή πρόσβαση, λαμβάνοντας υπόψη τις υφιστάμενες ιδιαιτερότητες στους τομείς των ΑΚΕ.
(Το κείμενο εργασίας είναι υπό έκδοση)
Open Access Business Models (Συντονισμός UCL Press)
Συμπληρωματικά προς την υιοθέτηση ενδεδειγμένων πρακτικών, η εξεύρεση κατάλληλων επιχειρησιακών μοντέλων για τις επιστημονικές εκδόσεις παίζει καθοριστικό ρόλο στην εδραίωση των αρχών της Ανοικτής Επιστήμης στις ΑΚΕ. Αντικείμενο των εργασιών της συγκεκριμένης ομάδας είναι η καταγραφή των πολλαπλών προσεγγίσεων στον τομέα αυτό, από τη σκοπιά των εκδοτών και με έμφαση στις λύσεις που έχουν αναπτύξει τα μέλη του δικτύου OPERAS. Το κείμενο εργασίας περιγράφει τα βασικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των διάφορων εναλλακτικών μοντέλων για τις εκδόσεις ανοικτής πρόσβασης και εξερευνά νέες συνεργατικές πρωτοβουλίες και κοινοπρακτικά μοντέλα που κάνουν την εμφάνισή τους στην Ευρώπη και την Αμερική. Περιγράφοντας τις βασικές δομές, τα υπέρ και κατά, καθώς και τη δυναμική των διάφορων επιχειρησιακών μοντέλων, το κείμενο εργασίας αναγνωρίζει τα κατά περίπτωση πλεονεκτήματά τους, καθώς και τις δυνατότητες που ανοίγει για τους εκδότες η μετάβαση στην ανοικτή πρόσβαση.
Multilingualism (Συντονισμός University of Coimbra – UC Digitalis)
Σε διεθνές επίπεδο, η επιστημονική επικοινωνία είναι αδιαμφισβήτητα συνδεδεμένη με την πρωτοκαθεδρία της αγγλικής γλώσσας. Παρόλα αυτά, η ανάγκη δημοσίευσης στα αγγλικά ως προϋπόθεση για τη μεγιστοποίηση της αναγνωσιμότητας των εκδόσεων οδηγεί σε υποαντιπροσώπευση συγκεκριμένων κλάδων, ιδιαίτερα στις ΑΚΕ. Έτσι, μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις που καλείται να διαχειριστεί η συγκεκριμένη ομάδα εργασίας αναφέρεται στην υποστήριξη των ερευνητών που επιθυμούν να δημοσιεύουν στη δική τους γλώσσα και να ενισχύσουν παράλληλα το διεθνές δίκτυο συνεργασιών τους. Το κείμενο εργασίας εντοπίζει πεδία παρέμβασης για την υποστήριξη των ερευνητών αυτών, ιδιαίτερα στη μετάφραση των δημοσιεύσεων, την ανάπτυξη εργαλείων πολυγλωσσικής αναζήτησης και την προώθηση των εθνικών γλωσσών στην Επιστήμη.
Το δίκτυο OPERAS αποτελείται από 38 εταίρους (ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια, εκδότες, φορείς υποστήριξης και χρηματοδότησης της έρευνας). Στόχος του OPERAS είναι η ενίσχυση της πρόσβασης στην επιστημονική πληροφορία μέσω καινοτόμων και λειτουργικών ερευνητικών υποδομών για τις Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες (ΑΚΕ), που εφαρμόζουν νέες προσεγγίσεις και εργαλεία αξιολόγησης και μέτρησης του αντικτύπου των ερευνητικών αποτελεσμάτων και εισάγουν τις ΑΚΕ στο νέο οικοσύστημα των ψηφιακών ερευνητικών υποδομών.
Περισσότερα για το Δίκτυο OPERAS: https://operas.hypotheses.org/
September 14, 2018
Η διαρκής υποστήριξη της Ένωσης Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων (EUA) στη μετάβαση των μελών της στην Ανοικτή Επιστήμη επιβεβαιώθηκε πρόσφατα μέσω της δημοσίευσης του Οδικού Χάρτη για την αξιολόγηση της έρευνας κατά τη μετάβαση στην Ανοικτή Επιστήμη. Η προσπάθεια βελτίωσης των μεθόδων αξιολόγησης της έρευνας απασχολεί με αυξανόμενο ενδιαφέρον την επιστημονική κοινότητα, όπως επίσης και διαμορφωτές πολιτικής τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Πρόκειται δε για ζήτημα το οποίο συνδέεται άμεσα με τη μετάβαση στο παράδειγμα της Ανοικτής Επιστήμης. Η ανάδειξη νέων προσεγγίσεων στην αξιολόγηση αντανακλά συνεπώς την επείγουσα ανάγκη αλλαγής του υφιστάμενου παραδείγματος και της μετάβασης σε ένα νέο στο οποίο η υιοθέτηση πρακτικών της Ανοικτής Επιστήμης θα λαμβάνεται υπόψη στις διαδικασίες αξιολόγησης.
Στόχος του Οδικού Χάρτη είναι η ενθάρρυνση της συζήτησης και της ανάπτυξης νέων προσεγγίσεων στην αξιολόγηση της έρευνας, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τη συμβολή πρακτικών που προωθούν τη μετάβαση στην Ανοικτή Επιστήμη, όπως η διαχείριση και ο διαμοιρασμός των ερευνητικών δεδομένων, όσο και το προφίλ των φορέων έρευνας και τις διαφορές μεταξύ επιστημονικών τομέων. Όπως υποστηρίζει η EUA, η επικράτηση του impact factor ως βασικού κριτηρίου αξιολόγησης δημιουργεί σημαντικές στρεβλώσεις καθώς η ποιότητα ενός άρθρου αξιολογείται εμμέσως (μέσω της βαρύτητας του περιοδικού στο οποίο αυτό έχει δημοσιευθεί), πρακτική η οποία ενισχύει παράλληλα την κυρίαρχη θέση των εμπορικών εκδοτών και της επίδρασής τους στον τρόπο διεξαγωγής της έρευνας.
Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της για την αλλαγή του υφιστάμενου μοντέλου αξιολόγησης, η EUA θα επικεντρωθεί στην ενθάρρυνση της ανάπτυξης ευέλικτων, με διαφάνεια και δίκαιων προσεγγίσεων για την αξιολόγησης της έρευνας, τις διαδικασίες αξιολόγησης και εξέλιξης των ερευνητών, καθώς και την υποστήριξη των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων και των πρυτανικών τους αρχών. Η EUA θα προβεί επίσης στη συλλογή στοιχείων από τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, και την παρακολούθηση σχετικών πρωτοβουλιών από άλλους φορείς. Παράλληλα, θα κάνει διάλογο τόσο με πανεπιστήμια όσο και με λοιπούς φορείς με στόχο την ενημέρωση για την ένταξη των πρακτικών της Ανοικτής Επιστήμης στις διαδικασίες αξιολόγησης. Οι παραπάνω δράσεις θα συμβάλουν στην διαμόρφωση συστάσεων πολιτικής και παραδειγμάτων καλών πρακτικών.
Περισσότερες πληροφορίες για τον Οδικό Χάρτη εδώ
July 6, 2018
Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), ως Εθνικός Κόμβος του OpenAIRE για την Ανοικτή Πρόσβαση (OpenAIRE NOAD), διοργάνωσε την Τρίτη 5 Ιουνίου σεμινάριο για τους νέους ερευνητές στους τομείς των ανθρωπιστικών και κοινωνικών ερευνών (ΑΚΕ) για την Ανοικτή Επιστήμη και τη Διαχείριση των Ερευνητικών Δεδομένων. Το σεμινάριο διοργανώθηκε σε συνεργασία με το ευρωπαϊκό έργο FOSTER.
Το πρώτο μέρος του σεμιναρίου, είχε ως στόχο την εισαγωγή στις έννοιες της Ανοικτής Πρόσβασης, της Ανοικτής Επιστήμης και των ερευνητικών δεδομένων. Η Nancy Pontika (FOSTER) παρουσίασε επίσης τις υποχρεώσεις των ερευνητών στο πλαίσιο του Ορίζοντα 2020 για την παροχή ανοικτής πρόσβασης στις δημοσιεύσεις και τα δεδομένα, καθώς και τη σημασία διαχείρισης των δεδομένων βάσει των αρχών FAIR. Έμφαση δόθηκε επίσης στο θέμα των αδειών, με ιδιαίτερη αναφορά στις άδειες creative commons και τους διαφορετικούς τύπους αυτών. Η παρουσίαση ολοκληρώθηκε με την ανάδειξη των ωφελειών που προκύπτουν από την Ανοικτή Επιστήμη/ Ανοικτή Πρόσβαση για τους ερευνητές.
Η Iryna Kuchma (FOSTER) παρουσίασε από την πλευρά της σειρά δράσεων και διαθέσιμο υλικό που έχει αναπτυχθεί από το FOSTER για την υποστήριξη και την κατάρτιση/ εκπαίδευση των ερευνητών κατά την εφαρμογή στην πράξη της Ανοικτής Επιστήμης. Έμφαση δόθηκε σε ζητήματα όπως η προστασία των δεδομένων, ζητήματα ηθικής, μεθόδων ανωνυμοποίησης καθώς και παρουσίασης εργαλείων για την αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών. Το πρώτο μέρος ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση από την Έλλη Παπαδοπούλου (OpenAIRE) της ευρωπαϊκής υποδομής OpenAIRE, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο δίκτυο των εθνικών κόμβων και στους τρόπους υποστήριξης της ερευνητικής κοινότητας μέσω της ποικιλίας των δράσεων και υπηρεσιών που προσφέρει.
Το δεύτερο μέρος του σεμιναρίου είχε διαδραστικό χαρακτήρα, δίνοντας με τον τρόπο αυτό στους συμμετέχοντες την ευκαιρία να παρουσιάσουν τις πρακτικές που ακολουθούν για την παροχή Ανοικτής Πρόσβασης στις δημοσιεύσεις και τα δεδομένα τους και να θέσουν ερωτήματα που προκύπτουν κατά τη διαδικασία αυτή. Οι διαφορετικοί τύποι δεδομένων που διαχειρίζονται οι συμμετέχοντες έδωσε αφορμή για μια ιδιαίτερα γόνιμη συζήτηση και ανταλλαγή εμπειριών και ιδεών. Παράλληλα, αναδείχθηκε η σημασία της μακροχρόνιας διαφύλαξης των δεδομένων, μετά την ολοκλήρωση του έργου στο πλαίσιο του οποίου παράγονται τα δεδομένα.
Στο τρίτο μέρος, οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να μάθουν για χρηματοδοτικές ευκαιρίες στους τομείς των ΑΚΕ στο πλαίσιο του Ορίζοντα 2020, καθώς και για ευκαιρίες δικτύωσης με άλλους ερευνητές. Ειδικότερα, ο Henry Scott (Εθνικό Σημείο Επαφής του Ορίζοντα 2020) παρουσίασε ευκαιρίες στις θεματικές «Κοινωνικές Προκλήσεις 6: Η Ευρώπη σε ένα μεταβαλλόμενο κόσμο- κοινωνίες χωρίς αποκλεισμούς, καινοτόμες και σκεπτόμενες», «Επιστήμη με την κοινωνία για την κοινωνίας», καθώς και τις δράσεις Marie Sklodowska Curie και τις ευκαιρίες που παρέχει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC). Ο Δημήτρης Μαραγκός (ΕΚΤ) παρουσίασε την πρωτοβουλία «Γέφυρες Γνώσης και Συνεργασίας» η οποία βασίζεται σε τρεις άξονες: τη δικτύωση και την συνεπακόλουθη επίτευξη συνεργασιών μέσω της δημιουργίας ενός παγκόσμιου δικτύου Ελλήνων επιστημόνων, επαγγελματιών και επιχειρηματιών, την ενημέρωση για χρηματοδοτικές ευκαιρίες στην Ελλάδα και την χαρτογράφηση των Ελλήνων που ζουν στο εξωτερικό.
Το σεμινάριο επιβεβαίωσε το ενδιαφέρον της ελληνικής ερευνητικής κοινότητας και των νέων ερευνητών ειδικότερα για την Ανοικτή Επιστήμη/ Ανοικτή Πρόσβαση, καθώς και την προθυμία υιοθέτησης της Ανοικτής Πρόσβασης στο πλαίσιο των ερευνητικών τους δραστηριοτήτων. Ανέδειξε επίσης τη σημασία διοργάνωσης παρόμοιων δράσεων ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και κατάρτισης. Στο πλαίσιο αυτό, το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων για επικοινωνία με τις διοικήσεις και τις βιβλιοθήκες των φορέων τους με στόχο τη διερεύνηση διοργάνωσης αντίστοιχων δράσεων αποτιμάται ως ιδιαίτερα θετικό βήμα για την προώθηση της Ανοικτής Επιστήμης.
Περισσότερες πληροφορίες για την εκδήλωση διαθέσιμες εδώ
June 12, 2018
Η Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Κύπρου, ως Εθνικό Γραφείο Ανοικτής Πρόσβασης του πανευρωπαϊκού προγράμματος OpenAIRE (NOAD), σε συνεργασία με τα Εθνικά Σημεία Αναφοράς για το θέμα της Ανοικτής Πρόσβασης (OA NPRs) και συγκεκριμένα, το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας Κύπρου και τη Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Συντονισμού και Ανάπτυξης, πραγματοποίησαν στις 9 και 10 Μαΐου, εκδήλωση με τίτλο, “OpenAIRE Cyprus National Workshop 2018/ Open Science and the role of repositories”. Η εκδήλωση, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, είχε ως κύριο στόχο την κάλυψη των αναγκών ενημέρωσης και επιμόρφωσης ερευνητών, χρηματοδοτών έρευνας, υπηρεσιών υποστήριξης έρευνας, βιβλιοθηκονόμων και διαχειριστών αποθετηρίων, για τις νέες εξελίξεις στα θέματα της Ανοικτής Επιστήμης, της Ανοικτής Πρόσβασης, τις υπηρεσίες που προσφέρονται προς αξιοποίηση από Ευρωπαϊκά και τοπικά δίκτυα καθώς και τεχνικά θέματα που αφορούν τη σύσταση και ανάπτυξη αποθετηρίων συμβατών με Ευρωπαϊκές προδιαγραφές, προς όφελος της τοπικής ερευνητικής κοινότητας.
Την εκδήλωση χαιρέτισαν ο Αντιπρύτανης Διεθνών Σχέσεων, Οικονομικών και Διοίκησης του Πανεπιστημίου Κύπρου, Καθηγητής Κωνσταντίνος Κωνσταντίνου και η Διευθύντρια έρευνας, Καινοτομίας και Δια Βίου Μάθησης, της Γενικής Διεύθυνσης Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, Συντονισμού και Ανάπτυξης, κα Ιωάννα Κλεάνθους.
Ακολούθως, πραγματοποιήθηκαν παρουσιάσεις, από τη Δρ Μαρίνα Αγγελάκη από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης της Ελλάδος, η οποία με το ρόλο της ως Διαχειρίστρια της διεργασίας διαχείρισης πολιτικών Ανοικτής Πρόσβασης του προγράμματος OpenAIRE, μίλησε για τις τρέχουσες εξελίξεις στο θέμα της Ανοικτής Επιστήμης, ενώ έδωσε κατευθυντήριες γραμμές στη διαμόρφωση πολιτικών τόσο σε Ιδρυματικό όσο και σε Εθνικό επίπεδο (Παρουσίαση ΜΑ). Ακολούθως, η Δρ Λήδα Σκουφάρη Θεμιστού, ως εκπρόσωπος του Ιδρύματος Προώθησης Έρευνας και Εθνικό Σημείο Αναφοράς για θέματα Ανοικτής Πρόσβασης, μίλησε για την υιοθέτηση της Εθνικής Πολιτικής Ανοικτής Πρόσβασης στην Επιστημονική Πληροφόρηση στην Κυπριακή Δημοκρατία, στο πρόγραμμα χρηματοδότησης έρευνας του ΙΠΕ RESTART 2016-2020 (Παρουσίαση ΛΣΘ). Το πρώτο μέρος της εκδήλωσης, έκλεισε η Δρ Μαρία Μιχαλοπούλου, ερευνήτρια και μέλος της ομάδας διαμόρφωσης πολιτικής Ανοικτής Πρόσβασης, του Κέντρου Αριστείας ΚΟΙΟΣ, η οποία μίλησε αφενός για τα οφέλη της Ανοικτής Πρόσβασης για την ερευνητική κοινότητα (από την άποψη του ερευνητή) και αφετέρου για την σοβαρότητα που δίνεται από το κέντρο στο κομμάτι της Ανοικτής Γνώσης, εφόσον αποτελεί έναν από τους πυλώνες του. Η παρουσίαση της Δρ Μιχαλοπούλου, ολοκληρώθηκε με την αναφορά στην εξαίρετη και παραδειγματική εργασία που πραγματοποιείται από το ΚΟΙΟΣ για τη διάχυση της παραγόμενης ερευνητικής δραστηριότητας και για τα βήματα που ακολουθούνται για την εφαρμογή της σχετικής πολιτικής.
Στο δεύτερο μέρος της εκδήλωσης, οι ομιλίες ξεκίνησαν με την παρουσίαση της κας Σύλβιας Κουκουνίδου, ως Κυπριακό Εθνικό Γραφείο Ανοικτής Πρόσβασης του προγράμματος OPENAIRE, η οποία παρουσίασε τις υπηρεσίες και τις υφιστάμενες υποδομές που υπάρχουν από άποψη αποθετηρίων τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο αλλά και τις υπηρεσίες και την καθοδήγηση που παρέχει το πρόγραμμα OPENAIRE προς ερευνητές και διαχειριστές αποθετηρίων. Ακολούθως, η κα Susanna Mornati, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας 4Science, με πολύχρονη εμπειρία σε θέματα αποθετηρίων και σημαντική συμβολή στην υλοποίηση υποδομών Ανοικτής επιστήμης, συμβατών με τις Ευρωπαϊκές πολιτικές και ανάγκες, μίλησε για γενικά, ειδικά και τεχνικά θέματα αποθετηρίων, χρησιμοποιώντας υπαρκτά παραδείγματα στο Ευρωπαϊκό και Κυπριακό περιβάλλον (Παρουσίαση SM).
Οι παρουσιάσεις της πρώτης μέρας ολοκληρώθηκαν με την παρουσίαση του κου Matthew Buys, ο οποίος μίλησε για το εργαλείο ORCID και τη σημαντικότητα ενσωμάτωσης του στον κύκλο της ερευνητικής ζωής, το οποίο μπορεί να εξυπηρετήσει τόσο τον ίδιο τον ερευνητή όσο και το Ινστιτούτο έρευνας που τον απασχολεί, με στόχο την σωστή κατανομή του ερευνητικού έργου και παραγωγής του κάθε φορέα έρευνας και βεβαίως τη συμβολή του στο κομμάτι της υιοθέτησης της Ανοικτότητας των αποτελεσμάτων έρευνας (Παρουσίαση MB).
Η πρώτη ημέρα ολοκληρώθηκε με επίλυση αποριών, συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων των παρευρισκομένων.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα, στις 10 Μαΐου, πραγματοποιήθηκε συνάντηση της διευρυμένης ομάδας εργασίας για την Ανοικτή Πρόσβαση, η οποία κλήθηκε να συζητήσει για θέματα Ιδρυματικών πολιτικών και προτάσεις για πιθανή αναθεώρηση της Εθνικής Πολιτικής, που εγκρίθηκε από το υπουργικό Συμβούλιο στις 25 Φεβρουαρίου 2016. Το συντονισμό της συζήτησης για το πρώτο μέρος είχε η Δρ Μαρίνα Αγγελάκη του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης, η οποία μέσα από τη συζήτηση έδωσε καθοδήγηση για τα σημεία που πρέπει να αναφέρονται σε ένα κείμενο Ιδρυματικής πολιτικής, ώστε να ακολουθεί και να συμβαδίζει με τις τρέχουσες Ευρωπαϊκές πολιτικές και εξελίξεις.
Στη συνέχεια, η συζήτηση προχώρησε στο θέμα της πιθανής αναθεώρησης της Εθνικής πολιτικής. Τη συζήτηση συντόνισε η κα Ιωάννα Κλεάνθους με την ομάδα της (κα Μαρία Ποιητή και κα Ειρήνη Γεωργαλλά) από τη Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, Συντονισμού και Ανάπτυξης, και την Δρ Λήδα Σκουφάρη Θεμιστού από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας. Στο δεύτερο αυτό μέρος της συζήτησης, ακούστηκαν απόψεις και προτάσεις στα θέματα που πιθανόν να χρήζουν αναθεώρησης στο κείμενο της Εθνικής πολιτικής.
Η συζήτηση ολοκληρώθηκε με τα πορίσματα της ολοήμερης συζήτησης. Κατά κοινή παραδοχή η συζήτηση υπήρξε ιδιαίτερα χρήσιμη και παραγωγική.
Εν κατακλείδι, για ακόμη μια φορά αποδείχθηκε η αξιόλογη συνεργασία των εμπλεκομένων φορέων, η οποία επιβεβαιωμένα αποδίδει καρπούς και άριστα αποτελέσματα, προς όφελος της τοπικής και ευρύτερης κοινωνίας.
Το παραπάνω blogpost είναι της Σύλβιας Κουκουνίδου, Coordinator of Digital and Archives Office, Library-University of Cyprus, OpenAire 2020 NOAD
May 14, 2018
Στις 25 Απριλίου 2018, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε την αναθεώρηση της Σύστασης του 2012 για την πρόσβαση στις επιστημονικές πληροφορίες και τη διαφύλαξή τους ως τμήμα της στρατηγικής για την Ψηφιακή Ενιαία Αγορά. Η αναθεώρηση επιβεβαιώνει τη σημασία που αποδίδει η Επιτροπή στην Ανοικτή Επιστήμη και περιγράφει τις πολιτικές για την ανοικτή πρόσβαση στις δημοσιεύσεις και τα δεδομένα τις οποίες καλούνται να υιοθετήσουν τα κράτη μέλη. Όπως επεσήμανε ο Carlos Moedas, Ευρωπαίος Επίτροπος για την Έρευνα, την Επιστήμη και την Καινοτομία, η αναθεωρημένη Σύσταση παρέχει ισχυρή καθοδήγηση στα κράτη μέλη προκειμένου να επιτύχουν τον στόχο της άμεσης ανοικτής πρόσβασης έως το 2020.
Η αναθεωρημένη Σύσταση λαμβάνει υπόψη τις εξελίξεις των τελευταίων ετών όπως η διαχείριση των επιστημονικών δεδομένων (καθώς και η εφαρμογή των αρχών FAIR/ Findable-Accessible-Interoperable-Reusable στη διαχείριση των επιστημονικών δεδομένων), η άντληση κειμένων και δεδομένων (Text and Data Mining) και τα τεχνικά πρότυπα τα οποία επιτρέπουν την επανάχρηση της επιστημονικής πληροφορίας. Δίνει επίσης σημασία στις υποδομές, καθώς και στην καλλιέργεια των απαιτούμενων δεξιοτήτων μέσω της ανάπτυξης σχετικών προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης των ερευνητών, αλλά και την υιοθέτηση κινήτρων και ανταμοιβών σε όσους συμβάλλουν μέσω των πρακτικών τους στην προώθηση του παραδείγματος της Ανοικτής Επιστήμης. Ιδιαίτερη επίσης σημασία έχει η αναφορά στην ανάγκη διασφάλισης διαφάνειας στις συμφωνίες με τους εκδότες (είτε αυτό αφορά τα big deals ή offsetting deals).
Συνολικά, η Σύσταση του 2018 παρέχει έναν οδικό χάρτη ο οποίος υιοθετεί μια ολιστική προσέγγιση, καθώς δεν περιορίζεται μόνο στις δημοσιεύσεις και τα δεδομένα, αλλά εξετάζει επίσης ζητήματα που αφορούν τις υποδομές, την εκπαίδευση, την παροχή κινήτρων. Τα κράτη μέλη καλούνται από την πλευρά τους να συντονίσουν τις δράσεις για την προώθηση των θεμάτων που περιλαμβάνονται στη Σύσταση καταρτίζοντας εθνικά σχέδια δράσης με συγκεκριμένους στόχους, καθώς και να υποβάλουν έκθεση με την πρόοδο που έχει συντελεστεί 18 μήνες μετά τη δημοσίευση της Σύστασης και στη συνέχεια κάθε δυο έτη.
Περισσότερες πληροφορίες: https://ec.europa.eu/info/news/new-commission-guidance-supports-eu-member-states-transition-open-science-2018-apr-25_en
May 2, 2018
Το ευρωπαϊκό έργο GENDERACTION (GENDer equality in the ERA Community To Innovate policy implementation) ανέλυσε τη διάσταση του φύλου στις πολιτικές για την Ανοικτή Επιστήμη και την Ανοικτή Καινοτομία. Τα αποτελέσματα αποτυπώνονται σε μελέτη η οποία θα δημοσιευθεί σύντομα.
Η μελέτη ανέδειξε ότι στην πλειονότητα των κειμένων και αναλύσεων για θέματα Ανοικτής Επιστήμης/ Ανοικτής Καινοτομίας η διάσταση του φύλου απουσιάζει. Η συμπερίληψή τους θα είχε ωστόσο θετικό αντίκτυπο στην προώθηση του στόχου της ισότητας των φύλων, την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στον τομέα της έρευνας και την καταπολέμηση των προκαταλήψεων λόγω φύλου. Λαμβάνοντας υπόψη τη διαπίστωση αυτή, η μελέτη αποτελεί μια πρώτη προσπάθεια εξέτασης των σχέσεων μεταξύ Ανοικτής Επιστήμης/ Ανοικτής Καινοτομίας και φύλου με στόχο τη συμβολή στην ενίσχυση των συνεργειών μεταξύ των δύο προτεραιοτήτων πολιτικής του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, η μελέτη επεξεργάστηκε συστάσεις οι οποίες κατηγοριοποιήθηκαν σε πέντε δράσεις προτεραιοτήτων:
- Δημιουργία συνεργιών μεταξύ του στόχου της ισότητας των φύλων και της Ανοικτής Επιστήμης/ Ανοικτής Καινοτομίας, καθώς και ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στις πολιτικές Ανοικτής Επιστήμης/ Ανοικτής Καινοτομίας
- Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση σε θέματα φύλου στο πλαίσιο της Ανοικτής Επιστήμης/ Ανοικτής Καινοτομίας και σε θέματα όπως η ανοικτή αξιολόγηση (open peer review), οι τυχόν διαφοροποιήσεις στην παροχή ανοικτής πρόσβασης ανάλογα με το φύλο
- Αξιολόγηση των πρακτικών των χρηματοδοτών και φορέων έρευνας, καθώς και του βαθμού στον οποίο η Ανοικτή Επιστήμη/ Ανοικτή Καινοτομία αμβλύνει τις διαφορές μεταξύ φύλων και επιδρά στην αξιολόγηση των ερευνητών
- Ενθάρρυνση πρακτικών χρηματοδοτών και φορέων έρευνας με στόχο το διαμοιρασμό προδημοσιεύσεων (preprints) που παρουσιάζουν τα αποτελέσματα ερευνών σε θέματα φύλου ή που ενσωματώνουν τη διάσταση του φύλου και την υιοθέτηση της διαχείρισης των δεδομένων με βάση το φύλο βάσει των FAIR αρχών
- Διασφάλιση της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου και της ισόρροπης εκπροσώπησης των φύλων στο πλαίσιο καινοτόμων έργων
Λίγα λόγια για το GENDERACTION:
Το GENDERACTION χρηματοδοτείται από τον Ορίζοντα 2020 και έχει ως στόχο τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής ομάδας εκπροσώπων των κρατών-μελών για την υποστήριξη των πολιτικών ισότητας των φύλων στην έρευνα, την ανταλλαγή καλών πρακτικών και την αμοιβαία μάθηση.
Περισσότερα για το έργο εδώ: http://genderaction.eu/
April 3, 2018
Το OpenAIRE εισήλθε σε μια νέα δημιουργική περίοδο μέσω της έναρξης, από την 1η Ιανουαρίου 2018, του ευρωπαϊκού έργου OpenAIRE Advance το οποίο συνεχίζει την αποστολή του OpenAIRE για την υποστήριξη της Ανοικτής Επιστήμης/ Ανοικτής Πρόσβασης στην Ευρώπη και παγκοσμίως. Η ενδυνάμωση του παραδείγματος της Ανοικτής Επιστήμης επιδιώκεται μέσω της περαιτέρω ενίσχυσης της υφιστάμενης υποδομής η οποία αποτελείται από το δίκτυο εθνικών κόμβων (National Open Access Desks/ NOADs) και το δίκτυο των τεχνικών υπηρεσιών, αναδεικνύοντας με τον τρόπο αυτό το OpenAIRE ως μια αξιόπιστη ηλεκτρονική υποδομή στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Νέφους για την Ανοικτή Επιστήμη (European Open Science Cloud/EOSC).
Στην νέα αυτή περίοδο, ο ρόλος των NOADs (τα οποία αποτελούν την ραχοκοκαλιά του OpenAIRE) θα ενισχυθεί περαιτέρω, με στόχο να ενδυναμωθεί η παρουσία τους σε εθνικό επίπεδο και να αναπτυχθούν οι δεξιότητές τους προκειμένου να αποτελέσουν κεντρικούς δρώντες στα εθνικά οικοσυστήματα Ανοικτής Επιστήμης. Παράλληλα, προβλέπεται η ανάπτυξη των ικανοτήτων τους μέσω της λειτουργία ομάδων εργασίας σε επιμέρους θεματικές (πολιτικές, διαχείριση ερευνητικών δεδομένων, νομικά ζητήματα, εξόρυξη κειμένου και δεδομένων) και η διεύρυνση της λειτουργίας του Helpdesk με την προσθήκη υποστηρικτικού και εκπαιδευτικού υλικού. Σε τεχνικό επίπεδο, το έργο θα επικεντρωθεί στη λειτουργία των TRL8/9 υπηρεσιών και τη ριζική αναβάθμισή τους μέσω της βελτιστοποίησης της απόδοσης και της λειτουργικότητας τους, καθώς και την υιοθέτηση κύριων δεικτών επιδόσεων (KPIs).
Η προβλεπόμενη συνεργασία με το Elixir-Gr, DARIAH-DE και EPOS-IT θα δημιουργήσει γέφυρες συνεργασίας μέσω της προσέγγισης «η Ανοικτή Επιστήμη ως υπηρεσία». Την ίδια στιγμή, η πρόσβαση σε ένα ιδιαίτερα ευρύ δίκτυο σχολείων θα θέσει τα θεμέλια για την αξιοποίηση από την πλευρά της επιστήμης των πολιτών των ωφελειών της Ανοικτής Επιστήμης, ενώ η λειτουργία του προγράμματος ανοικτής καινοτομίας θα φέρει το OpenAIRE εγγύτερα με την βιομηχανία.
Τέλος, το OpenAIRE θα ενισχύει τον διεθνή ρόλο του μέσω της διεύρυνσης των συνεργασιών του με τη Λατινική Αμερική, την Ιαπωνία, τον Καναδά και την Αφρική.
Η επίσημη έναρξη του έργου πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα μεταξύ 17-19 Ιανουαρίου, παρουσία του συνόλου των εταίρων του έργου.
Περισσότερα για το OpenAIRE Advance: https://www.openaire.eu/advance
January 26, 2018
Next page
Previous page
