blog.openaccess.gr

Εβδομάδα Μαραθώνιου Λημματογράφησης στη Βικιπαίδεια για την Ανοικτή Πρόσβαση

Written by: OA@ekt

Στο πλαίσιο των καθιερωμένων ετήσιων εορτασμών για την Εβδομάδα της Ανοικτής Πρόσβασης, που φέτος διενεργείται μεταξύ 19 και 25 Οκτωβρίου και έχει ως θέμα «Ανοικτότητα και Συνεργασία» (Open for Collaboration), η SPARC και η Βιβλιοθήκη της Wikipedia συνδιοργανώνουν μαραθώνιο συγγραφής λημμάτων (Edit-a-thon) στη Βικιπαίδεια με αντικείμενο την Ανοικτή Πρόσβαση.

Η SPARC είναι μία διεθνής ένωση ακαδημαϊκών και ερευνητικών βιβλιοθηκών που προωθούν τη δημιουργία ενός συστήματος ανοικτής ακαδημαϊκής επικοινωνίας. Η Βικιπαίδεια από την άλλη, προσφέρει την πρώτη πηγή από την οποία πολλοί ενημερώνονται, ανάμεσα στα άλλα, και για την Ανοικτή Πρόσβαση. Γι’ αυτό το λόγο, η κοινότητα της Ανοικτής Πρόσβασης οφείλει να διασφαλίσει ότι η Βικιπαίδεια προσφέρει διεξοδική κάλυψη αναφορικά με την Ανοικτή Πρόσβαση και σε όσες κατά το δυνατόν περισσότερες γλώσσες.

Πιο συγκεκριμένα, ο μαραθώνιος έχει τους εξής τρεις στόχους: να βελτιωθούν οι ήδη υπάρχουσες σελίδες που αφορούν την Ανοικτή Πρόσβαση, να δημιουργηθεί νέο περιεχόμενο όπου χρειάζεται, και να μεταφραστεί ήδη υπάρχον περιεχόμενο σε νέες γλώσσες.

Για τη συμμετοχή στο μαραθώνιο δε χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός στη λημματογράφηση στη Βικιπαίδεια, αρκεί να έχει κάποιο ενδιαφέρον για την Ανοικτή Πρόσβαση και την επιθυμία να μοιραστεί τη γνώση του. Εκπαίδευση αναφορικά με τις τεχνικές της λημματογράφησης θα προσφερθεί στο πλαίσιο του μαραθωνίου.

Στον ιστοχώρο της Wikimedia έχει στηθεί σχετική ιστοσελίδα: https://meta.wikimedia.org/wiki/The_Wikipedia_Library/OA_week στην οποία μπορείτε να πληροφορηθείτε τις λεπτομέρειες του μαραθωνίου και να δηλώσετε συμμετοχή. Πιο συγκεκριμένα, θα βρείτε:

• Λεπτομέρειες για τη δημιουργία, τον εμπλουτισμό και τη μετάφραση λημμάτων που σχετίζονται με την Ανοικτή Πρόσβαση
• Λίστες λημμάτων που χρήζουν βελτίωσης
• Προτεινόμενα νέα λήμματα
• Αναφορές σε διαδικτυακά μαθήματα εκπαίδευσης στην λημματογράφηση στη Βικιπαίδεια για αρχάριους

Ο αρχικός στόχος είναι να γίνουν 1.000 βελτιώσεις σε περιεχόμενο που σχετίζεται με την Ανοικτή Πρόσβαση από το κοινό.

Θα πραγματοποιηθούν 2 εισαγωγικά webcasts που θα καλύψουν τις αρχές της λημματογράφησης στη Βικιπαίδεια. Το πρώτο θα γίνει στις 30 του Σεπτέμβρη στις 20:00-21:00μμ και απευθύνεται συγκεκριμένα σε βιβλιοθηκονόμους: https://join.onstreammedia.com/go/sparc/0930wikitraining.

Για να λαμβάνετε ενημερώσεις αναφορικά με τον μαραθώνιο, μπορείτε να δηλώσετε το ενδιαφέρον σας εδώ: https://docs.google.com/forms/d/1WQ4h5bMtSJyNBFY7Y9eX3KMWifyYDbAJNn0vScb–xg/viewform?edit_requested=true

Πληροφορίες από:

http://www.openaccessweek.org/profiles/blogs/oa-week-editathon?utm_content=buffer07c41&utm_medium=social&utm_source=twitter.com&utm_campaign=buffer%20%E2%80%A6

September 11, 2015

Ένας νέος ιστοχώρος από το RECODE παρουσιάζει τις συστάσεις πολιτικής για τα ερευνητικά δεδομένα

Written by: OA@ekt

Σε ένα νέο, καλαίσθητο ιστοχώρο και με εύληπτο τρόπο, το ευρωπαϊκό έργο Recode παρουσιάζει τις συστάσεις πολιτικής προς τις εμπλεκόμενες με την ερευνητική διαδικασία κοινότητες – τους χρηματοδότες έρευνας, τα ερευνητικά ινστιτούτα, τους διαχειριστές δεδομένων και τους εκδότες.

Τα οφέλη που απορρέουν από την ανοικτή διάθεση των επιστημονικών και των ερευνητικών δεδομένων που προκύπτουν από τη δημόσια χρηματοδοτούμενη έρευνα γίνονται ολοένα και πιο ορατά και το αίτημα για ανοικτή πρόσβαση στα ερευνητικά δεδομένα κερδίζει γρήγορα έδαφος τα τελευταία χρόνια, υποστηρίζεται από εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές ενώ έχει ενταχθεί ως απαίτηση στο χρηματοδοτικό έργο Ορίζοντας 2020.

Εντούτοις, η υιοθέτηση πολιτικών ανοικτής πρόσβασης στα επιστημονικά δεδομένα ενέχει σημαντικά τεχνικά, νομικά και οργανωτικά ζητήματα, και ως εκ τούτου, απέχει πολύ ακόμη από το να τύχει ευρείας αποδοχής και εφαρμογής από τα εμπλεκόμενα μέρη.

Το Ευρωπαϊκό έργο Recode, στο οποίο συμμετέχει ως εταίρος το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, έρχεται να καλύψει αυτό το κενό αξιοποιώντας δίκτυα εμπειρογνωμόνων, κοινότητες ερευνητών και σχεδιαστές πολιτικής εμπλεκόμενους στην πρόσβαση στην επιστημονική γνώση, για να υποστηρίξει την ανάπτυξη και το συντονισμό των πολιτικών της ανοικτής πρόσβασης που άπτονται των ερευνητικών δεδομένων.

Στον ιστοχώρο περιλαμβάνονται αναλυτικά για κάθε ενδιαφερόμενη ομάδα οι συστάσεις πολιτικής, υποστηρικτική πληροφορία για την ανάπτυξη πολιτικών, παραδείγματα τέτοιων πολιτικών, πηγές καθώς και λίστα με τα βασικά σημεία αναφοράς που πρέπει να περιλαμβάνονται στην πολιτική που αναπτύσσει ο κάθε φορέας.

Επιπλέον, το έργο παρουσιάζει τις 10 βασικές συστάσεις πολιτικής οι οποίες είναι κεντρικές και πρέπει να διατρέχουν όλες τις πολιτικές της ανοικτής πρόσβασης στα επιστημονικά δεδομένα. Αυτές είναι συνοπτικά:

1. Ανάπτυξη συντονισμένων και ολοκληρωμένων πολιτικών για την πρόσβαση στα ερευνητικά δεδομένα
2. Διασφάλιση της απαραίτητης χρηματοδότησης για την παροχή πρόσβασης στα ερευνητικά δεδομένα
3. Ανάπτυξη πολιτικών και πρωτοβουλιών που προσφέρουν επιβράβευση στους ερευνητές για την ανοικτή πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας δεδομένα
4. Εντοπισμός κύριων ενδιαφερόμενων μερών και σχετικών δικτύων και ανάπτυξη συνεργασίας για την επίτευξη ενός βιώσιμου οικοσυστήματος για την ανοικτή πρόσβαση στα ερευνητικά δεδομένα
5. Σχεδιασμός με βάση τη μακροπρόθεσμη, βιώσιμη επιμέλεια και συντήρηση των δεδομένων ανοικτής πρόσβασης
6. Ανάπτυξη ολοκληρωμένων και συνεργατικών τεχνικών λύσεων και λύσεων υποδομής
7. Ανάπτυξη τεχνικών και επιστημονικών προτύπων ποιότητας για τα ερευνητικά δεδομένα
8. Απαίτηση για χρήση εναρμονισμένων πλαισίων ανοικτής αδειοδότησης
9. Συστηματική αντιμετώπιση των νομικών και ηθικών ζητημάτων που προκύπτουν από την ανοικτή πρόσβαση στα ερευνητικά δεδομένα
10. Υποστήριξη της μετάβασης στα δεδομένα ανοικτής πρόσβασης μέσα από την εκπαίδευση

O ιστοχώρος “Open Access to Research Data”

September 7, 2015

PASTEUR4OA- Συγκριτική παρουσίαση των περιφερειακών προκλήσεων στην υιοθέτηση της Ανοικτής Πρόσβασης

Written by: OA@ekt

Ένα νέο πληροφοριακό φυλλάδιο από το PASTEUR4OA παρουσιάζει με εύληπτο και συνοπτικό τρόπο τα ζητήματα που εντοπίζονται σε περιφερειακό επίπεδο γύρω από την υιοθέτηση πολιτικών Ανοικτής Πρόσβασης και προτείνει συστάσεις για την επίλυση των ζητημάτων αυτών.

Το ευρωπαϊκό έργο PASTEUR4OA στο οποίο συντονιστής είναι το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, έχει ως στόχο τη δημιουργία και την υιοθέτηση πολιτικών ανοικτής πρόσβασης από τους επιμέρους εμπλεκόμενους φορείς, όπως φορείς χρηματοδότησης και διεξαγωγής έρευνας, ευθυγραμμισμένων με τη Σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2012 για την Πρόσβαση και τη Διατήρηση της Επιστημονικής Πληροφόρησης και την υποχρεωτική κατάθεση με ανοικτή πρόσβαση των ερευνητικών δημοσιεύσεων στο πλαίσιο του Ορίζοντα2020.

Το έργο ακόμη, συμβάλει στη βελτίωση της κατανόησης των διαμορφωτών πολιτικής για τα επιμέρους ζητήματα που άπτονται της Ανοικτής Πρόσβασης σε εθνικό επίπεδο. Επιπλέον, διευκολύνει το συντονισμό ανάμεσα στα Κράτη- Μέλη και τα συνεργαζόμενα κράτη εγκαθιδρύοντας ένα ισχυρό δίκτυο έμπειρων οργανισμών σε όλη την Ευρώπη (που το έργο αποκαλεί Δίκτυο Γνώσης) και αναπτύσσοντας ένα συντονισμένο και συνεργατικό πρόγραμμα δράσεων που υποστηρίζουν τη διαδικασία παραγωγής πολιτικών σε εθνικό επίπεδο.

Σε μία μεγάλη πανευρωπαϊκή συνάντηση που διοργάνωσε το έργο το Δεκέμβριο του 2014, εμπειρογνώμονες από 33 χώρες εργάστηκαν σε ομάδες χωρισμένες ανά γεωγραφική περιφέρεια της Ευρώπης, πάνω στις προκλήσεις για τη διαμόρφωση πολιτικών ανοικτής πρόσβασης, τη συμμόρφωση με τις ευρωπαϊκές και εθνικές πολιτικές, τις καλές πρακτικές και τα κίνητρα για την ενίσχυση της ανοικτής πρόσβασης.

Στα συμπεράσματα που παρουσιάζονται στο φυλλάδιο γίνεται αναφορά στην νοτιοανατολική Ευρώπη όπου η ανοικτή πρόσβαση έχει χαμηλή ακόμη προτεραιότητα ανάμεσα στους φορείς διεξαγωγής και υλοποίησης της έρευνας- τα οφέλη δεν είναι γνωστά, δεν υπάρχει αρκετή τεχνογνωσία στη διαχείριση των νομικών ζητημάτων και τα υπάρχοντα αποθετήρια δεν διασφαλίζουν επαρκώς την ανοικτή πρόσβαση. Απέναντι σε αυτές τις προκλήσεις το PASTEUR4OA συστήνει την επέκταση των πολιτικών και των εργαλείων του Ορίζοντα2020 σε όλες τις δημοσιεύσεις που είναι αποτέλεσμα δημόσια χρηματοδοτούμενης έρευνας, την ενημέρωση των διαμορφωτών πάνω σε νομικά ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας και δανειοδότησης και την ενίσχυση του διαλόγου με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη για την περαιτέρω ανάπτυξη και την υιοθέτηση της ανοικτής πρόσβασης.

Και στη βορειοδυτική Ευρώπη η ΑΠ φαίνεται να έχει χαμηλή προτεραιότητα ανάμεσα στους ερευνητικούς φορείς και τους χρηματοδότες έρευνας, με το βασικό ζήτημα να εντοπίζεται εδώ στο γεγονός ότι το παρόν σύστημα της ερευνητικής διαδικασίας παρεμποδίζει την ελεύθερη πρόσβαση στην ερευνητική πληροφορία, καθυστερώντας την έρευνα και την καινοτομία. Το PASTEUR4OA υποστηρίζει ότι οι χρηματοδότες έρευνας, οι ερευνητικοί φορείς και η βιομηχανία πρέπει να εμπλακούν στη διαδικασία μετάβασης στην ανοικτή πρόσβαση και συστήνει να αναδειχθούν τα οφέλη που προκύπτουν από την υιοθέτηση της ανοικτής πρόσβασης για την έρευνα- εξοικονόμηση χρόνου και πόρων, καλύτερη έρευνα και αύξηση της καινοτομίας. Άλλα εργαλεία που συστήνονται για την περαιτέρω υιοθέτηση της Ανοικτής Πρόσβασης στις βορειοδυτικές χώρες αφορούν στην ανάδειξη των μετρικών στοιχείων και δεικτών που αποδεικνύουν τα θετικά οφέλη της ανοικτής πρόσβασης και των νέων οικονομικών μοντέλων που βασίζονται στην αξιοποίηση της ανοικτής πρόσβασης.

Συμβουλευτείτε το ενημερωτικό φυλλάδιο Περιφερειακές Προκλήσεις για την Υιοθέτηση της Ανοικτής Πρόσβασης και Προτεινόμενες Συστάσεις

August 31, 2015

Περιφερειακά σεμινάρια από το PASTEUR4OA για χρηματοδότες έρευνας και ερευνητικούς φορείς

Written by: OA@ekt

Από τον Σεπτέμβριο του 2015 έως τον Απρίλιο του 2016, το έργο PASTEUR4OA διοργανώνει μία σειρά από περιφερειακά σεμινάρια για χρηματοδότες έρευνας και ερευνητικούς φορείς στην Ισπανία, την Ουγγαρία, την Ελλάδα, το Βέλγιο, την Ιταλία, την Τουρκία και τις σκανδιναβικές χώρες. Tο έργο υποστηρίζει την ανάπτυξη πολιτικών ανοικτής πρόσβασης στην Ευρώπη, σύμφωνα με τις προδιαγραφές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ορίζοντα 2020 και συντονίζεται από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ). Οι συμμετέχοντες στο σεμινάριο θα έχουν την ευκαιρία να ανταλλάξουν ιδέες και εμπειρίες και να συζητήσουν τρόπους για τη βελτίωση ή την ανάπτυξη νέων πολιτικών Ανοικτής Πρόσβασης, με στόχο την περαιτέρω εφαρμογή της Σύστασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στα κράτη-κέλη του Ιουλίου 2012 και των απαιτήσεων αναφορικά με την Ανοικτή Πρόσβαση του Ορίζοντα 2020 (χρηματοδοτικό πλαίσιο της ΕΕ για έρευνα και καινοτομία).

Οι θεματικές των επιμέρους σεμιναρίων θα διαμορφωθούν ανάλογα με τις ανάγκες των συμμετεχoυσών ομάδων-στόχων (χρηματοδότες, πανεπιστήμια/ερευνητικά κέντρα) και το επίπεδο ανάπτυξης πολιτικών Ανοικτής Πρόσβασης ανά περιοχή. Τα σεμινάρια θα αξιοποιήσουν το πλούσιο ενημερωτικό και υποστηρικτικό υλικό που έχει δημιουργηθεί από το έργο και το οποίο αποτελεί σημαντική πηγή για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση πολιτικών Ανοικτής Πρόσβασης. Τα σεμινάρια θα περιλαμβάνουν ακόμη ανταλλαγή καλών πρακτικών, παραδείγματα και εργαλεία για τον σχεδιασμό πολιτικών και πληροφορία βασισμένη σε δεδομένα ανά χώρα και ανά περιοχή.

Όλο το υλικό μαζί με τα αποτελέσματα των σεμιναρίων θα είναι διαθέσιμα στον ιστοχώρο του PASTEUR4OA.

Πιο συγκεκριμένα θα πραγματοποιηθούν τα εξής περιφερειακά σεμινάρια:

• 28 Σεπτεμβρίου 2015, Μαδρίτη, Ισπανία: Απευθύνεται σε χρηματοδότες έρευνας από τη νοτιοδυτική Ευρώπη (Ιταλία, Μάλτα, Πορτογαλία, Ισπανία). Υπεύθυνη διοργάνωσης: Clara Parente Boavida (claraboavida@sdum.uminho.pt)
• 29 και 30 Οκτωβρίου 2015, Βουδαπέστη, Ουγγαρία: Απευθύνεται σε χρηματοδότες έρευνας και ερευνητικούς φορείς από την ανατολική Ευρώπη (Κροατία, Τσεχία, Εσθονία, Ουγγαρία, Λιθουανία, Λετονία, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία και Σλοβενία). Περισσότερες πληροφορίες: http://openaccess.mtak.hu/meeting
• 3 Νοεμβρίου 2015, Αθήνα, Ελλάδα: Απευθύνεται σε ερευνητικούς φορείς από την νοτιοανατολική Ευρώπη (Βουλγαρία, Κύπρο, Ελλάδα, ΠΓΔΜ, Σερβία και Τουρκία). Υπεύθυνη διοργάνωσης: Βικτωρία Τσουκαλά (tsoukala@ekt.gr)
• 9 και 10 Φεβρουαρίου 2016, Βρυξέλλες, Βέλγιο: Απευθύνεται στη βορειοδυτική Ευρώπη (Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία και Αγγλία) και πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Science Europe και την Ένωση Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων. Υπεύθυνος διοργάνωσης: Alma Swan (almaswan3@gmail.com)
• 22 Φεβρουαρίου 2016, Τορίνο, Ιταλία. Περιφερειακό σεμινάριο για ερευνητικούς φορείς και πανεπιστήμια από την νοτιοδυτική Ευρώπη (Ιταλία, Μάλτα, Πορτογαλία και Ισπανία). Υπεύθυνη διοργάνωσης: Clara Parente Boavida (claraboavida@sdum.uminho.pt)
• Μάρτιος/ Απρίλιος 2016: Περιφερειακά σεμινάρια για χρηματοδότες έρευνας από τις σκανδιναβικές χώρες (Δανία, Φινλανδία, Ισλανδία, Σουηδία και Νορβηγία) σε συνεργασία με το Συνέδριο των Πρυτάνεων των πανεπιστημίων. Υπεύθυνη διοργάνωσης: Nina Karlstrøm (karlstrom@cristin.no)
• 1^η Απριλίου 2016, Κωνσταντινούπολη, Τουρκία: Περιφερειακό σεμινάριο για χρηματοδότες έρευνας από την νοτιοανατολική Ευρώπη (Βουλγαρία, Κύπρο, Ελλάδα, ΠΓΔΜ, Σερβία, Τουρκία). Υπεύθυνη διοργάνωσης: Βικτωρία Τσουκαλά (tsoukala@ekt.gr).

Περισσότερες πληροφορίες:
http://www.pasteur4oa.eu/

July 27, 2015

Τα oλλανδικά πανεπιστήμια μποϋκοτάρουν τον Elsevier διεκδικώντας πολιτικές ανοικτής πρόσβασης

Written by: OA@ekt

Στις 2 Ιουλίου η Ένωση των Ολλανδικών Πανεπιστημίων (VSNU) ανακοίνωσε την πρόθεσή της να μποϋκοτάρει τον Elsevier, το μεγαλύτερο επιστημονικό εκδότη παγκοσμίως. Από τον περασμένο Οκτώβρη είχε συσταθεί ειδική επιτροπή με επικεφαλής τους Koen Becking και Gerard Meijer από το Πανεπιστήμιο του Tilburg, με στόχο να διαπραγματευθεί με επιστημονικούς εκδότες την υλοποίηση πολιτικών ανοικτής πρόσβασης στο πλαίσιο του «Χρυσού Δρόμου» της ανοικτής πρόσβασης. Οι διαπραγματεύσεις είχαν θετική έκβαση με τους περισσότερους εκδότες- όχι όμως και με τον Elsevier.

Η Ένωση των Ολλανδικών Πανεπιστημίων ζήτησε αρχικά από τους επιστήμονες, οι οποίοι κατέχουν θέσεις υπευθύνου έκδοσης στα περιοδικά του Elsevier, να εγκαταλείψουν τις θέσεις αυτές. Το επόμενο βήμα που σχεδιάζεται είναι να ζητηθεί από τους αξιολογητές να μην προσφέρουν υπηρεσίες στον Elsevier και στη συνέχεια, να ζητηθεί από τους επιστήμονες να σταματήσουν να δημοσιεύουν σε περιοδικά του Elsevier, ως μέτρα άσκησης πίεσης προς τον εκδότη.

Οι διαπραγματεύσεις με τους εκδότες για τις συνδρομές στα επιστημονικά περιοδικά γίνονται συνήθως μεμονωμένα από κάθε πανεπιστημίο και συγκεκριμένα με τη συμμετοχή των εκπροσώπων των βιβλιοθηκών, οι οποίοι έχουν γνώση της περιπλοκότητας τέτοιων συμβάσεων με εκδότες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως, οι διαπραγματεύσεις έγιναν από τους αντιπρυτάνεις των πανεπιστημίων, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να εγείρουν συγκεκριμένες απαιτήσεις και από τις ερευνητικές κοινότητες των πανεπιστημίων που εκπροσωπούν.

Ο Elsevier είναι ο μεγαλύτερος ακαδημαϊκός εκδότης στον κόσμο. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων του, τα έσοδά του ανήλθαν το 2014 σε 2.048εκ. λίρες, με τα κέρδη να υπολογίζονται στα 762 εκ. λίρες. Αυτό σημαίνει ότι το περιθώριο κέρδους του εκδότη κυμαίνεται στο 37%. Για ένα άρθρο, δηλαδή, που έχει κόστος δημοσίευσης (article processing charge) της τάξης των 3.000 δολαρίων τα οποία επιφορτίζεται ο φορολογούμενος, τα 1.170 πηγαίνουν κατευθείαν στους μετόχους του Elsevier.

Η Ολλανδική κυβέρνηση έχει πάρει σαφή θέση υπέρ του «Χρυσού Δρόμου» για την Ανοικτή Πρόσβαση με στόχο να καταστήσει διαθέσιμες όλες τις δημοσιεύσεις που παράγονται από Ολλανδούς επιστήμονες με Ανοικτή Πρόσβαση έως το 2024. Στο πλαίσιο του «Χρυσού Δρόμου» το πανεπιστήμιο καλύπτει τα έξοδα της δημοσίευσης των αποτελεσμάτων της έρευνας στα επιστημονικά περιοδικά, υποχρεώνοντας τον εκδότη να τα διαθέτει στη συνέχεια με ανοικτή πρόσβαση προς οποιονδήποτε, κάτι το οποίο δεν ισχύει σήμερα, καθότι το περισσότερο επιστημονικό περιεχόμενο διατίθεται σε συνδρομητικές βάσεις δεδομένων, για την πρόσβαση στις οποίες τα πανεπιστήμια πληρώνουν υψηλά ετήσια τέλη.

Αξίζει να σημειωθεί ότι δράσεις μποϋκοτάζ στον εκδότη είχαν ξεκινήσει νωρίτερα. Το 2012, ο διάσημος μαθηματικός από το Cambridge, Tim Gowers, ξεκίνησε τη δράση «Το κόστος της γνώσης» η οποία έχει συγκεντρώσει πάνω από 15.000 υπογραφές ερευνητών, οι οποίοι συμφωνούν να μην γράφουν, να μην αξιολογούν και να μην επιμελούνται δημοσιεύσεις στα περιοδικά του Elsevier. Με αυτό τον τρόπο, οι ερευνητές, όπως και τα πανεπιστήμια διαμαρτύρονται για τα πολύ υψηλά κόστη των συνδρομών σε επιστημονικές βάσεις και μεμονωμένα περιοδικά.

Σε άρθρο του στο blog του London School of Economics ο Cameron Neylon υπολογίζει το κόστος της μετάβασης σε ένα μοντέλο ανοικτής πρόσβασης συγκρίνοντας το τι ισχύει στην Ολλανδία και την Αγγλία, και υποστηρίζει ότι η διακοπή των συνδρομών μπορεί να δημιουργήσει πρόσκαιρα προβλήματα στην πρόσβαση στην επιστημονική πληροφόρηση, σε βάθος χρόνου, όμως, η εξοικονόμηση χρημάτων θα μπορούσε να εξασφαλίσει πλήρη ανοικτή πρόσβαση στο σύνολο των επιστημονικών δημοσιεύσεων.

Πηγές:

https://universonline.nl/2015/07/02/dutch-universities-start-their-elsevier-boycott-plan

https://unlockingresearch.blog.lib.cam.ac.uk/?p=192

http://blogs.lse.ac.uk/impactofsocialsciences/2014/11/26/let-it-go-cancelling-subscriptions-funding-transitions/

July 6, 2015

Η συνεργασία μεταξύ ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. και ΕΚΤ για την έκδοση του Mediterranean Marine Science

Written by: OA@ekt

To Mediterranean Marine Science είναι ένα από τα σημαντικότερα επιστημονικά περιοδικά ανοικτής πρόσβασης το οποίο δημοσιεύει το ΕΚΤ μέσω της υπηρεσίας ηλεκτρονικών εκδόσεων ePublishing.

Επιστημονικός εκδότης του περιοδικού Mediterranean Marine Science είναι το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.), δημόσιος ερευνητικός οργανισμός που λειτουργεί υπό την εποπτεία της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) του Υπουργείου Πολιτισμού Παιδείας και Θρησκευμάτων.

Το 2013 ξεκίνησε η συνεργασία μεταξύ ΕΚΤ και ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. για τη μεταφορά του περιοδικού στην πλατφόρμα ePublishing, η οποία είχε ως αποτέλεσμα να αναβαθμιστεί η εκδοτική πολιτική του και να αυτοματοποιηθεί η εκδοτική του διαδικασία, γεγονός που συντέλεσε σημαντικά στη βελτίωση της ποιότητας και της αναγνωρισιμότητας του περιοδικού.

Στο κείμενο που ακολουθεί η Δρ. Αργυρώ Ζενέτου και η κα Εριέττα Τζοβάρα σχολιάζουν τη συνεργασία με το ΕΚΤ και το θετικό αντίκτυπο αυτής για το περιοδικό.

Από πότε εκδίδεται το Mediterranean Marine Science και τι περιλαμβάνει;

Το ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. εξέδωσε πρώτη φορά το επιστημονικό περιοδικό Mediterranean Marine Science το 1999 και συνεχίζει μέχρι σήμερα να εκδίδει από δύο μέχρι τέσσερα τεύχη το χρόνο. Σήμερα αριθμεί 16 τόμους (36 τεύχη), το σύνολο των οποίων διατίθεται ηλεκτρονικά με ανοικτή πρόσβαση για το κοινό από τον δικτυακό τόπο που ανέπτυξε το ΕΚΤ για το Mediterranean Marine Science. Με άλλα λόγια, περίπου 500 επιστημονικά άρθρα υψηλού επιπέδου διατίθενται ελεύθερα στο διαδίκτυο σε ερευνητές και στο ευρύ κοινό.

Στην ύλη του περιοδικού περιλαμβάνονται πρωτότυπα επιστημονικά άρθρα, research articles, review articles, short communications και collective articles, που βασίζονται στην έρευνα όλων των τομέων της Ωκεανογραφίας (Φυσική, Χημική, Βιολογική, Θαλάσσια Γεωλογία και Γεωφυσική), της Λιμνολογίας, της Αλιείας, των Εσωτερικών Υδάτων και των Υδατοκαλλιεργειών που αφορούν τις γύρω από τη Μεσόγειο περιοχές.

Το 2013 απέκτησε αρκετά καλό επιστημονικό δείκτη αναγνωσιμότητας, 1,734 (Impact Factor), σε σχέση με αντίστοιχα διεθνούς κύρους επιστημονικά περιοδικά μεγάλων εμπορικών εκδοτικών οίκων.

Πώς πληροφορηθήκατε για τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες εκδόσεων του ΕΚΤ;

Το ΕΚΤ προσέγγισε και ενημέρωσε για τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες του τους υπεύθυνους του περιοδικού το 2012. Η χωρίς οικονομικούς περιορισμούς συνεργασία και η ταχύτατη και αξιόπιστη τεχνική υποστήριξη αποτέλεσαν σημαντικούς παράγοντες για την επίτευξη της συνεργασίας.

Ποιος είναι ο ρόλος του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. και ποιος του ΕΚΤ στη συνεργασία;

Το ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. διατηρεί πλήρως την επιστημονική επιμέλεια, το περιεχόμενο, τη διαχείριση του περιοδικού και τα πνευματικά δικαιώματα και έχει την ευθύνη για τη στοιχειοθεσία των άρθρων του. Το ΕΚΤ παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες και καλές πρακτικές σχετικά με τους κανονισμούς, τα πνευματικά δικαιώματα, την αδειοδότηση, την ανοικτή πρόσβαση, υπηρεσίες ευρετηριασμού και προβολής, μόνιμους προσδιοριστές (DOIs), τεχνική υποστήριξη, εικαστική επιμέλεια της δικτυακής έκδοσης, καθώς και μετρικά στοιχεία απήχησης του περιοδικού σε ετήσια βάση.

Τι άλλαξε αυτή η συνεργασία ως προς την εκδοτική σας πρακτική;

Οι συγγραφείς υποβάλλουν ηλεκτρονικά τις εργασίες τους στην πλατφόρμα και ενημερώνονται για την πρόοδο των άρθρων τους στην εκδοτική διαδικασία. Το ίδιο κάνουν και με την αναθεωρημένη έκδοση των εργασιών τους και όλο το ηλεκτρονικό υλικό που τις συνοδεύει. Η επιστημονική επιτροπή έκδοσης του περιοδικού λειτουργεί αυτόνομα και ανεξάρτητα, εισάγοντας ηλεκτρονικώς σχόλια και κρίσεις και προωθώντας τις εργασίες προς δημοσίευση ή απορρίπτοντάς τες. Οι Εditor-in-Chief και Journal Manager, οι διαχειριστές της ιστοσελίδας, λειτουργούν παράλληλα και ανεξάρτητα έχοντας την εποπτεία και τον έλεγχο όλων των σταδίων που αφορούν μία εργασία ανά πάσα στιγμή. Χάρη στη συνεργασία με το ΕΚΤ το περιοδικό απέκτησε ηλεκτρονική πλατφόρμα διαχείρισης της εκδοτικής διαδικασίας (υποβολή εργασιών και αξιολόγηση), κάτι που παλαιότερα διεκπεραιωνόταν μόνο με τη χρήση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Τέλος, η εκδοτική πρακτική μας άλλαξε μέσω της συνεργασίας με το ΕΚΤ και με τη συστηματοποίηση κάποιων από τους κανονισμούς μας, ιδιαίτερα αυτών που αφορούν την αδειοδότηση των δημοσιεύσεων με άδειες Creative Commons, έτσι ώστε να διασφαλίζεται ο συγγραφέας που διατηρεί τα πνευματικά του δικαιώματα, το ΕΛ.ΚΕ.ΘΕ. αλλά και το ΕΚΤ  και οι αναγνώστες να έχουν πρόσβαση σε πραγματικά ανοικτό περιεχόμενο. Το MMS, με τη συμβολή του ΕΚΤ, διαμόρφωσε τους κανονισμούς του έτσι ώστε να ευθυγραμμίζονται με τις προδιαγραφές της ΕΕ για ανοικτή πρόσβαση στο FP7 και στον Ορίζοντα 2020.

Συνολικά το ΕΚΤ συνέδραμε στην αναβάθμιση του τρόπου διαχείρισης των επιστημονικών εργασιών του περιοδικού, με τα αυτοματοποιημένα προσχέδια επικοινωνίας των χρηστών, σε νέο και δια-λειτουργικό ηλεκτρονικό περιβάλλον.

Ποια ήταν τα οφέλη της μετάβασης στην ηλεκτρονική εκδοτική πλατφόρμα του ΕΚΤ;

Τα πλεονεκτήματα της μετάβασης του περιοδικού στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του ΕΚΤ είναι πολλαπλά, όπως η εύχρηστη και γρήγορη υποβολή των προς δημοσίευση εργασιών από την πλευρά των συγγραφέων, ο μειωμένος χρόνος αξιολόγησης κάθε άρθρου από τους διαχειριστές της σελίδας και την εκδοτική επιτροπή, η ευκολότερη και αποτελεσματικότερη παρακολούθηση κάθε άρθρου σε όλα τα στάδια και κυρίως η ελαχιστοποίηση του χρόνου από τη στιγμή της υποβολής ενός άρθρου μέχρι την απόρριψη ή την αποδοχή του, η τήρηση ηλεκτρονικού δικτυακού αρχείου όλων των “πράξεων” κατά τη διάρκεια της εκδοτικής διαδικασίας, καθώς και η διαλειτουργικότητα του συστήματος με ευρετηριαστές όπως το Google Scholar το Directory of Open Access Journals, και άλλους.

Το Mediterranean Marine Science προβλήθηκε σημαντικά μέσω της ηλεκτρονικής παρουσίασης και δραστηριότητας του ΕΚΤ, γεγονός που συνετέλεσε στην αύξηση των προς υποβολή εργασιών, αλλά και στην προϋπάρχουσα καλή και αυξανόμενη επισκεψιμότητά του. Να σημειωθεί ότι σημαντικό όφελος από τη μεταφορά του MMS στην ηλεκτρονική πλατφόρμα είναι και η εξαγωγή στατιστικών στοιχείων που αφορούν την κινητικότητα του περιοδικού, των εργασιών και των χρηστών του.

Το σημαντικότερο όμως όλων είναι η ελαχιστοποίηση του χρόνου που αφορά τη διαδικασία αξιολόγησης των εργασιών. Οι συγγραφείς χρειάζονται γρήγορη επιστημονική απόφαση, θετική ή αρνητική, καθώς αυτό είναι απαραίτητο για την επαγγελματική τους εξέλιξη. Με τα αυτοματοποιημένα ή μη προσχέδια επιστολών και την ανεξάρτητη αλληλεπίδραση των κριτών και της επιστημονικής επιτροπής έκδοσης ο χρόνος αξιολόγησης έχει μειωθεί κατά πολύ. Μια εργασία μπορεί να ολοκληρωθεί και να δημοσιευτεί ηλεκτρονικώς κατά μέσο όρο σε τρεις μήνες. Για το 2015 ο χρόνος αυτός υπολογίζεται σε 44 ημέρες. Αυτό οδήγησε σε αυξημένη ροή εργασιών από 50 περίπου το χρόνο (μέχρι το 2012) σε 350 κατά μέσο όρο το 2013-2014.

Προέκυψαν οικονομικά οφέλη ή μείωση κόστους παραγωγής;

Δεν δημιουργήθηκαν οικονομικά οφέλη, ούτε εξοικονόμηση πόρων στο περιοδικό. Το περιοδικό είναι αποκλειστικά επιστημονική εκδοτική δραστηριότητα του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.

Ποια πιστεύετε ότι είναι τα οφέλη της ανοικτής πρόσβασης στα ερευνητικά και επιστημονικά δεδομένα και τα αποτελέσματα της έρευνας ευρύτερα;

Το Mediterranean Marine Science εξαρχής ανήκε στα επιστημονικά περιοδικά ανοικτής πρόσβασης ως προς τα επιστημονικά δεδομένα και τα αποτελέσματα που παρουσίαζε, και έτσι συνεχίζει. Κατ’ αυτόν τον τρόπο η επιστημονική κοινότητα διευκολύνεται, η επιστημονική έρευνα εμπλουτίζεται και η πληροφορία διαχέεται ανεμπόδιστα από τα όποια οικονομικά εκδοτικά συμφέροντα.

Εκτός από το περιοδικό μεταφέρατε και άλλες εκδόσεις του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. στην ηλεκτρονική πλατφόρμα εκδόσεων του ΕΚΤ. Έχετε να κάνετε κάποιες παρατηρήσεις πάνω σε αυτό;

Μέσα από την πλατφόρμα ePublishing του ΕΚΤ και για τους ίδιους λόγους επιλέξαμε να παρουσιαστούν με όμοια ανοικτή πρόσβαση στην επιστημονική κοινότητα και οι υπόλοιπες σημαντικές στο μεσογειακό χώρο επιστημονικές εκδόσεις του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε., όπως οι “Μονογραφίες Θαλάσσιων Επιστημών” και οι “Ειδικές Εκδόσεις”, που αριθμούν συνολικά 10 πολυσέλιδους τόμους.

Δρ. Αργυρώ Ζενέτου, Editor-in-Chief Mediterranean Marine Science, Δ/ντρια Ερευνών ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.
Κα Εριέττα Τζοβάρα, Journal Manager Mediterranean Marine Science, ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.

Σχετικά με τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες  ΕΚΤ ePublishing
Οι υπηρεσίες ηλεκτρονικών εκδόσεων του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) έχουν στόχο τη μετάβαση έγκριτων επιστημονικών εκδόσεων σε διαδικτυακό περιβάλλον λειτουργίας, την οργάνωση της εκδοτικής διαδικασίας και την παρουσίαση της έκδοσης σύμφωνα με διεθνώς αναγνωρισμένα πρότυπα. Οι υπηρεσίες περιλαμβάνουν συμβουλευτικές υπηρεσίες για την διαμόρφωση των κανονισμών της έκδοσης και της επιχειρησιακής της οργάνωσης, εικαστικό σχεδιασμό της ηλεκτρονικής έκδοσης, κ.λπ. Η ανάπτυξη των υπηρεσιών πραγματοποιείται στο πλαίσιο της πράξης “Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα Έρευνας και Τεχνολογίας/Κοινωνικά Δίκτυα – Περιεχόμενο Παραγόμενο από Χρήστες” που υλοποιείται από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος “Ψηφιακή Σύγκλιση” (ΕΣΠΑ), με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης-Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Οι υπηρεσίες προσφέρονται χωρίς επιπλέον κόστος σε συνεργαζόμενους φορείς έγκριτου επιστημονικού περιεχομένου εξασφαλίζοντας οικονομίες κλίμακας και υιοθέτηση βέλτιστων διεθνών πρακτικών, όπως την πολιτική της Ανοικτής Πρόσβασης, στην έκδοση των περιοδικών.  

June 24, 2015

Αξιοποιώντας το ψηφιακό πολιτιστικό περιεχόμενο στην έρευνα: Η περίπτωση του Europeana Research

Written by: OA@ekt

Το Europeana Research είναι μία πρωτοβουλία της Europeana που στοχεύει στη βέλτιστη αξιοποίηση του ευρωπαϊκού πολιτιστικού αποθέματος στην επιστημονική έρευνα. Στη συνέντευξη που ακολουθεί ο Alastair Dunning, υπεύθυνος ανάπτυξης της υπηρεσίας, μας μιλά για τους στόχους του Europeana Research, το πώς εντάσσεται η υπηρεσία στο ευρύτερο οικοσύστημα υπηρεσιών της Europeana καθώς και για τα οφέλη που προκύπτουν για τους ερευνητές.

Τι είναι το Europeana Research και πως συνδέεται με τη Europeana;

Το Europeana Research είναι η πρωτοβουλία της Europeana που αφορά το άνοιγμα των πολιτιστικών δεδομένων και του περιεχομένου με στόχο την επανάχρησή τους για την υποστήριξη της ψηφιακής έρευνας και της ακαδημαϊκής επικοινωνίας, ιδίως στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες. Το πολιτιστικό περιεχόμενο και τα δεδομένα είναι ιδιαίτερα χρήσιμα για περαιτέρω χρήση σε κλάδους όπως οι δημιουργικές βιομηχανίες, ο τουρισμός και η εκπαίδευση. Κάθε κλάδος, όμως, έχει τις δικές του ανάγκες σε σχέση με το πώς διατίθεται το περιεχόμενο αυτό, γι’αυτό και η Europeana το τελευταίο διάστημα διερευνά τη στοχευμένη διάθεση του ψηφιακού πολιτιστικού αποθέματος στους κλάδους αυτούς, με τρόπους σύμφωνους με τις δικές τους απαιτήσεις και πρακτικές. Όπως το Europeana Labs είναι μία υπηρεσία που αναπτύσσει για την περαιτέρω αξιοποίηση του πολιτιστικού περιεχομένου από τις δημιουργικές βιομηχανίες, έτσι και το Europeana Research στόχο έχει να διαθέσει το πολιτιστικό περιεχόμενο με τρόπο που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των χρηστών-ερευνητών.

Τι είδους υλικό χρησιμοποιεί το Europeana Research;

Το Europeana Research αξιοποιεί τα μεταδεδομένα που δίνουν ήδη οι πολιτιστικοί φορείς στη Europeana και το οποίο αφορά το πρωτογενές πολιτιστικό υλικό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην έρευνα, όπως βιβλία, χειρόγραφα, πίνακες, οπτικοακουστικό και αρχειακό υλικό. Δεν αφορά, δηλαδή, δευτερογενές ερευνητικό υλικό όπως επιστημονικά άρθρα, μονογραφίες, ανακοινώσεις συνεδρίων. Αυτή είναι και μία σημαντική διαφορά με άλλες πλατφόρμες όπως το OpenAire που εστιάζουν στη συσσώρευση και αξιοποίηση καθαρά ερευνητικού περιεχομένου. Επίσης, η Europeana σταδιακά μετατρέπεται από μία πύλη συσσώρευσης μεταδεδομένων σε μία πλατφόρμα στην οποία θα μπορεί να διατίθεται και ψηφιακό περιεχόμενο σε μία υποδομή στο Νέφος, με διαβαθμισμένη πρόσβαση για διαφορετικές χρήσεις, οπότε, εκτός από μεταδεδομένα θα διατίθεται για έρευνα και το ίδιο το ψηφιακό περιεχόμενο.

Με ποιο τρόπο επιχειρεί το Europeana Research να καταστήσει το πολιτιστικό περιεχόμενο χρήσιμο για τους ερευνητές;

Κεντρικό εργαλείο στην αξιοποίηση των πολιτιστικών δεδομένων και του ψηφιακού περιεχομένου στην έρευνα είναι η δημιουργία APIs (application programming interface) τα οποίο θα επιτρέπουν να υλοποιούνται υπηρεσίες και ερευνητικά εργαλεία από τρίτους φορείς, και τα οποία θα απευθύνονται σε ερευνητές. Επίσης, το Europeana Research διερευνά τους κατάλληλους τρόπους με τους οποίους επιμέρους πεδία μεταδεδομένων ή και τα πλήρη κείμενα σε επεξεργάσιμη μορφή θα μπορούν να διατίθενται για την έρευνα. Τα νέα ψηφιακά εργαλεία επεξεργασίας μαζικών δεδομένων ανοίγουν νέες δυνατότητες για τους ερευνητές, και το Europeana Research επιθυμεί να διαθέσει το περιεχόμενο και τα δεδομένα με τρόπο που να διευκολύνεται η ψηφιακή έρευνα στις ανθρωπιστικές επιστήμες.

Πώς επωφελούνται οι ερευνητές από το Europeana Research;

Μόλις ολοκληρώθηκε ένα σημαντικό ευρωπαϊκό έργο, το Europeana Newspapers, μέσω του οποίου ψηφιοποιήθηκαν 11 εκατ. σελίδες ιστορικών εφημερίδων και παρήχθησαν 3,5 εκατ. εγγραφές μεταδεδομένων. Το υλικό αυτό αποτελεί ένα θησαυρό πληροφορίας για μελέτη σε ένα τεράστιο εύρος ζητημάτων- από την εξέλιξη της εικονογράφησης στο πέρασμα του χρόνου, στο πώς παρουσιάζονται οι μουσικοσυνθέτες ή οι περιπτώσεις κακοποίησης παιδιών το 19^ο αιώνα. Η έρευνα πλέον αξιοποιεί σύγχρονα εργαλεία χειρισμού του υλικού που επιτρέπουν την εξόρυξη δεδομένων και την οπτικοποίηση αποτελεσμάτων, ανάμεσα στα άλλα. Το Europeana Research θα φροντίζει να καθίσταται ολοένα και περισσότερο περιεχόμενο και δεδομένα διαθέσιμα με τρόπο ώστε να μπορούν να υλοποιούνται τέτοια στοχευμένα εργαλεία για τους ερευνητές. Είναι ήδη υπό κατασκευή ένα API το οποίο θα δώσει τη δυνατότητα ο πλούτος αυτός των ιστορικών εφημερίδων να αξιοποιηθεί με διαφορετικούς τρόπους στην έρευνα.

Πώς εντοπίζετε τέτοιο περιεχόμενο;

Για την ώρα δουλεύουμε με το υπάρχον περιεχόμενο και τους φορείς-παρόχους της Europeana αλλά σχεδιάζουμε και μία νέα στρατηγική περιεχομένου που θα βασίζεται στον εντοπισμό και την αξιοποίηση πρωτογενούς περιεχομένου που είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για επιμέρους επιστημονικούς κλάδους.

Ποια είναι τα περαιτέρω σχέδια της ανάπτυξης της υπηρεσίας;

Ενδιαφερόμαστε ιδίως για την προώθηση της χρήσης του περιεχομένου του Europeana Research από φοιτητές και νέους ερευνητές. Όπως προανέφερα, εγείρονται νέες δυνατότητες με τη χρήση σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων που επιτρέπουν τη μαζική επεξεργασία μεγάλων συνόλων δεδομένων και τη διασύνδεση διαφορετικών πηγών, ενώ χρειάζεται η διάθεση του περιεχομένου με τη συνοδεία πλούσιων και ποιοτικών μεταδεδομένων, σε μηχαναγνώσιμη μορφή, με ανοικτούς μορφότυπους και κατάλληλες άδειες που θα επιτρέπουν τη χρήση για την έρευνα. Αυτά είναι τα ζητήματα που θα διερευνήσει το Europeana Research στη συνέχεια.

Το Europeana Research

Αναφορικά με το έργο Europeana Newspapers

June 2, 2015

Χρηματοδότηση Δημοσιεύσεων με Ανοικτή Πρόσβαση μετά τη λήξη των έργων του 7ου Προγράμματος Πλαισίου

Written by: OA@ekt

  Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκινά, μέσω του ευρωπαϊκού έργου Openaire 2020, πιλοτική δράση για τη χρηματοδότηση δημοσιεύσεων με Ανοικτή Πρόσβαση που απορρέουν από έργα του 7ου Προγράμματος Πλαισίου (7o ΠΠ) που έχουν ολοκληρωθεί. Η πιλοτική δράση, με συνολικό προϋπολογισμό 4 εκατομμυρίων ευρώ, θα έχει μέγιστη χρονική διάρκεια δύο έτη (Απρίλιος 2017). Αφορά δημοσιεύσεις έργων των οποίων η ημερομηνία λήξης δεν υπερβαίνει τα δύο έτη κατά την ημερομηνία κατάθεσης του αιτήματος χρηματοδότησης. Ο μέγιστος αριθμός δημοσιεύσεων (άρθρα ή μονογραφίες) ανά έργο που θα χρηματοδοτηθούν είναι τρεις, ενώ οι χρηματοδοτούμενες δημοσιεύσεις θα είναι διαθέσιμες με άδεια CC-BY, όπου αυτό είναι δυνατό. Το μέγιστο ποσό της χρηματοδότησης είναι 6.000 ευρώ για μονογραφίες και 2.000 ευρώ για άρθρα ή σχετικές δημοσιεύσεις.

Η υποβολή αιτήματος χρηματοδότησης δεν επηρεάζει την επιλογή του περιοδικού, ωστόσο η δαπάνη είναι επιλέξιμη μόνο για περιοδικά Ανοικτής Πρόσβασης και όχι για υβριδικά περιοδικά. Ως επιλέξιμες θεωρούνται οι έγκριτες δημοσιεύσεις (pee-reviewed), ενώ είναι δυνατό να ζητηθούν στοιχεία για τη διαδικασία αξιολόγησης.

Το τελικό αντίγραφο της δημοσίευσης κατατίθεται σε αποθετήριο που είναι συμβατό με το Openaire ή στο Zenodo. Η διαδικασία αυτή θα πραγματοποιείται, όπου αυτό είναι δυνατό, από τους ίδιους τους εκδότες, ωστόσο η κατάθεση μπορεί να γίνει και από το ίδιο το ίδρυμα ή τους ερευνητές.

Η διαχείριση των αιτημάτων και η παρακολούθηση της διαδικασίας θα γίνεται μέσω ενός κεντρικού συστήματος που θα είναι σύντομα διαθέσιμο στους ερευνητές επιλέξιμων έργων του 7ου ΠΠ http://goldoa-pilot.openaire.eu/. Τα αιτήματα θα εξετάζονται βάσει της ημερομηνίας υποβολής. Η υποβολή του σχετικού αιτήματος μπορεί να υποβληθεί είτε από τους ίδιους τους ερευνητές, είτε (κατά προτίμηση) από τις υπηρεσίες των ιδρυμάτων (βιβλιοθήκες, Επιτροπή Ερευνών).

Δημοσιεύσεις που απορρέουν από έργα που έχουν χρηματοδοτηθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC) ή το πρόγραμμα Marie Curie είναι επίσης επιλέξιμες.

Περισσότερες πληροφορίες για τις τεχνικές προδιαγραφές, τα λοιπά κριτήρια και υποβολή ερωτημάτων: https://www.openaire.eu/goldoa/fp7-post-grant/pilot

May 29, 2015

Η Διακήρυξη της Χάγης για την Πρόσβαση στη Γνώση στην Ψηφιακή Εποχή

Written by: OA@ekt

Η Διακήρυξη της Χάγης που δημοσιεύθηκε σήμερα 6 Μαΐου καλεί για άμεσες αλλαγές στη νομοθεσία για την πνευματική ιδιοκτησία και την άρση των περιορισμών που επιτρέπουν τη διευρυμένη και ισότιμη πρόσβαση στα δεδομένα.

Βελτιωμένες θεραπείες για αρρώστιες, λύσεις σε παγκόσμια προβλήματα, όπως η κλιματική αλλαγή, και η τεράστια εξοικονόμηση σε δημόσιο χρήμα, είναι ανάμεσα στα πιθανά οφέλη που θα προκύψουν εφόσον οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις και η κοινωνία υιοθετήσουν τις αρχές που διατυπώνονται στη Διακήρυξη.

Η Διακήρυξη υποστηρίζει ότι το copyright δεν είχε ποτέ σχεδιαστεί για να ρυθμίζει τον διαμοιρασμό των πληροφοριών, των δεδομένων και των ιδεών-ούτε και θα έπρεπε. Η Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εγγυάται το θεμελιώδες δικαίωμα να δέχεται κανείς και να αναμεταδίδει πληροφορίες και ιδέες, αλλά η σύγχρονη εφαρμογή της νομοθεσίας για την πνευματική ιδιοκτησία συχνά περιορίζει αυτό το δικαίωμα, ακόμα και για τη χρήση αυτών των απλών δομικών στοιχείων της γνώσης.

“Το ταχύτατα μεταβαλλόμενο ψηφιακό περιβάλλον, η αυξημένη υπολογιστική δύναμη και η ασύλληπτη ποσότητα δεδομένων που παράγεται, καθιστούν επιτακτικό για τους ερευνητές και την κοινωνία να μπορούν να χρησιμοποιούν σύγχρονες τεχνικές και εργαλεία που τους βοηθούν να κάνουν νέες ανακαλύψεις. Μπορεί να επέλθει μία πραγματική επανάσταση στις ερευνητικές πρακτικές και ζωές μπορούν κυριολεκτικά να σωθούν, αν επιτύχουμε καλύτερη πρόσβαση στη γνώση που περιλαμβάνεται στα Μεγάλα Δεδομένα” δήλωσε η Kristiina Hormia-Poutanen, πρόεδρος της LIBER (www.libereurope.eu), της Ένωσης των Ευρωπαϊκών Ερευνητικών Βιβλιοθηκών, η οποία διηύθυνε τις εργασίες για τον σχεδιασμό της Διακήρυξης.

Μία νέα προσέγγιση στην παραγωγή νέας γνώσης είναι κρίσιμη σε μία εποχή κατά την οποία η κοινωνία αντιμετωπίζει έναν κατακλυσμό δεδομένων. Το ψηφιακό περιβάλλον, ή τα δεδομένα που δημιουργούμε και αντιγράφουμε ετησίως, διπλασιάζονται σε μέγεθος κάθε δύο χρόνια, και αναμένονται να φτάσουν τα 44 τρισεκατομμύρια gigabytes το 2020.

Το πεδίο εφαρμογής της νομοθεσίας για την πνευματική ιδιοκτησία πρέπει να διευκρινιστεί,  ενώ πρέπει να αντιμετωπιστούν το χάσμα των δεξιοτήτων και η έλλειψη υποδομών εφόσον οι υπολογιστές πρόκειται να χρησιμοποιηθούν στην επεξεργασία μεγάλων συνόλων δεδομένων. Αυτή η διαδικασία, γνωστή και ως Εξόρυξη Δεδομένων και Κειμένου (Text and Data Mining), αναγνωρίζεται ευρέως ως ο μόνος τρόπος για τον αποτελεσματικό χειρισμό των Μεγάλων Δεδομένων.

“Δεδομένης της ανάγκης να γίνει κατανοητός ο αυξανόμενος όγκος της βιβλιογραφίας και να παραχθεί νέα γνώση, το Wellcome Trust υποστηρίζει σθεναρά το δικαίωμα των ερευνητών να πραγματοποιούν εξόρυξη δεδομένων σε περιεχόμενο στο οποίο έχουν ήδη νόμιμη πρόσβαση. Η Διακήρυξη της Χάγης είναι ένα σημαντικό βήμα που προτάσσει τη διαμόρφωση ενός κοινού οράματος για την πρόσβαση και αξιοποίηση της γνώσης, πέρα από τους υπάρχοντες νομικούς περιορισμούς και την αβεβαιότητα που αυτοί εγείρουν. Συγκεκριμένα, υποστηρίζουμε τη μεταρρύθμιση της νομοθεσίας για την πνευματική ιδιοκτησία σε ευρωπαϊκό επίπεδο ώστε να επιτραπεί η εξόρυξη δεδομένων και κειμένων για κάθε χρήση, τόσο εμπορική όσο και μη εμπορική”, δήλωσε ο Will Greenacre, υπεύθυνος πολιτικής στο Wellcome Trust (www.wellcome.ac.uk).

Οι οργανισμοί και τα άτομα που επιθυμούν να υποστηρίξουν τη Διακήρυξη μπορούν να προσθέσουν την υπογραφή τους στην επίσημη ιστοσελίδα www.thehaguedeclaration.com. Με αυτό τον τρόπο αναγνωρίζουν επίσημα την τεράστια δυναμική ανάπτυξης που ενέχουν οι νέες συνθήκες παραγωγής γνώσης, ενόσω αναγνωρίζουν τα βήματα που χρειάζεται να ακολουθηθούν ώστε ο καθένας να μπορεί να αξιοποιήσει αυτή τη δυναμική.

Περαιτέρω πληροφόρηση:

• Επισκεφθείτε τον ιστοχώρο της Διακήρυξης για να διαβάσετε το πλήρες κείμενο της Διακήρυξης, να κατεβάσετε το σχετικό πληροφοριακό υλικό και να υπογράψετε τη Διακήρυξη: www.thehaguedeclaration.com.
• Επικοινωνήστε με τη LIBER που ηγήθηκε της δημιουργίας της Διακήρυξης, στο liber@kb.nl.

May 6, 2015

Επιστήμη 2.0 – Τα αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης

Written by: OA@ekt

 Μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου 2014, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πραγματοποίησε δημόσια διαβούλευση αναφορικά με το μεταβαλλόμενο περιβάλλον της επιστήμης, που έχει αρχίσει να γίνεται γνωστό ως «Επιστήμη 2.0». Η διαβούλευση είχε ως στόχο την κατανόηση των νέων συνθηκών διεξαγωγής της επιστήμης και του αντίκτυπου που αυτές έχουν ευρύτερα, τη συλλογή των απόψεων των ενδιαφερόμενων πλευρών, και τον ενδεχόμενο εντοπισμό μέτρων πολιτικής που είναι αναγκαίο να παρθούν για την ενίσχυση και τη ρύθμιση του νέου αυτού περιβάλλοντος.

Σύμφωνα με το βασικό κείμενο αναφοράς της διαβούλευσης, η Επιστήμη 2.0 περιγράφει νέους τρόπους σύμφωνα με τους οποίους διεξάγεται και οργανώνεται η έρευνα. Η παγκοσμιοποίηση, η ανάπτυξη της επιστημονικής κοινότητας και οι μεγάλες κοινωνικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις της εποχής μας, είναι ορισμένοι από τους λόγους που καθορίζουν αυτή την αλλαγή, ενώ βασικός επιταχυντής της είναι οι ψηφιακές τεχνολογίες.

Στη διαβούλευση, η οποία ήταν ανοικτή για όλους, συμμετείχαν ως επί το πλείστον οργανισμοί πανεπιστημίων και ερευνητικά ιδρύματα, ακαδημίες, φορείς χρηματοδότησης της έρευνας, κ.ά. Από τις 498 ολοκληρωμένες απαντήσεις στο ερωτηματολόγιο, σταχυολογούμε στη συνέχεια ορισμένες από τις κύριες διαπιστώσεις:

Ο όρος «Ανοικτή Επιστήμη» φαίνεται να προτιμάται έναντι του Επιστήμη 2.0 από τους συμμετέχοντες στην έρευνα, οι οποίοι την προσδιορίζουν ως «έναν όρο-ομπρέλα που αναφέρεται σε μία σειρά κινημάτων στην έρευνα» (LERU), μία «σειρά πρακτικών που αφορούν την ψηφιακή τεχνολογία, τις μεταβαλλόμενες πρακτικές στην έρευνα και τον αντίκτυπό τους συνολικά στο ερευνητικό σύστημα», και τη θεμελιώδη σημασία «ενός νέου οράματος για την έρευνα ως κοινοτική πρακτική» (research as a community of practice) (Science Europe). Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία για τη δημοσιογραφία της επιστήμης (EFSJ) υπέδειξε ότι η Ανοικτή Επιστήμη μπορεί να οδηγήσει «σε ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ της επιστήμης και της κοινωνίας».

Αν και η πλειοψηφία των συμμετεχόντων στην έρευνα συμφωνούν ότι αναδύονται σημαντικές ευκαιρίες για την έρευνα από την Ανοικτή Επιστήμη, υποστήριξαν ότι δεν είναι ευρέως γνωστά τα οφέλη που προκύπτουν, ακόμη και ανάμεσα στα πανεπιστήμια και τους ερευνητές. Αναφορικά με τα εμπόδια στην υιοθέτηση της Ανοικτής Επιστήμης, αναφέρεται το ζήτημα της διασφάλισης της ποιότητας των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από την Ανοικτή Επιστήμη, το ζήτημα της αναφοράς στον επιστήμονα ή την επιστημονική ομάδα, η έλλειψη κινήτρων, δεξιοτήτων και χρηματοδότησης και η αντίσταση στην αλλαγή.

Από την άλλη μεριά, ως οφέλη της Ανοικτής Επιστήμης εντοπίστηκαν τα εξής: περισσότερη συνεργασία, νέες μορφές συνεργασίας και συνεργασία μεταξύ νέων και διαφορετικών επιστημονικών κλάδων, διάδραση με φορείς και κοινότητες εκτός της επιστήμης, νέοι τρόποι διάχυσης της επιστήμης και δημόσια απαίτηση για γρηγορότερες λύσεις σε κοινωνικές προκλήσεις. Άλλα οφέλη τα οποία αναδείχθηκαν από τους συμμετέχοντες αφορούν αύξηση της αποτελεσματικότητας και της αξιοπιστίας της επιστήμης, ταχύτερη και πιο διευρυμένη καινοτομία και επιστήμη που βασίζεται σε δεδομένα ως βασικός μοχλός ανάπτυξης.

Οι συμμετέχοντες συμφώνησαν ότι οι επιπτώσεις της Ανοικτής Επιστήμης θα είναι πολύ σημαντικές αν και είναι νωρίς να τις γνωρίζουμε στο σύνολό τους. Το Συμβούλιο Έρευνας και Καινοτομίας της Δανίας, εντούτοις, ήγειρε τον ενδοιασμό ότι η ανοικτή επιστήμη μπορεί αντίθετα να οδηγεί σε έναν επιστημονικό εγκλεισμό λόγω του ότι με τη ραγδαία αύξηση του περιεχομένου, καθίσταται πιο δύσκολος ο εντοπισμός έγκυρου περιεχομένου και η Διεθνής Κοινοπραξία των Ενώσεων Ερευνητικού Προσωπικού σημείωσε ότι είναι «πολύ πιο δύσκολο για ένα τέτοιο διευρυμένο σύστημα να αυτορυθμίζεται». Η Ανοικτή Επιστήμη αναμένεται να εγείρει αλλαγές στους χρηματοδοτικούς μηχανισμούς και να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην καριέρα των ερευνητών.

Αναφορικά με την αναγκαιότητα παρέμβασης σε επίπεδο διαμόρφωσης πολιτικών για την Ανοικτή Επιστήμη, το 72% των συμμετεχόντων συμφώνησε ότι υπάρχει ανάγκη παρέμβασης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την επιτάχυνση της υιοθέτησης της Ανοικτής Επιστήμης και οι τοποθετήσεις εστίασαν όχι στο αν χρειάζεται παρέμβαση, αλλά στο πώς πρέπει να σχεδιαστεί η παρέμβαση.

Το μεγαλύτερο ποσοστό των συμμετεχόντων υπέδειξαν ότι σε αυτό το στάδιο οι παρεμβάσεις πολιτικής πρέπει να αφορούν τη σε βάθος κατανόηση του φαινομένου της Ανοικτής Επιστήμης, και ότι δεν πρέπει να ληφθούν πιο δραστικά μέτρα παρέμβασης (LERU, Ευρωπαϊκή Ένωση Πανεπιστημίων). Το Science Europe υποστήριξε τη διαμόρφωση πολιτικών που στηρίζονται σε στοιχεία. Πολλοί συμμετέχοντες ανέδειξαν τη σημασία για το σχεδιασμό συντονισμένων πολιτικών που αφορούν το διαμοιρασμό, τη συλλογή, διαχείριση, επιμέλεια και ασφαλή διατήρηση δεδομένων. Συγκεκριμένα μέτρα θα πρέπει να αφορούν την οικοδόμηση της σχετικής υποδομής, την ανάπτυξη δεξιοτήτων γύρω από τη διαχείριση των δεδομένων, την παροχή κινήτρων για το διαμοιρασμό των δεδομένων, και την ενίσχυση της ανάπτυξης καλών πρακτικών στη διαχείριση των δεδομένων.

Αναφορικά με το αν χρειάζονται περαιτέρω παρεμβάσεις πολιτικής ως προς τα πνευματικά δικαιώματα και την ανοικτή πρόσβαση, οι απόψεις διέφεραν αρκετά ανάμεσα στους εκδότες και τις ενώσεις των φορέων έρευνας, με τους πρώτους να υποστηρίζουν ότι δε χρειάζεται περαιτέρω παρέμβαση, και τους δεύτερους να υποστηρίζουν ότι οι πολιτικές για τα ανοικτά δεδομένα, την ανοικτή πρόσβαση και την εξόρυξη δεδομένων χρειάζεται περαιτέρω λήψη μέτρων και ως προς την εφαρμογή και την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της εφαρμογής των πολιτικών.

Ο ρόλος των επιστημόνων-πολιτών συζητήθηκε επίσης εκτενώς, με τους συμμετέχοντες (που ήταν κυρίως φορείς διεξαγωγής και χρηματοδότησης της έρευνας και ενώσεις φορέων) να υποστηρίζουν ότι είναι το πεδίο με τη μικρότερη προτεραιότητα για τη χάραξη πολιτικών παρέμβασης. Κάποιοι συμμετέχοντες υποστήριξαν τη σημασία εμπλοκής ενός διευρυμένου κοινού σε ερευνητικές πρωτοβουλίες, και ότι τα νέα μέσα και η Ανοικτή Επιστήμη μπορεί να φέρουν το κοινό πιο κοντά στην επιστήμη αλλά και την επιστήμη πιο κοντά στις κοινωνικές προκλήσεις.

Ένα από τα κύρια σημεία, τέλος, αφορούσε το μέλλον της ομότιμης αξιολόγησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων. Οι συμμετέχοντες συμφώνησαν στη σημασία της ομότιμης αξιολόγησης (peer review) αν και η υπήρξε σχετική διαφωνία για το ρόλο της στο πλαίσιο της Ανοικτής Επιστήμης. Ο εκδοτικός οίκος Reed Elsevier υποστήριξε ότι η ομότιμη αξιολόγηση είναι σημαντική για τη διάκριση μεταξύ επιστήμης και εικασίας, ενώ και άλλοι συμμετέχοντες υποστήριξαν ότι τα ψηφιακά εργαλεία και οι ανοικτές πολιτικές μπορούν να συντελέσουν στο σχεδιασμό πιο αποτελεσματικών συστημάτων αξιολόγησης με διαφάνεια.

Ολόκληρη η ανάλυση της δημόσιας διαβούλευσης για την Επιστήμη 2.0 είναι εδώ:

http://ec.europa.eu/research/consultations/science-2.0/consultation_en.htm

Διαβάστε ακόμη:

Scienceintransition.eu

April 27, 2015